Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2007, Blaðsíða 35

• Fagmennska
i dag og alla daga
Fagmennska grundvallast á fagþekkingu
og siöferðilegri dómgreind
Gagnvart sjúklingum einkennlst fagmennska af virólngu
og umhyggju.
Gagnvart samverkafólki einkennist fagmennska af
miölun þekkingar, viröingu, heiðarieika ogtrausti.
Gagnvart samfélaginu einkennist fagmennska af
þjónustu, menntun og visindastarfi.
(úr $tí(numó!unartKEklinsi landipítala)
símenntun komi skjólstæðingum okkar
til góða. Heilbrigðiskerfi nútímans er í
stöðugri þróun og sífellt eru að bætast
við nýir meðferðarmöguleikar með aukinni
tækni, nýjum lyfjum og meiri þekkingu.
Samhliða þessari þróun fjölgar þeim
einstaklingum stöðugt sem búa við
langvinn heilsufarsvandamál. Einstaklingar,
sem áður dóu úr krabbameini, eyðni og
hjartasjúkdómum, svo dæmi séu nefnd,
lifa nú mun lengur en áður og það eru
ekki síst þeir einstaklingar sem þurfa
á þjónustu hjúkrunarfræðinga að halda.
Sömu sögu er að segja um aldraða sem
eru stækkandi hópur í samfélaginu.
Krafa samtímans er að fagstéttir búi yfir
gagnreyndri þekkingu sem þær byggja
störf sín á og hér eru hjúkrunarfræðingar
engin undantekning. Að vera fagmaður
felur í sér skyldu til að viðhalda þekkingu
sinni enda segir í hjúkrunarlögum að
hjúkrunarfræðingi beri að þekkja skyldur
sínar, viðhalda þekkíngu sinni og tileinka sér
þær nýjungar er varða hjúkrun. Siðareglur
hjúkrunarfræðinga kveða jafnframt á um
þennan þátt auk þess sem þar er hnykkt á
því að hjúkrunarfræðingar nýti niðurstöður
rannsókna í daglegum störfum til hagsbóta
fyrir skjólstæðing. Hjúkrunarfræðingar
þurfa því að vera virkir í því að fylgjast með
því sem er að gerast í faginu og taka upp
nýja þekkingu samhlíða því að taka þátt í
að byggja ofan á og búa til nýja þekkingu í
hjúkrun. Auk námskeiða og framhaldsnáms
tel ég að leshópar hjúkrunarfræðinga geti
verið góður kostur við að innleiða nýja
þekkingu. Hjúkrunarfræðingar þurfa þó
að styðja og hvetja hver annan í þessu
sambandi. Við þurfum að viðurkenna
þörfina fyrir símenntun og umbótaverkefni
og við þurfum að leggja af athugasemdir
eins og „hún er alltaf í námsleyfi" og „hvað,
ertu ekki að vinna?" sem því miður heyrast
enn þótt í litlum mæli sé.
Sjálfsmynd/ímynd
Eins og áður kom fram sjáum við og heyrum
orðið fagmennska notað í auglýsingum
fjölmargra stétta iðnaðarmanna. Orðið er
á hinn bóginn ekki eins áberandi þar
sem rætt er um þjónustu hinna ýmsu
heilbrigðisstétta, þ.m.t. hjúkrunarfræðinga.
Hvernig sem á því stendur er hins vegar
Ijóst að hjúkrunarfræðingar eru fagstétt
sem hefur ákveðna sérþekkingu og á
skyldum að gegna við samfélagið enda
ber stéttin sem slík faglega og lagalega
ábyrgð á störfum sínum. En hvaða kröfur
gerum við sjálf og hvernig komum við
sem stétt öðrum fyrir sjónir? Ég tel að
hjúkrunarfræðingar séu engan veginn
nógu áberandi í opinberri umræðu um
heilbrigðismál eða málefni stéttarinnar þótt
vissulega hafi orðið bragarbót á í þeim efnum
á undanförnum árum. Má sem dæmi nefna
svör hjúkrunarfræðinga við greinarskrifum
á síðum Morgunblaðsins undanfarið. Sem
fagstétt ber okkur að koma málefnum
og þekkingu stéttarinnar á framfæri og
siðareglur hjúkrunarfræðínga kveða á um
að hjúkrunarfræðingar hafi frumkvæði að
og taki virkan þátt í stefnumótun og eflingu
heilbrigðisþjónustunnar eins og áður var
nefnt. Það hvernig við ræðum um eigin
störf hefur áhrif á hvernig aðrir sjá okkur.
