Orð og tunga - 01.06.2014, Qupperneq 144

132
Orð og tungn
þá annmarka sem því fylgja, bæði við að meta heimildir og einnig
vegna þess hve slík leit er tímafrek og ómarkviss. Þrátt fyrir þetta er
niðurstaðan sú að sumar beygingarmyndir eru með öllu ófinnanlegar,
alveg sama hvaða aðferðum er beitt.
Dæmi um þetta er þágufall eintölu af orðinu Yggdrnsill. í fornum
textum hefur ekki tekist að finna eitt einasta dæmi um þágufallið sem
hlýtur að vera annaðhvort Yggdrnsli (sbr. reglulega beygingu karl-
kynsnafnorða sem hafa endinguna -ill í nefnifalli, t.d. bendill, brimill,
depill, þgf. bendli, brimli, depli) eða Yggdrnsil, sem væri þá sambærileg
undantekning og endingarleysið í þágufalli í Huginn (þgf. Hugin,
ekki *Hugni) og Muninn (þgf. Munin, ekki *Munni (!)). E.t.v. eru það
líkindin við hvorugkynsorðið drasl sem verða til þess að fólk virðist
veigra sér við að nota þágufallsmyndina Yggdrasii og finnst hún jafn-
vel fyndin, en þágufallsmyndin Yggdrasil þykir ekki alveg nógu góð
heldur.’5 Flestir virðast því reyna að komast hjá því að nefna verslunina
Yggdrasil í þágufalli og haga máli sínu á annan veg.
Eins og áður sagði er ekki alltaf hægt að finna dæmi um beyging-
armyndir og þá er málkenndin ein til leiðsagnar og m.a. vegna þessa
verður BIN seint fullunnið verk. Þar er giskað á myndir þegar gögnin
duga ekki til og þar sem heimildir þykja ekki traustar. Reynt er að
ieiðbeina notendum vefjarins með því að bæta inn athugasemdum
um málnotkun ofan við beygingardæmin þannig að fólk geti sjálft
myndað sér skoðun á efninu. I athugasemd við orðið YggdrasiU er t.d.
tekið fram að heimildir um þágufallið séu ekki áreiðanlegar.
Það er m.ö.o. ekki svo að allar orðmyndir sem finnast eigi greiða
leið í BIN, þó að BIN sé beygingarlýsing en ekki forskrift. Orðmynd-
ir sem enginn íslenskur málnotandi tæki gildar koma fyrir, sérstak-
lega á vefnum, svo sem fleirtölumyndin fótarnir í stað fæturnir af karl-
kynsnafnorðinu fótur og þágufallsmyndin fótnum í stað fætinum, og
þær eiga ekki heima í BIN. Venjulega er hægt að útiloka slíkar myndir
með því að styðjast við tíðnitölur, a.m.k. í algengum orðum, en á end-
anum er það ákvörðun þess sem vinnur verkið hvaða beygingarmynd-
ir á að sýna.16 Til máltækninota, sérstaklega til greiningar, er kostur að
taka sem allra flestar beygingarmyndir með, þar sem fjöldi óþekktra
orðmynda minnkar við það. Það er hins vegar jafnvægislist að meta
hvaða beygingarmyndir eru afbrigði og hverjar eru villur, t.d. þegar
15 A vefnum finnast dæmi um báðar myndir en dæmi um Yggdrnsli eru helst í
skrifum um þágufallið sjálft.
16 Mörkin á milli afbrigðis af beygingarmynd og villu eru stundum ljós og stundum
ekki en í öllum textum leynast villur.