Morgunblaðið - 15.09.2016, Blaðsíða 86

86 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2016
ÞEGAR GÆÐIN
SKIPTA MÁLI
CROWN TRÉRENNIJÁRN,
STUBAI ÚTSKURÐARJÁRN,
TORMEK HVERFISTEINAR,
SJÖBERGS HEFILBEKKIR &
MORA TÁLGUHNÍFAR
Opið
virk
a
dag
a frá
9-18
lau
frá 1
0-16
Laugavegi 29 | sími 552 4320 | verslun@brynja.is | brynja.is
Hópur tónlistarmanna hyggst með
tónleikum minnast þess að 50 ár eru
liðin síðan Bítlarnir sendu frá sér
plötuna Revolver. Áður hefur hóp-
urinn spilað Hvíta albúmið og Abbey
Road í heild sinni á tónleikum hér-
lendis. Tónleikarnir verða í Græna
herberginu í Reykjavík í kvöld kl. 22
og á Græna hattinum á Akureyri
annað kvöld kl. 22.
„Eins og alltaf leikum við plötuna
í heild sinni fyrir hlé og spilum svo
sæg af perlum Bítlanna í seinni hálf-
leik,“ segir í tilkynningu frá hópn-
um. Hann skipa Hlynur Ben, Hannes
Friðbjarnarson, Þorgils Björg-
vinsson, Birgir Þórisson, Brynjar
Páll Björnsson og Ingvar Val-
geirsson.
Revolver kom út 5. ágúst 1966 og
þótti endurskilgreina rokktónlist-
ina. „Þessi stærsta rokkhljómsveit
heims kom aðdáendum sínum í opna
skjöldu með framúrstefnulegum út-
setningum og lagasmíðum sem fólk
hafði ekki vanist fram að því. Ári áð-
ur höfðu þeir gefið út Rubber Soul
sem hafði sett nýjan tón hvað laga-
smíðar og yrkisefni varðaði en nú
höfðu þeir kollvarpað öllum lög-
málum popp- og rokktónlistar. Tón-
listarmenn fóru að hugsa og skapa á
annan hátt en áður því fyrst Bítl-
arnir komust upp með það þá hlutu
þeir að geta það líka. Þannig
breyttu fjórmenningarnir frá Liver-
pool tónlistarsögunni enn á ný með
14 ólíkum og ótrúlegum lögum,“
segir í tilkynningu, en meðal laga
plötunnar eru „Taxman“, „Eleanor
Rigby“, „Here, There and Everyw-
here“, „Yellow Submarine“, „Good
Day Sunshine“, „And Your Bird Can
Sing“ og „For No One“.
Ljósmynd/Parlophone Music Sweden
Bítlarnir Ringo Starr, George Harrison, John Lennon og Paul McCartney á
tónleikaferðalaginu Magical Mystery Tour á sjöunda áratugnum.
Revolver flutt í heild
Heimildarmyndin Garnfjallar um róttæka hug-sjónalistamenn semtengjast tryggðaböndum
í gegnum listsköpun sína og ást á
vefnaði. Myndin dregur upp svip-
myndir af fjórum listakonum af ólík-
um uppruna. Hver um sig hefur vak-
ið athygli fyrir óhefðbundnar og
frumlegar aðferðir við að koma vefn-
aðarlist sinni á framfæri. Garn er lit-
ríkt og alþjóðlegt ferðalag sem hefst
á Íslandi þar sem fræi hennar var
sáð í heimahögum leikstjóranna Unu
Lorenzen, Þórðar Jónssonar og
Heather Millards. Myndin leitast við
að kollvarpa gamalgrónum hug-
myndum um eðli hekls og prjóna-
mennsku og sýnir þessar fornu iðnir
frekar í ljósi vinsællar og byltingar-
kenndrar nútímalistar sem miðar að
því að tengja mannfólkið á einn eða
annan hátt. Boðskapurinn er sá að
þessi gerð vefnaðar þarf hvorki að
vera eingöngu nytjalist né hann-
yrðir, þótt það sé heldur ekki kapps-
mál að hann verði jafn stofnana-
væddur og fagurfræðilega hábornar
sjónlistir eða hátískuhönnun. Um-
fram allt bendir myndin á að vefn-
aður er ekki og hefur aldrei verið
einhver ómerkileg kvennaiðn sem er
boðleg lítillækkandi yfirsjón. Slík
ábending er þörf því afskriftir á
verðleikum og listfengi kvenna hafa
löngum verið ráðandi í sögulegum
skilningi. Þær má meira að segja
rekja aftur í grísk/rómversku goða-
fræðina og söguna um Aröknu, ein-
staklega handlagna almúgakonu sem
stóð staðfastlega á því að sinn metn-
aðarfulli vefnaður væri engu síðri en
verk hannyrða- og viskugyðjunnar
Aþenu. Sagan segir að hrokafullri
gyðjunni hafi svo misboðið fram-
hleypni Aröknu að hún breytti henni
í könguló og dæmdi hana og niðja
hennar til þess að spinna einungis
nytjavef um ókomna tíð.
