Orð og tunga - 01.06.2014, Page 156

144
Orð og tungn
og samhljóðaklasar fara sínar eigin leiðir. Þeir eru oft einfaldaðir með
því að bæta við innskotssérhljóði (d. svarabhaktivokal) eða fella niður
annað samhljóð af tveimur, t.d. í nafninu Etalondes (Stnnelonde 1056 <
*steinn-lundr) (Fellows-Jensen 1994:74).
A Englandi þekkja menn á þriðja hundrað nafna sem enda á
-þioait og eru höfð um 'nýrækt'. Sambærileg nöfn eru til í Normandí
(Houken 1976:253) þar sem liðurinn hefur orðið að -tuit. Um fyrri
liði slíkra nafna er sama að segja og fyrr var nefnt, þeir eru sóttir í
mannanöfn frá víkingatíma en nöfn úr kristnum sið fyrirfinnast ekki
(Hald 1950:151).
Notkun og útbreiðsla örnefna af norrænum toga, m.a. nafna með
endingunni -þveit, hefur orðið fræðimönnum notadrjúg við að kort-
leggja landvinninga og búsetu víkinga á Englandi og í Normandí
(Fellows-Jensen 1994:79).
Ekki er auðséð hvernig koma má vatnsheitinu Þveit heim og saman
við það sem nú hefur verið rakið og því nauðsynlegt að skyggnast
aðeins víðar um. Norska orðið tveit hefur fleiri merkingar en áður
hafa verið nefndar, t.d. 'renna höggvin í ís' (Aasen 1918:850). Renna -
eða vök - höggvin í ís á vatni hlýtur að vera gerð í ákveðnum tilgangi.
Víða hafa menn stundað það að höggva vakir til veiða niður um ís
á sjó og vötnum. Bændur, a.m.k. á Stapa, nutu fyrrum hlunninda
af silungsveiði í Þveitinni þó hún hafi farið þverrandi í seinni tíð
(Byggðasaga I 1971:239). Þá vaknar sú spurning hvort Nesjamenn
hafi á einhverju skeiði höggvið „þveit" í ísinn á vatninu til veiða.
Guðrún Guðmundsdóttir, sem fædd var á Miðskeri 1863 og átti
heima í Nesjum fram á fullorðinsár, talar um silungsveiði í vatninu
í endurminningum sínum (Guðrún Guðmundsdóttir 1975:36). Hún
nafngreinir mann nokkurn sem var hneigður mjög til veiðiskapar og
veiddi silung í Þveitinni sumar og vetur. „Þegar hann gat ekki lagt net
sín fyrir ís, hjó hann vakir á ísinn og dorgaði silung upp um vakirnar"
(Guðrún Guðmundsdóttir 1975:91).
Eldri heimildir geta einnig um silungsveiði í Þveitinni. Ritari lýs-
ingar Austur-Skaftafellssýslu um miðja 18. öld sér ástæðu til að láta
þess getið að í Þveitinni sé „idkud nockur silúngs veide" (Sýslulýsingar
1744-1749 1957:14-15). í lýsingu Bjarnaness- og Hoffellssókna 1840
segir að í vatninu sé „strax djúpt við löndin so silunganet eru lögð
í það frá landi og veiðist þar á ýmsurn tímum ársins lítið eitt af
hönum" (Skaftafellssýsla 1997:57). Önnur lýsing frá árinu 1873 lætur
þess getið að í vatni þessu sé „silungur oft veiddur haust og vor í
lagnetum" (sama rit:91). Gæti ekki vatnið - e.t.v. nafnlaust áður - hafa