Fagmennska birtist þó ekki einungis í
þekkingu, færni og sýnileika í samfélaginu.
Fagmennska felur einnig í sér stéttvísi
og virðingu fyrir samstarfsfólki. í flóknu
umhverfi heilbrigðisþjónustunnar er enginn
einn aðili sem getur tekið á öllum þeim
málum sem upp koma. Því er þörf fyrir
nána samvinnu margra ólfkra hópa og
oft er það þannig að hjúkrunarfræðingar
eru tengiliðurinn á milli þessara aðila.
Mikilvægt er að þessi samskipti byggist á
trausti og heiðarleika. Fagmennska felur
einnig í sér að miðla þekkingu til annarra
stétta sem og að sinna kennslu nemenda
bæði í hjúkrunarfræði sem öðrum fögum.
Lokaorð
Fagmennska er mikilvægari í dag en
nokkru sinni fyrr á tímum mikilla breytinga
og aukinnar tækni. Markaðslögmálin
skipta ekki síður máli því sífelit er verið að
gera kröfur um ódýrari og hagkvæmari
þjónustu. Hjúkrunarfræðingar þurfa því
að vera meðvitaðir um að kynna störf sín
og vera virkir þátttakendur í umræðum
um heilbrigðismál. Standa þarf vörð um
gæði grunnnáms í hjúkrunarfræði og
síðast en ekki síst þarf stéttin að sinna
öflugri símenntun til að standast þær
kröfur sem til hennar eru gerðar. Spyrja
má hvort ekki eigi að gera skýrari kröfur
til hjúkrunarstéttarinnar hér á landi um að
hún sinni símenntun á markvissari hátt
en nú er gert.
Siðareglur hjúkrunarfæðinga eru rammi
í kringum fagmennsku stéttarinnar og
okkur ber að þekkja þær og virða. Kristín
Björnsdóttir hjúkrunarfræðingur segir
fagmennsku ekki vera reikningsdæmi
heldur ferli sem felur í sér gagnreynda
þekkingu, samfellda fhugun, reynslu
og meðlíðan. f svípaðan streng tekur
Elínborg Bárðardóttir læknir en hún telur
fagmennsku vera feril þroska. Fyrir mér
felur fagmennska í sér ábyrgð, traust,
þekkingu, hæfni, öryggi, gæði og
sjálfstæði. Fagmennska grundvallast á
siðareglum stéttarinnar og er mikilvægur
hluti sjálfsmyndar hennar og ímyndar út á
við. í daglegu starfi byggist fagmennska
á árangursríkum samskiptum sem
grundvallast á umhyggju, samhygð og
virðingu fyrir skjólstæðingnum þar sem
þarfir hans eru ávallt hafðar að leiðarljósi.
Fagmennskaer því, í mínum huga, kjarninn
í starfi mínu sem hjúkrunarfræðingur.
Heimildir:
Elínborg Bárðardóttir (2004). ímynd lækna og fag-
mennska. Læknablaðið, 90, 148.
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga (1997).
Siðareglur Félags ístenskra hjúkrunarfræðinga.
Reykjavík: Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Gyða Baldursdóttir og Flelga Jónsdóttir (2002).
The importance of nurse caring behaviors as
perceived by patients receiving care at an
emergency department. Heart & Lung, 37(1),
67-75.
Læknafélag íslands. Sáttmáli lækna. Sótt 12.
október 2007 á http://www.lis.is/ltems/Default.
aspx?b=100.
Magna Jónmundsdóttir, Signður Zoéga, Helga
Jónsdóttir, Gyða Baldursdóttir og Alda
Gunnarsdóttir (2003). Álit sjúklinga á gæðum
hjúkrunar á lungnadeild Landspítala-háskólas-
júkrahúss á Vífilsstöðum. Tímarit íslenskra
hjúkrunarfræðinga, 3(79), 18-25.
Þorgerður Einarsdóttir (2005). kynjasjónarhorn á
kvennastarf - þarf femínisma í hjúkrun? Erindi
á málþingi um bók Kristinar Björnsdóttur.
Timarit hjúkrunarfræðinga, 4(81), 42-45.
Greinin var upphaflega erindi á aðalfundi
hjúkrunarráðs 17. október 2007 í tilefni af
fagmennskuvikum á Landspítala 15.-28.
október.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 5. tbl. 83. árg. 2007
33