Morgunblaðið - 24.02.2018, Blaðsíða 28

Kostnaður við rafmagnsnotkun og húshitun
Heildarkostnaður, krónur á ári*
Dreifbýli RARIK
Dreifbýli Orkubú Vestfjarða
OR Rangárveita dreifbýli
Grundarfjörður
Neskaupstaður
Vopnafjarðarhreppur
Höfn
Seyðisfjörður
Hólmavík
Reyðarfjörður
Bolungarvík
Ísafjörður
Patreksfjörður
Siglufjörður
Blönduós
Vestrnannaeyjar
OR dreifbýli
OR dreifbýli lágmark 3 mín.l
Hitaveita dreifbýli Norðurland
Akranes
Stykkishólmur
Hvolsvöllur
Borgarnes
Egilsstaðir
Dalvík
Selfoss
Grindavík
Keflavík
Kópavogur, meðaltal
Reykjavík, meðaltal
Húsavík
Akureyri
Sauðárkrókur
Hveragerði
Seltjarnarnes
Flúðir
311.709
314.992
259.493
283.158
283.158
283.158
257.840
257.840
287.137
276.479
284.994
284.163
284.994
242.302
241.734
219.663
250.425
243.873
229.983
185.465
185.218
198.282
181.810
182.662
180.958
185.786
164.805
164.805
180.921
180.921
176.698
173.296
171.870
173.574
137.753
147.446
*Miðað við algengasta
verð samkvæmt gjald-
skrá 1. september 2017.
Heimild: Byggðastofnun.
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Orkukostnaður heimila ermestur í dreifbýli á svæðiOrkubús Vestfjarða, tæp-lega 315 þúsund kr. á ári.
Lægsti orkukostnaðurinn er á Sel-
tjarnarnesi, tæplega 138 þúsund
krónur. Kostnaðurinn í dreifbýli á
Vestfjörðum er meira en tvöfalt
hærri en á Seltjarnarnesi. Skýrist
munurinn af meiri kostnaði við raf-
magnsnotkun en þó enn frekar af
mun sem er á því að kynda húsin með
rafmagni og heitu vatni en hitaveitan
á Seltjarnarnesi er sú ódýrasta á
landinu.
Þetta má lesa út úr samantekt
þróunarsviðs Byggðastofnunar á
orkukostnaði heimila. Þar er reikn-
aður út kostnaður við raforkunotkun
og húshitun á sams konar einbýlis-
húsi á nokkrum stöðum á landinu.
Horft verði til aðgerða
Í bókun sem samþykkt var á
fundi stjórnar Byggðastofnunar þeg-
ar niðurstaða samantektarinnar var
kynnt kemur fram að kostnaður við
raforkunotkun og húshitun vegi
þungt í heimilishaldi. Kostnaðurinn
sé mjög mismunandi en í öllum til-
fellum meiri í dreifbýli en þéttbýli.
„Stjórn Byggðastofnunar minnir á að
jöfnun lífskjara er grunnþáttur í
byggðastefnu stjórnvalda og því mik-
ilvægt að horfa til aðgerða sem væru
til þess fallnar að draga úr þessum
mun,“ segir í bókun stjórnarinnar.
Í samantektinni kemur fram að
notendum virðist ekki vera almennt
ljóst að þeim er heimilt að kaupa raf-
orku af hvaða sölufyrirtæki sem þeir
kunna að kjósa en þau eru nokkur og
með mismunandi verð. Raunar kem-
ur fram að munur á lægsta og hæsta
verði sem var um 6% á höfuðborg-
arsvæðinu og Akranesi hafi minnkað
og sé nú mestur rúm 2%. Annars
staðar er munurinn lítill eða enginn.
Mikill munur er á kostnaði við
raforkunotkun á milli dreifbýlis og
þéttbýlis. Kostnaðurinn er yfirleitt
um 114 þúsund í dreifbýli en 80 til 90
þúsund í þéttbýli.
