Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2000, Blaðsíða 35

„Brýnasta verkefni komandi ára
eru meðferðarrannsóknir“
Ingalill Rahm Hallberg er prófessor í umhyggjuvísindum við
háskólann í Lundi og forstöðumaður Centre of Caring
Sciences. Rannsóknir, sem stundaðar eru við þessa
stofnun, beinast fyrst og fremst að öldruðum, umönnunar-
þörfum þeirra og þjónustu sem öldruðum er veitt. í
fyrirlestri sínum á WENR fjallaði hún um hjúkrun sem
byggð er á rannsóknum eða „evidence based nursing".
Hugtakið sagði hún ekki vera jafnskýrt og margir teldu.
Hún hóf fyrirlestur sinn með því að útskýra hvað átt væri
við með því og sagði brýnustu verkefni komandi ára vera
að sinna meðferðarrannsóknum. Þá fjallaði hún um
meginþætti í þróun kenninga og hvort næg þekking væri
fyrir hendi til að stunda hjúkrun byggða á rannsóknum.
„Við erum aðallega að glíma við tvö vandamál, annars
vegar rannsóknir almennt, en þar er aðalvandamálið að
margar rannsóknir eru staðbundnar og því ekki alltaf hægt
að alhæfa út frá þeirn," sagði hún í spjalli við ritstjóra
Tímarits hjúkrunarfræðinga að fyrirlestrinum loknum.
Þannig væri ekki hægt að bera saman rannsóknarniður-
stöður ýmissa sambærilegra rannsókna né tengja rann-
sóknarniðurstöður saman í eina heild. „Oft er einnig um
sjaldgæfa sjúkdóma að ræða og því er sjúklingahópurinn
mjög fámennur og aðstæður sérstakar og í fámennu landi
eins og Svíþjóð, ég tala nú ekki um á íslandi, er erfitt að
bera rannsóknarniðurstöður saman og fá nógu stórt úrtak
þannig að niðurstöðurnar verði marktækar."
Hitt vandamálið varðandi rannsóknir sagði hún felast í
því að þegar rannsóknir beinast að einu tilteknu sviði, svo
sem verkjum eða uppköstum, væru aðstæður sjúklingsins
oft mun flóknari en það litla svið sem rannsakað er. „Við
verðum að finna aðferðir til að rannsaka flóknar aðstæður
og reyna að skilja aðstæður sjúklingsins í heild fremur en
hið einstaka vandamál sem er verið að skoða, verðum að
finna leiðir til að skilja samband milli þreytu og næringar og
þreytu og uppkasta. Ég er þó ekki að segja að við höfum
ekki unnið vel, heldur er ég að reyna að segja á hvað við
verðum að leggja áherslu í framtíðinni til að efla þekking-
una sem mest.“
Nauðsynlegt að tengja saman rannsóknarniðurstöður
Annað vandamál sagði hún tengjast eigindlegum rann-
sóknum. „Það er tilhneiging í hjúkrun að nota eigindlegar
rannsóknaraðferðir en þær auka ekki alltaf þekkingu.
Stundum held ég að við séum að gera slíkar rannsóknir
„Við verðum að leggja áherslu á það í framtíðinni að efla
þekkinguna sem mest, “ segir Ingalill Rahm Hallberg.
þegar það er ekki nauðsynlegt, þ.e. við erum ekki að bæta
við þá þekkingu sem fyrir er. Við erum eiginlega að nota
krafta okkar til að finna upp hjólið aftur. Sú þekking, sem
kemur í kjölfar margra slíkra rannsókna, var þegar fyrir hendi
fyrir 20-30 árum en við höfum ekki notað hana, við höfum
tilhneigingu til að byrja aftur frá grunni. Það er eitt af
vandamálunum við eigindlegar rannsóknir en það er þó ekki
aðalvandamálið. Aðalvandamálið við eigindlegar rannsóknir
er að út frá þeim er í besta falli hægt að búa til kenningar.
Margar rannsóknanna fjalla t.d. um lífsgæði en enginn reynir
að tengja þessar rannsóknir saman svo úr þeim verði
heildarmynd. Hér á ráðstefnunni eru t.d. 50 rannsóknir þar
sem fjallað er um umhyggju og hvaða máli hún skipti en
hvað getum við lært af þessum 50 rannsóknum?"
Ingalill segir nauðsynlegt að tengja saman þær rann-
sóknir sem þegar hafa verið unnar svo hægt sé að komast
á annað stig rannsókna. „Við verðum að móta aðferðir til
að tengja þessar rannsóknir saman þannig að við getum
byggt á þeim, það er mjög mikilvægt fyrir okkur. Það er
ekki hægt að alhæfa frá eigindlegri rannsókn, t.d. viðtölum
við níu einstaklinga, varðandi hjúkrun almennt. Það er
heldur ekki réttlátt. Það er of einfalt, ef það væri hægt væri
engin dýpt í rannsókninni. Það er meginverkefni okkar á
21. öldinni að vinna úr þeim upplýsingum sem eru fyrir
hendi og hætta að endurtaka rannsóknirnar.“
Hún segir rannsakendur stundum endurtaka rann-
sóknir þar sem þeir séu svo uppteknir af eigin
hugmyndum að þeir líti ekki á hvað aðrir hafa gert á undan
þeim. „Fyrir 15-20 árum fóru rannsakendur vel í gegnum
159
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 76. árg. 2000