Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2000, Blaðsíða 23

ins og ekki síður með því að ræða við hjúkrunarfræðinga
um hvað þeir séu að hugsa þegar þeir meta sjúkling,
safna upplýsingum, taka ákvarðanir og veita umönnun. Þá
er ekki er síður mikilvægt að geta rætt við hjúkrunarfræð-
inga eftir að ýmis atvik hafa átt sér stað um það hvers
vegna þetta eða hitt gerðist og hvers vegna þeir gerðu,
eða gerðu ekki, þetta eða hitt. í framtíðinni þarf að huga
betur að því að nemendur vinni markvissar með þeim
hjúkrunarfræðingum sem eru góðar fyrirmyndir. Fyrir-
myndir í klínísku starfi geta skipt sköpum í námi og þarf að
hlúa betur að þeim samskiptum. Samskipti við góðar fyrir-
myndir skapa kjörinn vettvang til að miðla reynsluþekk-
ingu. Hjúkrunarfræðingar hafa í auknum mæli lært að
meta eigin reynsluþekkingu (Benner, 1984). Stór hluti
reynsluþekkingar er eingöngu í munnlegri geymd og eru
frásögur hjúkrunarfræðinga ómetanleg námstækifæri fyrir
reynslulitla nemendur.
Hjúkrunarfræðingar sem meðferðaraðilar
Mjög margt knýr á um að skilgreina framlag hjúkrunar til
velferðar skjólstæðinga með skýrari hætti en nú er. Ein af
ástæðum þess er að nemendur þurfa að finna og skilja
betur hlutverk sitt og framlag til heilbrigðisþjónustunnnar.
Þá staðreynd, að hjúkrunarfræðingar vinna að töluverðu
leyti enn á forsendum læknisfræðilegra gilda og oft sem
aðstoðarmenn lækna, má líta á sem alþjóðlegt vandamál
(sjá Pearson, 1998). Læknisfræðileg viðhorf eru ríkjandi og
gildismat hjúkrunar á í vök að verjast. Þetta er að sjálf-
sögðu viðfangsefni stéttarinnar allrar en þarf að taka á í
sjálfu náminu.
Ein af ástæðum þess að mikilvægt er að styðja nem-
endur í að greina hið sérstaka framlag hjúkrunar til vel-
ferðar sjúklings er að þeir geti unnið sem jafningjar annarra
heilbrigðisstétta í teymisvinnu. Ljóst er að teymisvinna mun
skipa æ stærri sess í heilbrigðisþjónustu framtíðarinnar.
Marit Kirkevold (1997) hefur fjallað um fræðileg skrif er
varða hlutverk hjúkrunarfræðinga í teymisvinnu sem miðar
að endurhæfingu fólks eftir heilablóðfall. Færa má rök fyrir
því að sú umfjöllun hafi mun víðari skírskotun. Kirkevold
bendir á að óljóst sé á hvern hátt hjúkrun stuðli að bata
fólks sem fengið hefur heilablóðfall. Hins vegar er Ijóst að
hún er afar mikilvæg. Algengt er að líta svo á að hlutverk
hjúkrunarfræðinga felist í að samhæfa meðferð annarra
heilbrigðisstétta, safna og miðla upplýsingum til annarra
stétta, skapa gott andrúmsloft til að meðferð fái
brautargengi og að hlaupa í skarðið fyrir hina þegar þá
vantar. Kirkevold bendir á að til að sjúklingur njóti einnig
hjúkrunar þurfi hin eiginlega hjúkrunarmeðferð að vera Ijós.
Það gerir Kirkevold með því að vitna í eigin rannsókn þar
sem fram kom að hið sérstaka hlutverk hjúkrunarfræðinga
í bráðaendurhæfingu sjúklinga eftir heilablóðfall felist í
athöfnum á fjórum sviðum: í fyrsta lagi að skýra og túlka
upplýsingar og aðstæður en þetta felst einkum í að hjálpa
Úr myndasafni Félags islenskra hjúkrunarfræðinga.
sjúklingi og fjölskyldu hans að átta sig á hvað gerst hafi og
hvað sé fram undan. í öðru lagi að hughreysta og styðja.
Það felst m.a. í því að mynda traust tengsl við sjúkling og
fjölskyldu hans og viðhalda von. í þriðja lagi að varðveita
og viðhalda líkamsstarfseminni, fyrirbyggja fylgikvilla og
mæta grunnþörfum. í fjórða lagi að samhæfa, en það vísar
til þess að aðstoða sjúkling við að samþætta nýlærða
færni við daglegt líf og sjá tilgang með því.
Meðferðarsamband einkennist af vitsmunalegum og
tilfinningalegum tengslum á milli hjúkrunarfræðings og
skjólstæðings þar sem athyglin beinist að skjólstæðingn-
um. Forsendur fyrir myndun meðferðarsambands eru að
hjúkrunarfræðingur og skjólstæðingur treysti, viðurkenni
og virði hvort annað og að hjúkrunarfræðingur ali önn fyrir,
vilji og geti hjálpað skjólstæðingi. Myndun meðferðar-
sambands á þessum forsendum vísar til siðferðilegrar
hugsjónar fremur en að tileinka sér ákveðna hegðun og
tækni í samskiptum (Gadow, 1985). Þessari siðferðilegu
hugsjón er ætlað að hvetja til varðveislu og verndunar
mannlegrar reisnar.
Til að hjúkrunarfræðingurinn verði betri „meðferðaraðili"
þarf hann að líta í eigin barm, kanna eigin persónu og
hegðun jafnframt því að bæta við þekkingu sína í fræð-
unum. Hjúkrunarfræðingurinn er helsta meðferðartækið og
þannig er það lykilatriði meðferðarsambands hvernig hann
kemur fyrir, hvaða áhrif hann hefur á sjúkling og fjölskyldu
sem manneskja. Hann þarf að þekkja sjálfan sig og við-
brögð sín og reyna að gera sér grein fyrir gildismati sínu.
Hjúkrunarfræðingurinn er tilfinningavera eins og sjúklingur-
inn og þarf að skoða sjálfan sig í Ijósi þess. Markmið
hjúkrunarmeðferðar er með einum eða öðrum hætti bætt
líðan, viðhald heildleika og aukinn þroski sjúklingsins
(Newman, 1986). Til að stuðla að bættri líðan annarra þarf
hjúkrunarfræðingurinn að huga að sjálfum sér sem
einstaklingi og hvernig hann ræktar sjálfan sig. (Wells-
Federman, 1996). Auk þess að gera sér grein fyrir sjálfum
147
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 76. árg. 2000