Kostnaður við húshitun með
hitaveitu er mikill. Á Seltjarnarnesi
kostar hitun hússins um 55 þúsund en
156 þúsund á Siglufirði. Hins vegar er
enn dýrara að hita einbýlishúsið með
rafmagnsofnum. Algengasti kostn-
aðurinn er 190 til 200 þúsund kr.
Dýrast að búa á Vestfjörðum
Mismunurinn magnast upp þeg-
ar kostnaður við rafmagnsnotkun og
húshitun er lagður saman í heildar-
orkukostnað heimilisins. Þá kemur í
ljós að dýrast er að búa í dreifbýli á
svæðum Orkuveitu Vestfjarða og
RARIK, kostar 312 til 315 þúsund
krónur. Heimili í dreifbýli á svæði
Orkuveitu Reykjavíkur greiðir 250
þúsund kr. alls og dæmi eru um enn
lægri gjaldskrá. Er þetta lægri
kostnaður en á mörgum þétt-
býlisstöðum á landsbyggðinni. Dýr-
asti þéttbýlisstaðurinn er Hólmavík
þar sem kostnaðurinn er 287 þúsund
kr. á ári.
Á hinum endanum eru íbúar í
þéttbýli sem njóta hagkvæmrar hita-
veitu, eins og á Seltjarnarnesi og
Flúðum. Heildarkostnaður á Sel-
tjarnarnesi er 138 þúsund. Algengari
kostnaður er um 180 þúsund og á það
við um Reykjavík, Kópavog og
margra aðra bæi.
Kostnaður við rafmagnsnotkun
og húshitun á Seltjarnarnesi, ódýr-
asta hitaveitubænum, er innan við
helmingur af kostnaði við sömu liði á
Hólmavík sem er dýrasti þéttbýlis-
staðurinn.
Tvöfaldur orkukostn-
aður í dreifbýlinu
28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Loftárásirsýrlenskrastjórnvalda
á Austur-Ghouta
héldu áfram í gær,
sjöunda daginn í
röð. Talið er að
rúmlega 400 manns hafi látið
lífið í árásunum. Átökin í Sýr-
landi hafa staðið í sjö ár og nú
er enn eitt blóðbaðið hafið.
Íbúar Ghouta lifa í raun neðan-
jarðar, láta fyrirberast í kjöll-
urum íbúðarhúsa, skóla og
skrifstofubygginga og hætta
sér vart út undir bert loft til að
sækja nauðsynjar af ótta við
árásir. Antonio Guterres, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, líkti ástandinu þar við
„helvíti á jörðu“.
Íslamistar og jihadistar hafa
haft Austur-Ghouta á valdi sínu
síðan 2012. Umsátur um svæðið,
sem er rétt austur af Damask-
us, höfuðborg landsins, hefur
staðið frá 2013. Áður en átökin
hófust bjuggu um tvær milljónir
manna á þessu svæði, en margir
eru flúnir og talið er að eftir séu
um 400 þúsund manns.
Öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna hefur fjallað um ástandið.
Atkvæðagreiðslu um 30 daga
vopnahlé til að björgunarstarf
geti farið fram var frestað á
fimmtudag af ótta við að Rúss-
ar, sem taka þátt í loftárás-
unum, beittu neitunarvaldi. Aft-
ur var henni frestað í gær þar
til í dag. Slík ályktun hefur ver-
ið í vinnslu í tvær vikur og varð
hún enn brýnni þegar loftárás-
irnar á Austur-Ghouta hófust.
Í Sýrlandi takast á ólíkir hóp-
ar og hagsmunir. Tilraunir til
að stilla til friðar hafa runnið út
í sandinn enda engar einfaldar
lausnir.
Kúrdar hafa tögl og hagldir í
norðurhluta landsins þar sem
heitir Rojava. Herafli þeirra er
hluti af bandalaginu, sem berst
gegn hryðjuverkasamtökunum
Ríki íslams undir forustu
Bandaríkjamanna. Þeir njóta
einnig stuðnings stjórnar Bash-
ars al-Assads, þótt ekki sé hann
opinber, en Tyrkir eru and-
stæðingar þeirra.
