Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1993, Síða 14

» FAGMÁL «
þróa þekkingu til viðhalds
brjóstagjafar >3 mánuði og
mynda hugmyndafræðilega eina
heild (Thome, 1986). í greininni
er tilgreint ártal könnunar sem
vitnað er í hverju sinni, en ekki
verður endurtekin tilvitnun í
höfund í hvert skipti.
Sagt verður frá ýmsum niður-
stöðum sem geta skýrt þróunina
og aukið skilning á ferli brjósta-
gjafar.
Þróun á tíðni brjósta-
gjafar í Reykjavík
Tafla I sýnir tíðni brjóstagjaf-
ar á fimm ára tímabilum frá
1970 til 1990. Tíðnin var yfir
90% árið 1970 og lækkaði í 78%
árið 1974. Eftir það jókst hún á
ný og var hæst árið 1991 eða
97%. Aukning á tíðni er því
10% á tveimur áratugum. Af því
má álíta að nær allar konur í
Reykjavík hafi byrjað með bam
sitt á brjósti síðastliðna tvo
áratugi. Það er háð viðhorfum
kvenna, hvort byrja eigi með
brjósta- eða pelagjöf. Viðhorf
nær alla kvenna í Reykjavík
hlýtur því að vera það „að rétt sé
að gefa nýfæddu barni brjóst“.
Skv. könnun höfundar frá 1981
hafa þær konur, sem geta ekki
haft bam á brjósti, ástæður sem
vega þungt. Dæmi um það eru
erfið reynsla við fyrri brjósta-
gjafir, skert heilsufar móður eða
barns eða inngrip við fæðingu,
sem gerir brjóstagjöfina erfiða.
Þróun á tímalengd
brjóstagjafar í Reykjavík
Tafla 2 sýnir þróun á tíma-
lengd brjóstagjafar lengur en í 3
mánuði frá árinu 1973. Það ár
em í fyrsta sinn tilgreindar tölur
um brjóstagjöf í þrjá mánuði í
ársskýrslum. Áður voru tölur
reiknaðar fyrir tveggja og fjög-
urra mánaða tímabil. Fram kem-
ur að brjóstagjöf lengur en í 3
mánuði hefur aukist frá tæplega
16% árið 1973 til 78% árið
1991. Á tímabilinu frá 1973-
1985 fjölgaði þeim bömum, sem
voru á brjósti lengur en í þrjá
mánuði árlega. Hún stóð síðan í
stað í þrjú ár, hækkaði aftur í tvö
ár, minnkaði um 7% árið 1990
og hélt síðan áfram að hækka á
ný. Þrátt fyrir smávægilegar
sveiflur í þróun, má álykta að
sífellt fleiri börn hafi verið á
brjósti lengur en í þrjá mánuði
frá 1973. Konur hafa því haft
böm sín á brjósti í sífellt lengri
tíma sl. tvo áratugi sem er í raun
byltingarkennd breyting.
Þróun á tímalengd
brjóstagjafar skipt eftir
hverfum/heilsugœslu-
umdœmum Reykjavíkur
Tafla 3 sýnir tímalengd bama
á brjósti lengur en í þrjá mánuði,
skipt eftir hverfum/heilsugæslu-
umdæmum Reykjavíkur frá
árinu 1986-91. Eingöngu heilsu-
gæslustöðvar, sem voru starf-
andi á þessu 6 ára tímabili vom
athugaðar til að fá samanburð
yfir nokkur ár. Athugunin var
gerð til að sannprófa reynslu
nokkurra heilsugæsluhjúkrunar-
fræðinga, sem töldu tímalengd
brjóstagjafar háða því í hvaða
hverfi fólk byggi. Á töflunum
sést að reynsla hjúkrunarfræð-
inga hefur við rök að styðjast.
Til ársins 1986 var talsvert mis-
jafnt eftir hverfum/heilsugæslu-
umdæmum Reykjavíkur hve
lengi börn voru höfð á brjósti.
Árið 1986 voru minnst 38% og
mest 93% bama á brjósti lengur
en í 3 mánuði í sex hverfum.
Bilið milli hverfa, sem áttu
stysta og lengsta tímabil brjósta-
gjafar var því 55% það ár.
Athygli vekur að í öllum hverf-
um verður tíðnibreyting á sex
árum, bæði til aukningar og
styttingar tímans sem börn eru
höfð á brjósti. Breytingin er
Tafla HI
Tíðni barna á brjósti >3 mánuði eftir
hverfum/heilsugæsluumdæmum Reykjavíkur
frá 1986-1991
i i i ii r
i. n. in. iv. v. vi. vn.
Hverfi/Heilsugæsluumdæmi Reykjavíkur
14 HJÚKRUN 1 '2/93 - 69. árgangur