Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2007, Qupperneq 22

Tafla 1. Tilgangurinn með framgangskerfum og starfsþróun
Framgangskerfi Starfsþróun
• Að ákveða laun
• Að minnka starfsmannaveltu
hjúkrunarfræðinga
• Að auka gæði þjónustunnar
• Að auka framleiðni
• Að laða að og halda í reynda og færa
hjúkrunarfræðinga
• Að greina á milli færnistiga
• Að halda uppi ákveðnum gæðastaðli
byggðum á gagnreyndri þekkingu
• Að skilgreina, efla og styðja við faglega
hjúkrun
• Að viðurkenna og verðlauna fyrir góða
frammistöðu
• Að hvetja hjúkrunarfræðinga til að þróa
sig í starfi
• Að auka starfsónægju
• Að auka sjúklingaánægju
• Að ýta undir hagkvæmni
• Að fjölga færum hjúkrunarfræðingum
• Að greina og þjálfa leiðtoga í klínískri
hjúkrun
• Að skerpa sýn hjúkrunar
• Að sinna ófullnægðum þörfum
hjúkrunarfræðinga
(Campbell og Mackay, 2001; O’Hara o.fl.,
2003; Steaban o.fl., 2003).
Að vera fyrirmyndarsjúkrahús
Að samræma sýn og stefnu
starfsmanna sýn og stefnu stofnunar
Að fá fleiri til starfa og halda í
hjúkrunarfræðinga
Að framfylgja stefnu yfirvalda
Að auka starfsánægju
Að auka tryggð hjúkrunarfræðinga við
stofnun
Að efla sjálfstæði og sjálfsstjórn í
starfi
Að fækka fjarvistum
Að fjárfesta í hjúkrunarfræðingum
sem þekkingarstarfsmönnum
Að auka víðsýni og innsýn í aðra
þætti þjónustunnar
Að veita umbun
Að bæta eða viðhalda gæðum
þjónustunnar
(Campbell og Mackay, 2001; Carroll og
Austin, 2004; Considine og Hood, 2004;
Hall o.fl., 2004; Ingersoll o.fl., 2002;
Murphy o.fl., 2004).
stig, sem eftir stóðu, eru: 1. byrjandi, 2.
fær um að hjúkra bráðveikum, 3. aukín
klínísk færni og forysta á deíld og 4. færni
nýtist þvert á deildir eða einingar.
The Vanderbílt Professional Nursing
Practice Program (VPNPP) er bandarískt
framgangskerfi þar sem færnistigin
eru fjögur (Robinson o.fl., 2003). Mat er
framkvæmt árlega og sett inn í tölvugrunn
sem reiknar út stig. Kerfið er pappírslaust.
Færnistig VPNPP-kerfisins eru: 1. nýliði,
2. fær, 3. færari, 4. færastur. Nýliðinn
er hjúkrunarfræðingur á fyrsta starfsári og
því byrjandi sem gæti þurft aðstoð og
ráð hjá reyndari hjúkrunarfræðingum. Fær
hjúkrunarfræðingur er sá sem hefur náð
tökum á tæknilegum þáttum, sýnir samfellu
í starfi og sjálfstæði og er fær um að laga
hjúkrun að einstaklingnum og forgangsraða
verkefnum. Færari hjúkrunarfræðingur er
sá sem hefur dýpri þekkíngu á hjúkrun, sér
fyrir, greinir víðfangsefnin á gagnrýninn hátt,
er góð fyrirmynd og gefur ráð. Hjá færasta
hjúkrunarfærðingi er vírknin byggð á ínnsæi,
hann er sérfróður, hefur frumkvæðí, er
ráðgjafi og leiðtogi. Matskerfi VPNPP byggist
ástarfslýsingumfyrirhvertfærnistighjúkrunar
sem öll snúast um sex grundvallarþætti.
Þessir grundvallarþættir eru: að setja
fram og framfylgja hjúkrunaráætlun, hafa
samfellu í hjúkrunaráætlun (útskriftaráætlun
eða tilfærsla á næsta umönnunarstig),
kenna sjúklingum og fjölskyldum, leysa
viðfangsefni, sinna samskiptum og vinna
með öðrum og stunda símenntun (O’Hara
o.fl., 2003).
Sums staðar eru aðskilin framgangskerfi
fyrir hjúkrunarfræðinga með grunnnám
eingöngu og þá sem eru með framhalds-
menntum. Dæmi um slíkt eru framgangs-
kerfi háskólaheilbrigðisstofnana í Virginíu
í Bandaríkjunum. Þar eru fjögur grunn-
Tímarit hjúkrunarfræöinga - 5. tbl. 83. árg. 2007
færnistig og þrjú æðri færnistig þar sem
krafist er meistaragráðu (The clinical
career ladder for UVAHS professional
nurses, 2003).
Framgangskerfi felast í því að færni og
þekking hjúkrunarfræðinga eru metin
á ákveðinn hátt og er þá talað um
framgangsmat. Framgangsmat virðist
byggjast á skríflegum matstækjum þar
sem fyllt er út í ákveðinn matskvarða,
viðtölum og/eða gögnum sem lögð
eru fram í möppu hjúkrunarfræðingsins
(Carryer o.fl., 2002; Goodrich og Ward,
2004; Krugman o.fl., 2000). Orðið mappa
er hér notað sem þýðing á enska orðínu
portfolio. Oermann (2002) lýsir möppugerð
og notkun þeirra. Hún segir möppur geta
verið tvenns konar, þ.e. ein mappa fyrir
best unnu störfín (e. best work) og sé
hún góð fyrir framgangsmat og því um
líkt og önnur mappa fyrir framfarir og vöxt
í starfi (e. growth and development) og
sé hún fyrir hjúkrunarfræðinginn sjálfan til
að fylgjast með eigin starfsþróun. Víða er
hvatt til þess að hjúkrunarfræðingar safni í
möppu ýmsum skjölum, s.s. starfsferilskrá,
skrá yfir faglega virkni, dæmum um
hjúkrunarskráningu, mati deildarstjóra á
störfum og færni hjúkrunarfræðingsins,
skriflegum rökum hans um ákveðna
færni, jafningjamati, meðmælabréfum,
dæmum um atriði þar sem framlag
hjúkrunarfræðingsins hefur skipt verulegu
máli.sjálfsmatihjúkrunarfræðíngsinsáeigin
kostum og því sem hjúkrunarfræðingurinn
ætlar að bæta sig í og skírteinum sem
hjúkrunarfræðingurinn hefur hlotið fyrir
endurmenntun, símenntun og formlega
menntun.
Tengsl framgangskerfa og
starfsþróunar
Starfsþróun tengist framgangskerfum
þannig að ekkert framgangskerfi er án
starfsþróunar, en starfsþróun getur náð
út fyrir klínískt framgangskerfi. Hvernig
tengslin eru svo í hverju tilviki fyrir sig er
útfærsluatriði á hverri stofnun og ræðst
helst af tilganginum með hvoru um sig.
Tilgangurinn með framgangskerfum og
starfsþróun er sýndur í töflu 1. Þar má sjá
að tilgangurinn með framgangaskerfum
og tilgangurinn með starfsþróun er
býsna líkur og f mörgum tilvikum sá