Morgunblaðið - 03.12.2015, Blaðsíða 56

BÆKUR
Júlíusi lá hátt rómur og hannhafði hvella rödd; löngu áðuren hann birtist mátti heyrahávært tal hans. Júlíus var
eiginlega margir menn í einum og
hafði þurft að berjast fyrir tilveru
sinni, yngstur fjögurra systkina.
Hjá honum kynntist ég eiginlega al-
veg nýjum heimum; blúsnum, gamla
miðbænum í Reykjavík og mörgum
vinum Júlíusar sem bjuggu á svæð-
inu. Júlíus var Stefánungur, af
Stephensen-ætt, Magnús landshöfð-
ingi var langafi hans, og þá var hann
Petersen í móðurætt. Yfir fjölskyld-
unni hvíldi svona gamalgróin að-
alsmennska tengd gömlu Reykjavík.
Júlíus gantaðist oft með það að blóð-
ið í honum væri blátt, hann vissi
ekki með hina. Móður sína, Birnu
Petersen, missti Júlíus þegar hann
var á unglingsaldri. Hann var hænd-
ur að móður sinni og hún var ein-
staklega aðlaðandi og góð kona. Eft-
ir fráfall hennar var Júlíus mikið
einn, systkini hans yfirgáfu æsku-
heimilið, timburhöll við Skólastræti,
eins og gengur, og hann bjó einn þar
áfram með föður sínum sem var þó
mikið fjarverandi.
Júlíus var í reikningi í Síld og fisk
og gekk þar um eins og greifi, sá um
sig sjálfur í stóru sem smáu. Hann
lifði í mörgu eins og bóhem, hafði
það í eðlinu. Júlíus fór mikinn hvar
sem hann kom og hafði gjarnan svo-
litla hirð í kringum sig. Hirðin gat
verið einn maður sem varð að sýna
Júlíusi takmarkalausa virðingu og
jámaður skyldi hann vera í flestu,
þetta hét í orðabók Júlíusar að vera
„besti vinur aðal“. Sá gat haft marg-
vísleg hlutverk, en aðallega var
hann í erindum sem tengdust nauð-
þurftum Júlla hverju sinni. Þær
gátu verið að sækja súkku-
laðikaramelluhristing á Prikið og
koma færandi í einkastofu hans á
heimili foreldranna í Skólastræti 1,
þaðan sem hann vék ógjarnan. Þá
var honum mjög í mun að ekki sæist
að smakkað hefði verið á hrist-
ingnum í sendiferðinni. Þó var allt
með merkjum glaðværðar og húm-
ors sem Júlíus bar í sekkjum.
Júlíus naut sín best í þröngum
hópi þar sem hann hafði óskipta at-
hygli og því var hann lítt gefinn fyrir
fjölmenn mannamót. Við vorum
stundum sendir til að sækja fólk og
færa á fund Júlíusar. Og hann gaf
skipanirnar þegar Scream var stofn-
uð, réði lagavali að mestu. Ég man
að Júlli sagði að útprjónaðar peysur
væri bannklæðnaður, móðir mín
hafði prjónað á mig forláta ull-
arpeysu með skrautlegum bekk yfir
brjóstið í norskum stíl – Júlíus taldi
að enginn tæki mark á blúsmanni
íklæddum svona mömmutreyju með
munstri.
Júlíus var óútreiknanlegur. Mér
er ógleymanlegt þegar ég kom heim
til hans í Skólastræti þegar Nixon
og Pompidou funduðu í Reykjavík
og heimsóttu Stjórnarráðshúsið í
Lækjargötu. Þá er Júlíus úti í
glugga með hlaðinn riffil.
Þetta var sólbjartur dagur og Júl-
íus hafði báða forsetana í beinni
sjónlínu frá Skólastrætinu. Hann
horfir á mig glottandi með fingur á
gikknum og segir: „Jæja, á ég að
fara í mannkynssöguna, hvorn á ég
að taka fyrst?“ Ósjálfráð viðbrögð
voru að fleygja sér í gólfið enda
krökkt af frönskum og amerískum
lífvörðum allt í kring, skimandi í all-
ar áttir. Þarna lá ég, auðvitað lamað-
ur af ótta, en Júlíus var pollrólegur
með forseta Bandaríkjanna í sigtinu.
Þetta var óðs manns æði. Júlíus hélt
á fílabyssu föður síns, skothylki í
svona byssu var tvö „bore“ með
reyklausu púðri, skothylki sem eru
nær þrisvar sinnum stærri en venju-
leg rifflaskothylki. Ef hann hæfði
höfuð mannanna, tættust þau í þús-
und bita. „Þau duga vel á 1500 fet-
um,“ kallaði Júlíus; „They are dead
meat.“ Fyrst hafði hann Nixon í
skotmáli og svo Pompidou. Mér
tókst þó að tala hann ofan af þessu –
það var seint fyrirgefið, enda kom
ég með því í veg fyrir að nafn hans
rataði á spjöld sögunnar.
Enginn hafði roð við Júlla í kjaft-
inum. Jafnvel Guðni, rektor MR,
sem stundum var kenndur við þenn-
an hluta andlits, varð að játa sig
sigraðan í minnisstæðri senu í
Skólastræti sem ég varð vitni að.
