Orð og tunga - 01.06.2014, Qupperneq 10

Orð og tunga
viii
unar) sem var hluti 25. norrænu málvísindaráðstefnunnar, sem hald-
in var í Reykjavík vorið 2013. Málin æxluðust þannig að greinarnar
fjórar í þemahlutanum eiga allar rætur að rekja til þeirrar málstofu og
byggja á fyrirlestrum sem þar voru haldnir. Fyrir bragðið er alþjóð-
legri blær yfir heftinu en oft áður og greinarnar sýna íslensku í sam-
hengi við önnur tungumál, sem er eitt af því sem að var stefnt með
breyttu fyrirkomulagi.
Tvær greinanna í þemahlutanum fjalla um íslensku frá ólíkum
sjónarhornum og á mismunandi tímaskeiðum, hinar tvær um önnur
evrópsk málsamfélög. Fleimir Freyr \'an der Feest Viðarsson ræðir í
grein sinni, Þáttur málstöðlunar í afstöðu sagnar til neitunar í 19. aldar
íslensku — "málsgreinir, sem mjer fannst eitthvert danskt óbragð að", um
tvenns konar orðaröð í aukasetningum. Hann gerir grein fyrir rann-
sóknum sínum á útbreiðslu og dreifingu afbrigðanna á 19. öld og
tengir þróunina við hugmyndafræðilegar hræringar á tímabilinu,
sérstaklega viðhorf til slíkra tilbrigða í málinu og tilburði til mál-
stöðlunar. Grein Vanessu Isenmann, Insight into computer-mediated
communication as a new variety of written Icelandic, fjallar aftur á móti
um málþróun í íslensku á allra síðustu árum. Viðfangsefni hennar er
málnotkun í netsamskiptum og ýmis frávik frá ríkjandi ritmálsstaðli
sem þar má sjá, bæði í rithætti og orðaforða. Hún gerir grein fyrir sér-
kennum þeirrar málnotkunar sem sjá má í samskiptum á Facebook og
skoðar þau bæði í ljósi þeirra viðmiða sem almennt gilda í íslensku
ritmáli, t.d. um stafsetningu, og einkenna slíkra samskipta í öðrum
málsamfélögum. Þau Heimir og Vanessa eru bæði doktorsnemar við
Háskóla íslands og tengjast greinarnar viðfangsefnum ritgerðanna
sem þau eru með í smíðum. Þeir Magnus Breder Birkenes og Júrg
Fleischer, frá háskólanum í Marburg í Þýskalandi, skrifa saman grein-
ina Intetkjenn med referanse til personer. To ulike normeringstradisjoner i
nynorsk og tysk. Þar fjalla þeir um notkun hvorugkyns til þess að vísa
til fólks af báðum kynjum eins og gert er í íslensku, t.d. í setningum
eins og Þau komu bæði of seint. Þetta er hvorki gert í þýsku né ný-
norsku en nútímastaðallinn í J?eim málsamfélögum á sér ólíka sögu
með tilliti til þessa einkennis. I eldri nýnorsku, sem á rætur í norskum
mállýskum, var notað hvorugkyn eins og í íslensku en það hefur
horfið vegna breytinga í beygingarkerfi mállýsknanna. Hvorugkyn
af þessu tagi varð hins vegar aldrei hluti af þýsku staðalmáli jafnvel
þótt það hafi verið notað í þýskum mállýskum því málstöðlunin
byggðist í upphafi á öðrum sjónarmiðum en í nýnorsku. Fjórða
greinin í þemahlutanum, The standardization of a modern pluriareal