Orð og tunga - 01.06.2001, Qupperneq 101

Orð og tunga - 01.06.2001, Qupperneq 101
Kristín Bjarnadóttir: Um sagnlýsinguna í 3. útgáfu íslenskrar orðabókar 91 Sams konar tilhneiging veldur því að germynd sagna er höfð sem aðaluppflettimynd jafnvel þótt hún sé mjög fátíð, t.d. í sögninni drattast sem sett er upp í germynd í ÍO 1983 þótt fyrra dæmið sýni miðmyndina sem er almenn: dratta, -aði S dragnast, rölta, kjaga: hann œtlaði aldrei að drattast úr sporunum a: koma sér af stað, dratta(st) heim. Framsetning af þessu tagi er ekki vel til þess fallin að vísa notandanum veginn í málnotkun en þjónar stundum þeim tilgangi að sameina efni undir eina uppflettimynd og stytta með því textann. Dæmi um þetta er uppflettimyndin uppvaxa sem er fletta í ÍO 1983 og reyndar einnig í Blöndalsorðabók. Engin dæmi finnast um aðrar myndir en lýsingarhættina uppvaxandi og uppvaxinn í ritmálssafni Orðabókarinnar.6 2.1.3 Skýringar og dæmi Enn ein leiðin til þess að takmarka umfang orðabóka er að hafa skýringar eins knappt orðaðar og framast er unnt og takmarka notkun dæma eins og kostur er, bæði að lengd og fjölda. Hér verður ekki fjölyrt um knappar skýringar í ÍO 1983 enda er notendum bókarinnar vel kunnugt um þær.7 Þá er dæmum í bókinni þröngt skorinn stakkur og gildir þá einu þótt upplýsingar um fallstjórn og setningarstöðu sagna séu ekki settar fram með öðrum hætti. Bæði dæmaskorturinn og knappar skýringar geta komið sér illa fyrir notendur, eins og sjá má í sögnunum aftra og hindra. Skýringin við aftra er samheitið hindra en hvergi kemur fram að fallstjóm sagnanna er ekki sú sama: aftra, -aði S hindra; f a. sér að e-u hika við e-ð. hindra, -aði S 1 koma í veg fyrir, tálma; tefja, slóra. 2 f hika, fresta. 3 LH ÞT hindruð kona o: ófrísk. Þama hefði þurft að koma fram að hindra stýrir þolfalli (hindra e-ð) en aftra þágufalli (aftra e-u) og eðlilegt væri líka að sýna algengustu forsetningarliði sem fylgja sögnunum (hindra e-n í e-u og aftra e-m frá e-u). 2.1.4 Kunnátta notandans Orðabækur eru yfirleitt lagaðar að ákveðnum markhópi og öllum umfrömum upplýs- ingum er sleppt. Notandanum er þannig ætlað að fylla inn í þann ramma sem orðabókin setur með eigin kunnáttu. Þetta kemur m.a. fram í því að notandanum virðist oft vera ætlað að þekkja setningargerðina sem sagnir eru notaðar í, sbr. sagnirnar aftra og hindra hér að ofan. Þetta á líka við um ópersónulegar sagnir, eins og sögnin fatra er dæmi um. Þessi sögn er nægilega torkennileg til reyna á þolrifin í öllum notendum: fatra, -aði S ÓP fata, skjátlast; MM fatrast fara í flækju; tefjast, fara í handaskolum. 6Tvö dæmi eru undir uppflettiorðinu uppvaxa í ritmálssafni, bæði í lýsingarhætti. Lýsingarhættimir em þar einnig sjálfstæð flettiorð. 7Sjá t.d. gagnrýni Jóns Hilmars Jónssonarí fslensku máli 7 (1985).
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.