Júlíus átti alltaf síðasta orðið. Júlli
var auðvitað baldinn, laut aldrei
neinum reglum og í MR hafði hann
sína hentisemi. Guðni rektor taldi
hann eitthvert alversta fyrirbæri
sem hér gengi um götur. Hann rak
Júlíus úr skólanum nokkrum sinn-
um, í eitt skiptið fyrir að falsa mæt-
ingabókhaldið, en þá hótaði Júlíus
því að verða eins og landafjandi á
öllum gluggum og göngum og aldrei
til friðs. Agnar, pabbi Júlla, sem var
kunningi Guðna, sagði honum að
það væri örugglega betra fyrir
Guðna að hafa Júlíus bara í skól-
anum. Þegar Júlli útskrifaðist er
sagt að Guðni rektor hafi stigið villt-
an stríðsdans inn á kennarastofuna
og hrópað hástöfum feginsrómi:
„Við erum laus við Júlíus Agn-
arsson. Júlíus Agnarsson ALDREI
meir!“
Við bárum líka óttablandna virð-
ingu fyrir pabba Júlíusar, Agnari
hval sem kallaður var. Hann hafði
mikinn presens og sýndi stundum
hver væri húsbóndinn, þótt Júlíus
væri mikið einn og gerði það sem
hann vildi heima hjá sér. Agnar
Guðmundsson skipstjóri var ekki
óáþekkur Patton, hershöfðingjanum
kunna – hár maður og setti svolítið í
herðarnar, teygði hökuna áberandi
fram um leið og hann beindi höfðinu
svolítið til vinstri svo hann mætti
fókusera betur með hægra auganu á
það sem hann hafði sjón á, það var
þungi í göngulaginu og hann gladd-
ist snögglega en stillti sig jafn-
harðan. Það fór ekkert á milli mála
hverjum bæri að hlýða þegar hann
mætti á svæðið.
Sagan um Flotarann sýnir vel
hvernig Agnar kenndi okkur lexíu.
Á þessum árum blésu vindar þannig
að menn áttu allra helst að sitja í lót-
usstellingu á gólfinu, fætur voru
gjarnan sagaðir undan stólum og dí-
vönum og menn flatmöguðu á púð-
um og teppum eins og tíðkaðist víða
í Austurlöndum, jafnan sem næst
gólfi. Þetta var hippastemningin. Og
senan með Flotarann var þannig að
við lágum nokkrir á púðum í her-
bergi Júlla; Kjartan Davíðsson
(læknir), Þorvaldur Ragnarsson
(lögm., nú látinn) og Kjartan Gunn-
ar Kjartansson (blm.), allir í lót-
usstellingum þegar dyrnar opnast
hægt, frá okkur á gólfinu séð er
bambus-prik það fyrsta sem við
sjáum. Svo birtist Agnar hægt í öllu
sínu veldi og heldur prikinu lóðrétt
út frá sér. Hann hvessir augun á
okkur, ógnandi á svip og það drýpur
af prikendanum sem hann otar að
okkur. Hann ávarpar okkur, heldur
stuttur í spuna: „Jæja, hver skeit
flotkúknum sem nú er í klósettinu
uppi? Ég er búinn að standa við
lengi og reyna að mylja hann en
þetta er ósökkvanlegt fyrirbæri.“
Svo horfði hann stingandi augum á
hvern og einn og las í svipinn, allir
voru teknir fyrir. Við urðum eins og
kúkar í framan og á endanum varð
einn okkar að fara upp og mylja flot-
kúkinn lengi dags undir vökulu auga
Agnars sem létti ekki takinu fyrr en
Flotarinn var með öllu horfinn: „Sé
ég ekki örðu þarna í horninu? Þú
verður að halda áfram … við skulum
ganga hreint til verks.“
Með Nixon og Pompidou í sigtinu
 Í Egils sögum, sjálfsævisögu Egils Ólafssonar söngvara,
lifnar Reykjavík stillansa og nýreistra blokka í nýjum hverf-
um austurborgarinnar, tíðarandi hippaáranna og MH, Spil-
verkstíminn, ævintýri Stuðmanna og Þursa, árin í leikhús-
inu og íslenska kvikmyndavorið  Páll Valsson skrásetur
 JPV gefur út.
Félagar Júlíus Agnarsson og Egill
Ólafsson í myndakassanum.
gefðu
Ögurhvarfi 2, 203 Kópavogur, sími 577 6000, garmin.is
vívoactive
Verð 46.900
vívofit 2
Verð 19.900
Hvort sem það er einfaldleik-
inn við vívofit 2 sem þarf ekki
að hlaða, snjallsímalausnir og
innbyggði púlsmælirinn í
vívosmart HR eða GPS mót-
takarinn og golfvellirnir í
vívoactive þá eiga heilsuúrin
frá Garmin það sameiginlegt
að hreyfa við þér.
Láttu Garmin hreyfa við þér,
þinn líkami á það skilið!
vívosmart HR
Verð 26.900
Heilsuúrin
sem hreyfa við þér!