Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2007, Blaðsíða 12

Inga Teitsdóttir hjúkrunarfræðingur, kennslu- og fræðasviði SKVÞ, ingat@landspitali.is
Sigríður Sigurðardóttir gæðastjóri, kennslu- og fræðasviði SKVÞ, siggasig@landspitali.is
Sigríður Magnúsdóttir yfirtalmeinafræðingur, endurhæfingarsviði, siggatal@landspitali.is
Ágústa Benný Herbertsdóttir gæðastjóri, lyflækningasviði 1, agustab@landspitali.is
MÁLí MYNDUM
tilraunaverkefni í sjúklingafræðslu á Landspítala
Vorið 2006 kom upp sú hugmynd á kennslu- og fræðasviði Landspítala
að gera tilraun með myndræn boðskiptaspjöld til samskipta við sjúklinga
sem eiga erfitt með að tjá sig eða skilja talað mál. Tilgangurinn með þessu
tilraunaverkefni var að auðvelda sjúklingnum að gera sig skiljanlegan og
biðja um aðstoð og starfsfólki að fullnægja þörfum sjúklingsins, draga úr
kvíða, auka öryggi og koma í veg fyrir misskilning.
Flestir þeir sem starfa við heilbrigðis-
þjónustu hafa lent í því að sinna sjúkl-
ingum sem eiga í erfiðleikum með að tjá
sig eða skilja ekki hvað við þá er sagt.
Orsakir tjáningarvandans geta verið af
margvíslegum toga. Um getur verið að
ræða sjúkling í öndunarvél eða sjúkling
með taugasjúkdóm sem veldur vægu eða
algjöru málstoli eða slæmri taltruflun.
Ekki má heldur gieyma hinum sívaxandi
hópi erlendra sjúklinga sem ekki kann
íslensku og talar oft tungumál sem
íslendingar skilja ekki. Á síðasta ári leituðu
til Landspítala 1380 erlendir sjúklingar
af tæplega 90 mismunandi þjóðernum.
Samkvæmt lögum um réttindi sjúklinga
ber að veita þeim, sem eru sjúkratryggðir,
túlkaþjónustu, þeim að kostnaðarlausu,
en þeir sem eru ósjúkratryggðir þurfa að
borga fyrir hana sjálfir. Því miður næst
ekki alltaf í túlka á þeim tímum sem
þörfin er fyrir hendi og í daglegu lífi á
spítalanum eru þeir að sjálfsögðu ekki
alltaf til staðar.
Samkvæmt upplýsingum á netinu er víða
verið að leita lausna á boðskiptaerfiðleikum
af ýmsum toga, og fundum við nokkrar
greinar um þessi efni. Ljóst er af þeim
rannsóknum, sem við fundum, að
myndmál aðstoðar fólk við að skilja
lyfjafræðilegar upplýsingar og að rata um
húsnæði en engar rannsóknir fundust
um að myndmál auðveldi tjáningu eða
samskipti við sjúklínga að öðru leyti
(Dowse og Ehlers, 2005, Mansoor og
Dowse, 2003, og Porter, 2006).
Vandamálin á LSH eru fyrst og fremst
vegna tungumála- eða tjáningarerfiðleika,
en í rannsóknunum, sem við fundum, var
oft um að ræða einstaklinga með litla eða
enga menntun, og sem voru illa læsir eða
ólæsir (Dowse og Ehlers, 2001).
í ijós kom að ýmis óhefðbundin sam-
skiptaform eru notuð á spítalanum, svo
sem á gjörgæsludeildum, við sjúkraþjálfun,
iðjuþjálfun og hjá talmeinafræðingum. Má
þar nefna erlent tölvuforrit (Boardmaker)
til að búa til einstaklingsmiðuð
samskiptaspjöld og fartölvur með
ákveðnum búnaði fyrir MND-sjúklinga.
Á einni deild fannst gömul sænsk bók
með teiknuðum myndum af ýmiss konar
samskiptum á spítala. Að öðru leyti kvaðst
starfsfólkið notast við látbragðsleik.
Sigríður Sigurðardóttir gæðastjóri og Inga
Teitsdóttir hjúkrunarfræðingur önnuðust
þetta verkefni fyrir hönd kennslu- og
fræðasviðs. Fljótlega fengu þær til liðs
við sig Sigríði Magnúsdóttur, yfirtalmeina-
fræðing á endurhæfingarsviði, og Ágústu
Benný Herbertsdóttur, gæðastjóra á
lyflækningasviði 1.
10
Tímarit hjúkrunarfræöinga - 5. tbl. 83. árg. 2007