Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2007, Side 5

FORMANNSPISTILL
KOMANDI KJARASAMNINGAR
Stærsta verkefnið hjá Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga (FIH) á næstu mánuðum er
undirbúningur fyrir og gerð kjarasamninga. Að margra mati er samningsumhverfið erfiðara
en oft áður. Heldur virðist vera að hægja á þenslunni í samfélaginu, hagfræðingar spá
áframhaldandi verðbólgu allt að 6 prósentum, stýrivextir eru enn himinháir hér á landi,
vextir húsnæðislána fara hækkandi á sama tíma og spáð er verðlækkun á húsnæði vegna
vaxta og offramboðs. Húsnæðiskostnaður er stærsti einstaki liðurinn í heimilisbókhaldinu
og því má búast við að mörg heimili verði í vanda þegar vextir hækka en veðsettar
eignir lækka í verði. Auk þessa er einkaneysla enn mikil. Þó laun hjúkrunarfræðinga hafi
hækkað verulega, í prósentum talið, frá síðustu samningum hafa þær hækkanir þó ekki
haldið í við hækkanir húsnæðisverðs ef horft er til höfuðborgarsvæðisins.
Elsa B. Friðfinnsdóttir
Hjúkrunarfræðingar krefjast verulegra
hækkanagrunnlaunaíkomandisamningum.
Forystumenn ríkisstjórnarflokkanna hafa lýst
viljasínum til að horfasérstaklegatil hækkunar
launa umönnunarstétta og kvennastétta,
auk þess að eyða kynbundnum launamun.
Það er skýlaus krafa hjúkrunarfræðinga að
þessara markmiða sjáist staður í komandi
kjarasamningum við FÍH.
Annar þáttur, sem hátt fer í umræðum
hjúkrunarfræðinga um bætt kjör, er afsláttur
af vinnuskyldu þeirra sem gegna vaktavinnu.
Neikvæð áhrif vaktavinnu á heilsufar hafa
lengi verið þekkt. Með rannsóknum hefur
til að mynda verið sýnt fram á aukna tíðni
brjóstakrabbameins hjá konum sem gegna
vaktavinnu. Eins er tíðni fósturiáta meiri
meðal vaktavinnukvenna. Um 25% allra
ríkisstarfsmanna vinna einhverja vaktavinnu
og eru hjúkrunarfræðingar stærsti einstaki
hópurinn.
Á kjararáðstefnu SSN (samtökum norrænna
hjúkrunarfélaga), sem haldin var hér á landi
dagana 24. og 25. október sl., hélt norski
læknirinn Magnar Kleiven athygliverðan
fyrirlestur um áhrif vaktavinnu. Hann
fjallaði sérstaklega um neikvæð áhrif
næturvakta. Hann minnti á áhrif lægri
gilda melatóníns í blóði að nóttu, en það
hefur m.a. áhrif á svefn, gildi annarra
hormóna og ónæmi einstaklingsins.
Kleiven sagði norskar tölur sýna að
veikindaforföll væru tíðari meðal þeirra sem
ynnu næturvinnu en hjá dagvinnufólki.
Tíðni sjúkdóma á borð við hjarta- og
æðasjúkdóma, meltingafærasjúkdóma,
stoðkerfissjúkdóma og vægari geðsjúkdóma
væri hærri hjá næturvinnufólki en öðrum.
í norskum lögum er lagt bann við því
að barnshafandi konur taki næturvaktir
á fyrstu mánuðum meðgöngu þar sem
rannsóknir sýni að tíðni fósturláta kvenna,
sem vinna næturvaktir, er rúmlega 3
sinnum meiri en annarra. Hann dró líka
fram að líkamshitinn er hvað lægstur um
3:30 að nóttu og áhrif þess á viðbragðsflýti
og auknar líkur á mistökum á þessum tíma
sólarhringsins. Kleiven setti fram ýmsar
tillögur til úrbóta til að draga úr neikvæðum
áhrifum vaktavinnu. Meðal þeirra voru að
morgunvaktir byrji kl. 7:00, að hver og
einn taki aðeins 1-2 næturvaktir á viku,
að sólarhríngsfrí sé regla eftír næturvaktir,
að skipt sé um vaktir í samræmi við
líkamsklukkuna, að breytingar á vöktum
séu reglulegar, að helgarfrí séu eins tíð
og mögulegt er, að vaktavinnufólk fari
reglulega í heilbrigðisskoðun og að bæta
kostinn sem boðið er upp á á næturvöktum.
Allar þessar tillögur Kleiven eru mikilvægt
innlegg í þá umræðu sem fram fer nú
í aðdraganda kjarasamninga um hvernig
gera megi vaktavinnuna eftirsóknarverðari.
Annar þáttur, sem ræddur var á
kjararáðstefnu SSN, var starfsaldur
hjúkrunarfræðinga og lífeyrir. í Danmörku
hófu hjúkrunarfræðingar gjarnan störf um
25 ára aldur og störfuðu til 65 ára aldurs.
Meðallífslíkur voru 78 ár þannig að greiðslur
í lífeyrissjóði stóðu alla jafna í um 40 ár
en hjúkrunarfræðingar fengu svo greiddan
lífeyri í 13 ár. Nú er hins vegar svo komið að
meðalaldur hjúkrunarfræðinga, þegar þeir
hefja störf, er 32 ár og þeir fara á lífeyri 62
ára. Meðallífslíkur stefna í 85 ár þannig að
greiðslur í lífeyrissjóði standa nú aðeins í 30
ár en í stefnir að danskir hjúkrunarfræðingar
fái greiddan lífeyri í 23 ár að meðaltali.
Leiða má líkur að því að sama þróun sé hér
á landi. Meðalaldur brautskráningarnema
í hjúkrunarfræði er umtalsvert hærri en
áður var og hjúkrunarfræðingar fara
fyrr á lífeyri en áður. Fram kom í erindi
Elísabetar Guðmundsdóttur á ráðstefnunni
Hjúkrun 2007 að á næstu sjö árum muni
147 hjúkrunarfræðingar, sem starfa á
Landspítala, ná 67 ára aldri og enn fleiri geti
auk þess átt rétt á að fara á lífeyri vegna
hinnar svokölluðu 95 ára reglu sem í gildi
er í Lífeyrissjóði hjúkrunarfræðinga. Einnig
kom fram að meðalaldur hjúkrunarfræðinga,
sem þar starfa, er nú rúm 49 ár og að
fámennasti hópur hjúkrunarfræðinga er
hópurínn undir 30 ára að aldri.
Ofangreint sýnir ótvírætt að starfstími
hjúkrunarfræðinga er að styttast og því hefur
aldrei verið brýnna en nú að bæta kjör og
starfsaðstæðurhjúkrunarfræðingaverulega.
Nú reynir á vilja stjórnvalda til að tryggja
áframhaldandi gæðaheilbrigðisþjónustu.
Nú reynir líka á hjúkrunarfræðinga að
sýna samtakamátt og berjast saman fyrir
bættum kjörum.
Ég óska hjúkrunarfræðingum og öðrum
lesendum gleðilegra jóla og farsældar á
nýju ári. Ég þakka samskipti og samstarf á
senn liðnu ári.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 5. tbl. 83. árg. 2007
3