Listakonurnar fjórar sem myndin
segir af hafa allar mætt ákveðnum
afskriftum og samfélagslegu mót-
læti, hvort sem það tengist mis-
munun ólíkra listgreina, kynjamis-
rétti eða synjun á nýtingu borgar-
landslagsins, en mótlætið virðist
aðeins styrkja listsköpun þeirra og
hugsjónir. Tinna Þórudóttir Þor-
valdar er fyrst kynnt til sögunnar.
Hún eltir íslensku kindina upp á
heiði og kynnir áhorfendur fyrir ull-
argarninu. Tinna er femínisti og
sjálfstætt starfandi heklari sem
bendir á þá plagandi hugsana-
skekkju að ekkert þyki eðlilegra en
að konur sinni hannyrðum en ef karl-
maður tekur upp á prjóna þá vekur
það undrun og jafnvel aðdáun. Tinna
notar list sína til að klæða borgar-
landslagið, sem að hennar mati er
karllægt, móðurlegri hlýju með hekl-
graffití. Aðgerðasinninn Olek er öllu
róttækari en Tinna. Olek er fædd og
uppalin í Póllandi en náði ekki að láta
ljós sitt skína í sósíalismanum þar
svo hún flutti sig um set og tók New
York með trompi. Hún hylur gjarn-
an þekktar byggingar, skúlptúra og
fólk með hekli í súrrealískum gjörn-
ingum. List hennar er einnig farin að
ryðja sér til rúms í hefðbundnum
sýningarrýmum þar sem hún skákar
gjarnan æðsta stigi sjónlista, mál-
aralistinni, en Olek telur þá listgrein
vera sterklega litaða af karlrembu.
Japaninn Toshiko MacAdam lætur
kynjapólitíkina lönd og leið en er
engu að síður framsækin í sinni list.
Hún er þekktust fyrir risastóra vefs-
kúlptúra sem fyrst um sinn voru
settir á stöpla og sýndir í hefð-
bundnum sýningarrýmum en með
tímanum hefur hún fært listsköpun
sína út í borgarlandslagið með gagn-
virkum netskúlptúra-leiktækjum
fyrir börn, hekluðum úr stórgerðum
og skærlitum nælonþráðum. Vefn-
aðarlist Norðmannsins Tilde Björ-
fors á minnstu samleiðina með hin-
um áðurnefndu. Hún er höfundur
sirkusverksins Knitting Peace þar
sem útgangspunkturinn var garn og
spuni, jafnt í sviðsmynd sem og efn-
islega. Í verkinu stíga á svið áhuga-
verðir gjörningslistamenn sem upp-
lifað hafa persónulegar krísur eða
mótlæti og vilja miðla reynslu sinni
af því hvernig þeir spunnu sér leið að
sjálfsþekkingu og hugarró til áhorf-
enda.
Fleiri spunalistakonur koma við
sögu myndarinnar. Bandaríska
skáldið Barbara Kingsolver fer með
prósaverk sitt „Where It Begins“
sem sögumaður myndarinnar en
verkið fjallar um garn og spuna með
öllu sem því viðkemur. Mjög magn-
aðar hreyfimyndir og grafískar
myndfléttur leikstjórans Unu Lo-
renzen hjálpa einnig til við að binda
myndina saman. Í þeim eru ýmist
gamlar ljósmyndir af spinnandi kon-
um eða sérlega eftirtektarverðar
stillimyndir af garni á lífrænu ferða-
lagi, grunnur að hreyfimyndasögum
sem binda saman ólíka frásagnar-
þætti, jafnt í tíma sem rúmi.
Garn er pólitísk mynd um listir,
hugheila samstöðu og löngu tíma-
bærar tilfærslur. Stundum er hljóð
myndarinnar ekki alveg nógu gott og
á stöku stað kemur örlítið of mikill
slaki á söguþráðinn. Textinn er oft
tónaður um of niður, sérstaklega
undir skrautlegum og á tíðum kald-
hæðnum orðaflaumi Tinnu. Myndin
er glettin, hún sýnir og sannar að
niðjar Aröknu halda áfram að spinna
sinn vefnað af mikilli kostgæfni og
láta ekki viðkvæmt dramb feðraveld-
isins og fagurfræðilegs listahefðar-
veldis á sig fá.
Framsæknir spunameistarar
láta ekki að sér hæða
Vefur „Myndin er glettin, hún sýnir og sannar að niðjar Aröknu halda áfram að spinna sinn vefnað af mikilli kost-
gæfni og láta ekki viðkvæmt dramb feðraveldisins og fagurfræðilegs listahefðarveldis á sig fá,“ segir um Garn.
Bíó Paradís
Garn/Yarn bbbmn
Leikstjórn og hreyfimyndasköpun: Una
Lorenzen. Leikstjórn og framleiðsla:
Þórður Jónsson og Heather Millard.
Handrit: Krishan Arora. Sögumaður og
höfundur sögumannsprósa: Barbara
Kingsolver. Kvikmyndataka: Iga Mikler.
Klipping: Þórunn Hafstad. Tónlist: Örn
Eldjárn og Samuel ‘LoopTok’ And-
ersson. Heimildarmynd. 77 mín. Ísland,
2016.
HJÖRDÍS
STEFÁNSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Hekl-graffití „Tinna notar list sína til að klæða borgarlandslagið, sem að
hennar mati er karllægt, móðurlegri hlýju með hekl-graffití,“ segir í rýni.