Í janúar hófu Tyrkir sókn á
hendur Kúrdum í Afrin, sem er
á yfirráðasvæði þeirra. Tyrkir
vilja að Assad fari frá völdum
og eru staðráðnir í að koma í
veg fyrir að sjálfstæðistilburðir
Kúrda verði að veruleika. Síðan
flækir málið að Bandaríkja-
menn og Tyrkir eru bandamenn
í Atlantshafsbandalaginu.
Uppreisnarmenn halda enn
velli á nokkrum stöðum í land-
inu. Þar eru einkum öfgahópar
á borð við al-Nusra og Ahrar
al-Scham og leifar hins frjálsa
hers Sýrlands, sem er öllu hóf-
samari. Stjórn Assads hefur
sótt að þeim með stuðningi
rússneska flughersins og Írana
síðan fyrir áramót.
Stjórn Assads hefur tekist að
ná stórum hlutum landsins aft-
ur undir sína stjórn
og má segja að lítið
sé eftir af uppreisn-
inni. Helstu and-
stæðingar Assads
eru uppreisnar-
menn og Tyrkir eft-
ir atvikum. Kúrdum hefur verið
lýst sem bandamönnum þeirra á
laun, þótt nær væri að segja að
þeir reyni að standa utan við
baráttuna milli uppreisnar-
manna og stjórnarhersins í
þeirri von að halda sínu. Það
gæti hins vegar breyst nái
Assad að brjóta uppreisnar-
menn alveg á bak aftur.
Íranar hafa staðið að baki
Assad allt frá því að uppreisnin
hófst 2011. Þeir stjórna þeim
sveitum, sem berjast með
stjórnarhernum á jörðu niðri.
Íranar hafa komið sér upp að-
setri fyrir íranska herinn í al-
Kiswa, sem er aðeins 13 km suð-
ur af Damaskus. Þeir vilja að
her þeirra verði áfram í landinu
og tryggja áhrif sín þannig að
þau teygi sig frá Íran til Líb-
anon og ógni þannig Ísrael.
Andstæðingar þeirra eru
Bandaríkjamenn, Ísrael, upp-
reisnarmenn og Ríki íslams.
Ríki íslams náði undir sig
stórum landsvæðum í Sýrlandi,
en hefur nú verið hrakið á brott
að mestu. Sagt er að erlendir
liðsmenn þeirra séu margir
flúnir, flestir til Tyrklands.
Ísraelar hafa ekki verið áber-
andi í átökunum, en þeir hafa
frá 2013 gert rúmlega 100 loft-
árásir á skotmörk í Sýrlandi.
Hafa árásir þeirra einkum
beinst að birgðaleiðum líbönsku
samtakanna Hizbollah, sem
hafa barist við hlið Assads fyrir
tilhlutan Írana. Þeirra helsta
markmið er að halda Írönum í
skefjum og um leið að binda
enda á valdatíð Assads. Spenna
ríkir á milli Ísraela og Tyrkja.
Rússneski herinn hefur sínar
bækistöðvar í Tartus í Sýrlandi
og hefur haft þar flotastöð síðan
1971. Rússar vilja fyrir alla
muni verja ítök sín við Miðjarð-
arhaf og hafa frá 2015 stutt
stjórn Assads með loftárásum.
Opinberlega segja þeir að af-
skipti þeirra snúist um að ráða
niðurlögum Ríkis íslams, en
þeir hafa beitt sér gegn öllum
uppreisnarhópum. Spenna ríkir
milli þeirra og Tyrkja, Kúrda og
Bandaríkjamanna. Þeir eru
hins vegar í bandalagi við Ír-
ana.
Bandaríkjamenn hafa látið til
skarar skríða gegn Ríki íslams
og vilja einnig koma í veg fyrir
aukin áhrif Írana í Sýrlandi.
Samvinna Bandaríkjamanna
með Kúrdum hefur valdið
spennu í samskiptunum við
Tyrki og einnig er grunnt á því
góða í samskiptunum við Rússa.
Engin lausn er í sjónmáli í
þessu flókna valdatafli og á
meðan utanaðkomandi öfl tak-
ast á líður almenningur í land-
inu.
