Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Síða 58

58
verðmæti (189% að söluskatti meðtöldum). Þá má einnig geta þess, að sá hluti
innflutningsins, sem ber toll og sérstakt vörugjald, sem samtals er 80% og hærra,
varaðeins 7% af verðmæti vöruinnflutningsins (c.i.f.) áárinu 1980en skilaði engu
að síður um 40% allra tekna af þessum sköttum. í fyrra og snemma á þessu ári
hafa gjöld af nokkrum vörum í hæstu gjaldflokkum verið lækkuð og í framhaldi af
því er brýnt, að álagning innflutningsgjalda verði tekin til heildarendurskoðunar í
því skyni að draga sem mest úr neikvæðum áhrifum gjalda á verðhlutföll, og ætti
það að geta samrýmst tekjuöflunarmarkmiði ríkissjóðs. Innheimta söluskatts í
fyrra varð 66% meiri en árið áður og verður sú tekjuaukning aðeins að litlu rakin
til skattbreytinga, þ. e. álagningar orkujöfnunargjalds frá miðjum apríl 1980.
Samkvæmt ofansögðu skýrist hin mikla aukning ríkistekna í fyrra fyrst og fremst
af hinni almennu veltuaukningu á því ári, einkunr aukningu innfluttrar vöru, enda
er meginhluti teknanna bundinn veltustærðum.
í bráðabirgðauppgjöri liggur fyrir skipting ríkisútgjalda eftir málaflokkum. Af
einstökum málaflokkum skera tveir sig úr, þ. e. tryggingamál og heilbrigðismál.
Til samans voru þessir flokkar um 38% allra ríkisútgjalda samanborið viö 36'/o
árið 1980 enda jukust þessi útgjöld afar mikið á síðastliðnu ári eða um 69% og er
það 12% umfram hækkun verðlags. Af öðrum liðum má nefna, að útgjöld til
niðurgreiðslna jukust um 41% og er það annað árið í röð, sem niðurgreiðslur
dragast saman að raungildi.
Sem fyrr segir voru innheimtar tekjur ríkissjóðs 86 milljónum krónum umfram
útlögð gjöld á síðasta ári. Jafnframt var innstreymi á lánareikningum utan Seöla-
banka er nam 100 milljónum en á viðskiptareikningum var um 14 milljón króna
útstreymi. Samtals varð því greiðsluafkoma ríkissjóðs jákvæð um 172 milljónir
króna eða 0,9% af þjóðarframleiðslu. Er þetta þriðja árið í röð, að greiðslu-
afgangur er hjá ríkissjóði.
í fjárlögum ársins 1981 var gert ráð fyrir hvoru tveggja, hagstæðum rekstrar-
jöfnuði og greiðslujöfnuði, og í reynd urðu báöir töluvert hagstæðari en að var
stefnt. í fjárlögum 1981 fólst, að gert var ráð fyrir að tekjur ykjust um 50% frá
árinu 1980 en útgjöld um 45%. í reynd jukust tekjur hins vegar um 64% og
útgjöld um 60% og fórþví hvort tveggja 9—10% fram úrfjárlagatölum. Fjárlögin
voru meðal annars byggð á þeirri forsendu, að innlent verðlag hækkaði um 42%
milli áranna 1980 og 1981 en hækkunin varð 51% eða 6% meiri en reiknað var
með.
Fjárlög ársins 1982 eru reist á forsendum þjóðhagsáætlunar frá því í október,
og er þar meðal annars gert ráð fyrir 33% meðalhækkun verðlags á árinu, en í
forsendum þeirrar þjóðhagsspár, sem hér er sett fram, er hækkunin talin verða
7—8% meiri. Samkvæmt fjárlögum ættu tekjur og gjöld að aukast um 33—34%
frá fyrra ári en aukning verður meiri vegna verðlags- og veltubreytinga umfram
fjárlagaforsendur. Fyrstu tvo mánuði þessa árs voru tekjur 68% meiri en á sama
tíma í fyrra en útgjöld höfðu aukist um 49%. í fjárlögum 1982 var gert ráð fyrir
tekjuafgangi er næmi 0,7% af heildartekjum og 1,1% greiðsluafgangi. Fyrstu tvo