Orð og tunga - 01.06.2014, Page 140

128
Orð og tunga
því að gamlar beygingarmyndir koma enn fyrir í nútímamálþ þó
svo að beygingarreglurnar sem að baki liggja séu ekki lengur virkur
hluti af beygingarkerfinu. Ureltu beygingarmyndirnar eru þá gjarn-
an samhengisháðar í nútímamáli. Sem dæmi má nefna beygingar-
myndina refarnir í orðasambandinu til þess eru refarnir skornir í stað
refirnir sem er nefnifall fleirtölu í nútímamáli og beygingarmyndina
skjöldu í sambandinu ganga fram fyrir skjöldu, í stað skildi sem er nú-
tímamálsmynd þolfalls fleirtölu. Orðmyndirnar refar og skjöldu eru
strangt til tekið ekki hluti af beygingarkerfi nútímamáls en þær koma
vissulega fyrir í textum og eru því bráðnauðsynlegar í BÍN, bæði til
máltækninota og á vefnum. Afbrigði af þessu tagi fjölga beygingar-
flokkum í BIN þar sem hvert einasta afbrigði á sér stað í beygingar-
flokknum og breytir skilgreiningunni á honum.
Uppflettiorð Beygingarflokkar Uppflettiorð Beygingarflokkar
á bilinu fleiri en
<10.000 5
5.000-9.999 7
1.000-4.999 29 <1000 41
500-999 21 <500 62
100-499 72 <100 134
50-99 47 <50 181
10-49 126 <10 307
2-9 146 <2 453
1 156 Alls: 609
Tafla 3. Stærð og fjöldi beygingarflokka nafnorða, lýsingarorða og sagna.
Beygingarflokkar í BIN er misjafnlega stórir, sjá Töflu 3, en athyglis-
vert er að í u.þ.b. fjórðungi beygingarflokka meginorðflokkanna,
nafnorða, lýsingarorða og sagna, er aðeins eitt orð. I u.þ.b. 42% þess-
ara beygingarflokka er beygingin alveg „regluleg“, þ.e. þar er aðeins
ein regla um hverja formdeild. Þar eru engin afbrigði af beygingar-
myndum, engin innri beyging (þ.e. beyging fyrri hluta, t.d. í litliputti,
þf. litlaputta) eða afbrigðileg göt í beygingardæmunum, eins og t.d. í
kvenkynsorðinu kröggur en þar hafa engin dæmi fundist um eignar-
fall fleirtölu.8 í BÍN eru 49.296 afbrigðapör (t.d. eignarfallið þröskuld-
ar/þröskulds) og 262 afbrigðaþrenndir (t.d. þolfallið Berglind/Berglindi/
Berglindu), þ.e. afbrigði með sama greiningarstreng innan beygingar-
dæmis (feb. 2012).
8 Þeir sem spurðir eru um eignarfallsmyndina neita yfirleitt að svara, jafnt málfræð-
ingar sem aðrir.