Morgunblaðið - 15.09.2016, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2016
Haust-
blómin
komin
Mikið úrval af fallegum
greinum, burknum og
þykkblöðungum auk
fallegrar gjafavöru.
LISTHÚSINU
Listhúsinu við Engjateig, 105 Reykjavík, sími 551 2050 Opið virka daga 11-18.
BAKSVIÐ
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Tónlistargeirinn horfist nú í augu
við nýja ógn við höfundarréttarvarið
efni – hugbúnað sem á ensku kallast
Stream ripping, en með honum er
hægt að afrita efni af löglegum
streymiþjónustum eins og Spotify
og Apple Music.
Notkun þessa
hefur aukist mik-
ið og er nú al-
gengari en niður-
hal af ólöglegum
sjóræn-
ingjasíðum. Eið-
ur Arnarsson,
framkvæmda-
stjóri Félags
hljómplötufram-
leiðenda, segir
þessa þróun koma á óvart, þar sem
löglegum leiðum til að njóta tónlist-
ar á netinu hafi fjölgað.
Ekki liggur fyrir hversu hátt
hlutfall Íslendinga notar þennan
hugbúnað en ný alþjóðleg rannsókn
IFPI, alþjóðlegra samtaka hljóm-
plötuframleiðenda, sýnir að um
helmingur ungs fólks á aldrinum 16-
24 ára notaði hugbúnaðinn, sem oft-
ast er í formi smáforrits eða apps, á
fyrrihluta þessa árs. Það er mun
meira en á sama tímabili í fyrra.
Eins og að taka upp úr útvarpi
Meðal þess sem fram kemur í
niðurstöðunum, sem kynntar voru í
fyrradag, er að 71% netnotenda á
aldrinum 16-64 ára hefur aðgang að
löglegu niðurhali eða tónlistar-
streymi á netinu og að 82% ung-
menna á aldrinum 13-15 ára hlusta
á löglegar tónlistarveitur. Þá kemur
fram að 30% fólks afritar efni af
streymiþjónustum með áðurnefnd-
um Stream ripping-forritum og er
hlutfallið enn hærra í aldurshópnum
16-24 ára, eða 49%. Í niðurstöð-
unum segir einnig að Stream ripp-
ing sé sú tegund ólöglegrar notk-
unar á tónlist á netinu sem hraðast
hafi aukist og að karlar séu líklegri
en konur til að hlaða tónlist niður á
ólöglegan hátt.
Eiður segir að Stream ripping-
tæknin sem slík sé í rauninni „eld-
gömul“. Það sem sé nýtt sé hversu
margir séu farnir að notfæra sér
hana. „Þetta er í rauninni upptaka í
rauntíma þar sem hljóðstraumurinn
er tekinn upp. Svipað og þegar
krakkar voru að taka upp úr útvarp-
inu í gamla daga,“ segir hann. „En
það kemur mér á óvart að notkun
þessa hafi aukist, því að löglegum
leiðum til að nálgast tónlist hefur
fjölgað svo mikið.“
44.000 Íslendingar á Spotify
Spurður hvort vitað sé hversu
hátt hlutfall Íslendinga hlustar á
tónlist ýmist á löglegan eða ólögleg-
an hátt segir Eiður að helst sé hægt
að taka mið af fjölda áskrifenda
Spotify, sem er sú tónlistarveita
sem flestir Íslendingar nota. „Þeir
eru nú 44.000 talsins og áskrif-
endum hefur fjölgað gríðarlega síð-
an Spotify opnaði hér á landi 2013,“
segir Eiður og bætir við að löglegar
tónlistarveitur hafi þó verið í boði
hér á landi allt frá 2003 þegar tón-
list.is var opnaður.
Eiður segir tónlistina að mörgu
leyti betur setta en aðrar tegundir
afþreyingar þegar komi að löglegu
aðgengi á netinu. Þjónustan gagn-
vart hinum almenna neytanda sé
miklu meiri og heildstæðari en á
efnisveitum með myndefni. „Ef við
berum t.d. saman Netflix og Spo-
tify, sem eru þær tvær tónlistar- og
myndefnisveitur sem eru útbreidd-
astar á Íslandi, sést að það er him-
inn og haf á milli þess hversu stóran
hluta fáanlegs efnis er þar að finna.
Það má nánast segja að allt sé inni á
tónlistarveitunum, en úrvalið á
myndefnisveitunum er talsvert
minna,“ segir Eiður.
Telja ólöglegt niðurhal þjófnað
Nokkra athygli vekur að yngsti
aldurshópurinn í rannsókninni,
krakkar á aldrinum 13-15 ára, er
líklegri en ungmenni nokkrum árum
eldri til að nálgast tónlist á löglegan
hátt. Í rannsókninni var spurt hvort
mikilvægt væri að tónlistarmenn
fengju greitt fyrir það þegar tónlist
þeirra er spiluð og var þessi yngsti
aldurshópur sá hópur sem helst var
sammála því. Þá var einnig spurt
hvort fólk væri sammála þeirri full-
yrðingu að ólöglegt niðurhal tónlist-
ar væri þjófnaður og var yngsta
fólkið mest sammála því. Eiður seg-
ir það ekki koma á óvart að yngsta
fólkið nálgist tónlist á löglegan hátt
fremur en aðrir. „Þau sjá einfald-
lega ekki ástæðu til að leita að ein-
hverju á netinu sem þau geta fengið
löglega með lítilli fyrirhöfn og góðu
aðgengi.“
Erfitt að koma í veg fyrir
Að sögn Eiðs er eldra fólk lík-
legra en það yngra til að kaupa
geisladiska og þá eru erlendir ferða-
menn einnig nokkuð atkvæðamiklir
í geisladiskakaupum. Félag hljóm-
plötuframleiðenda tók nýverið sam-
an tölur um tónlistarneyslu lands-
manna á fyrstu sex mánuðum
ársins. Þar kemur m.a. fram að staf-
ræn tónlist í áskrift var 63% af allri
tónlistarhlustun á þessu tímabili og
segir Eiður að þetta sé í fyrsta
skiptið sem þetta hlutfall fari yfir
50%. „Í fyrra var hlutfallið 40% þeg-
ar allt árið var skoðað og mér finnst
líklegt að þegar við skoðum þetta ár
í heild verði þetta hlutfall um 55%,
en plötuútgáfa er oft meiri seinni
hluta ársins og þess vegna mun
hlutfall stafrænnar tónlistar líklega
lækka eitthvað“.
Spurður hvort hægt sé að koma
fyllilega í veg fyrir ólöglegt niðurhal
tónlistar segir Eiður það ýmsum
erfiðleikum háð. „Þetta er fyrir það
fyrsta ekkert nýtt, ólögleg neysla á
hljóðritaðri tónlist hefur lengi verið
til staðar – það var t.d. ólöglegt að
taka upp úr útvarpinu í gamla daga.
En það er örugglega hægt að draga
úr þessu enn frekar, t.d. með því að
auka enn meira framboð löglegra
leiða. Til dæmis hefur torrent- eða
sjóræningjasíðum fækkað undan-
farin misseri. Það er einfaldlega
vegna þess að löglegu leiðunum hef-
ur fjölgað.“
Ný ógn við höfundarréttinn
 Löglegum og ólöglegum leiðum til að njóta tónlistar fjölgar  Rannsókn sýnir að unga fólkið er
löghlýðnast hvað niðurhal varðar  Meira en helmingur tónlistarneyslu Íslendinga er stafrænn
Getty Images/Hemera
Tónlist Stream ripping er sú tegund ólöglegrar notkunar á tónlist á netinu sem hefur aukist hraðast. Þetta er meðal
þess sem kemur fram í niðurstöðum nýrrar alþjóðlegrar rannsóknar sem kynntar voru fyrr í vikunni.
Eiður
Arnarsson
IFPI er skammstöfun sem stendur fyrir Inter-
national Federation of the Phonography Industry og
voru samtökin stofnuð árið 1933. 61 ríki á aðild að
IFPI, þeirra á meðal er Ísland. Tilgangur samtak-
anna er að vekja athygli á tónlist, berjast fyrir höf-
undarréttindum tónlistarmanna og útgefenda og
stuðla að útbreiðslu tónlistar.
Rannsóknin sem hér er fjallað um var gerð í 13
aðildarlöndum IFPI, m.a. Bandaríkjunum, Svíþjóð,
Suður-Kóreu og Bretlandi.
Margt áhugavert kemur fram í skýrslunni, til
dæmis að snjallsíminn sé það tæki sem 55% þeirra sem hlusta á
tónlist á netinu nota. Það er 10% aukning frá því í fyrra og Banda-
ríkin eru það land þar sem aukningin að þessu leyti hefur orðið
mest, eða 29%. Mexíkó er það land þar sem flestir þeirra sem
hlusta á tónlist á netinu nota snjallsíma til þess, þar er hlutfallið
77%.
Þá kemur fram í skýrslunni að 66% þeirra sem leita á Google
undir leitarorðinu „Free music“ eða ókeypis tónlist er beint á ólög-
legar síður þar sem tónlistinni er dreift án vitundar og/eða vilja
rétthafa og flytjenda tónlistarinnar.
Flestir hlusta í símanum
IFPI STARFAR UM VÍÐA VERÖLD
Sími Margir
hlusta á tónlist.
Fjölskylduhjálp Íslands úthlutaði 482
matargjöfum í starfsstöð sinni í Iðu-
felli 14 í gær. Alls voru 23 hælisleit-
endur með 22 börn sem fengu mat-
argjafir, bæði þeir sem höfðu
dvalarleyfi og tímabundið dvalarleyfi.
Að sögn Valgerðar Flosadóttur for-
manns Fjölskylduhjálparinnar eru sí-
fellt fleiri hælisleitendur sem leita til
þeirra á öllum þremur starfsstöðvun-
um. Einu sinni í mánuði fer fram stór
úthlutun og að sögn Valgerðar Jónu
eru úthlutanir oft töluvert fleiri en nú.
Öryrkjar og eldri borgarar eru stór
hluti þeirra sem þiggja matargjafirn-
ar en að sögn Valgerðar voru öryrkj-
ar 107 talsins og að auki 34 öryrkjar
með íslenska kennitölu en erlent rík-
isfang sem þáðu mat í gær og svo 101
eldri borgari.
Valgerður segir að fjölskylduhjálp-
in vilji leggja áherslu á hollan mat og í
gær fékk fólk nýjan fisk og bleikju.
Mikil vinna liggur að baki úthlutun-
um, ,,Við gætum þetta aldrei nema
fyrir allt fólkið sem vinnur í sjálfboða-
vinnu og styrkir okkur, segir Val-
gerður.
Aukning í matargjöfum
 Sífellt fleiri hæl-
isleitendur þurfa
á aðstoð að halda
Fjölskylduhjálp Starfsfólk tekur upp matargjafir fyrir úthlutunina í gær.