Á meðan tekist er
á um hagsmuni og
áhrif í Sýrlandi líður
almenningur}
Hið flókna valdatafl
A
rion banki er verðmætasti bankinn
á Íslandi. Hafin er barátta vogun-
arsjóða um að eignast 13% hlut
ríkisins í bankanum. Hvers vegna
vilja þeir kaupa hlut ríkisins? Fyr-
ir því eru tvær meginástæður. Í fyrsta lagi er
hluturinn ódýr miðað við hin miklu verðmæti í
dótturfélögum bankans, eins og Valitor og
Stefni. Stefnir stýrir fjölda verðbréfa-, fjárfest-
inga- og fagfjárfestasjóða. Í öðru lagi er nauð-
synlegt fyrir vogunarsjóðina að losna við ríkið
úr hluthafahópnum, svo hægt sé að búta bank-
ann niður og selja verðmæt dótturfélög hans.
Þegar því er svo lokið verða lífeyrissjóðir lands-
manna látnir kaupa restina og vogunarsjóðirnir
verða með fullar hendur fjár.
Vilja „tæma“ bankann
Verði ríkið áfram hluthafi getur það beitt neitunarvaldi í
stjórn bankans, samkvæmt hluthafasamkomulagi hluthafa
Arion banka, við áformum vogunarsjóða um að „tæma“
bankann. Flétta vogunarsjóða um eignir bankans hófst á
hluthafafundi, sem haldinn var fyrir skömmu. Þar var
ákveðið að bankinn myndi kaupa eigin bréf. Í framhaldi var
farið fram á að kaupa hlut ríkisins samkvæmt kaupréttar-
samningi. Kaup á eigin bréfum gerir að verkum að vogun-
arsjóðirnir þurfa ekki að taka upp veskið og borga fyrir
hlut ríkisins heldur láta þeir bankann sjálfan borga hlutinn.
Hvernig verjum við hagsmuni ríkisins í þessu mikilvæga
máli? Jú, til eru nokkrar leiðir: 1. Neita að afhenda hlut rík-
isins og málið fer fyrir dómstóla. 2. Beita lagasetningar-
valdinu, þannig að ef ríkið þarf að selja hlutinn verði það á
fullu verði miðað við markaðsvirði bankans
alls, þ.m.t. dótturfélaga bankans. 3. Kalla sam-
an auka hluthafafund og krefjast þess að heim-
ild bankans til kaupa á eigin bréfum verði felld
úr gildi, vegna vafa um lögmæti hennar. Óska
eftir rannsókn á því hvort bein eða óbein að-
koma vogunarsjóðanna á hluthafafundinum sé
í samræmi við ströng skilyrði sem Fjármála-
eftirlitið hefur sett til að takmarka heimildir
þeirra til að hafa áhrif á starfsemi Arion
banka. Óska eftir rannsókn á aðdraganda
ákvörðunarinnar og hæfi einstakra stjórn-
armanna Arion banka vegna málsins. Yrði sú
krafa studd með vísan til 55. gr. laga um fjár-
málafyrirtæki.
Hlutur ríkisins hindrun í fléttunni
Verði heimild bankans um að kaupa eigin
bréf felld úr gildi má telja fullvíst að vogunarsjóðirnir muni
hætta við kaupréttinn á bréfum ríkisins, þ.e. þegar þeir
þurfa að borga fyrir hann úr eigin vasa. Til að tryggja að
vogunarsjóðirnir geti ekki útbúið aðra fléttu, með því að
boða síðar til annars fundar og fá aðra heimild, þarf ríkið
að eiga áfram hlutinn í Arion banka.
Hlutur ríkisins í Arion banka er verðmæt eign almenn-
ings, sem ekki á að selja á útsölu. Vogunarsjóðir svífast
einskis, þeir hafa færustu sérfræðinga í vinnu við að hagn-
ast sem mest. Stjórnmálamenn verða að sýna staðfestu og
djörfung í að verja hagsmuni almennings, horfa á stóru
myndina og mega aldrei gefast upp.
Birgir
Þórarinsson
Pistill
Flétta vogunarsjóða um Arion banka
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen