Skírnir - 01.09.2006, Side 191

tegund rekstrar skilar hagnaði, þá verði allt hitt sjálfkrafa eins og
best verður á kosið.12
Þannig er umræðunni enn haldið á sviði hins tæknilega þar sem
hún breiðir yfir eða hylur spurningar af öðru tagi sem varða um-
hverfi framtíðarinnar í heild sinni. Hverskonar umhverfi, menn-
ingarlegt og náttúrlegt og hverskonar sjálfstæði er æskilegt?
Hversu mikil fórn er færð með því að gera iðnframleiðslu af
ákveðnu tagi að grundvelli mannlífsins á þessum slóðum? Hvað er
unnið með því? Hvað kemur annað til greina? Það er eins og ekk-
ert mark sé tekið á þessum spurningum — kannski vegna þess að
erfitt er að svara þeim á einn veg frekar en annan. Kannski vegna
þess að þær virðast hafa siðferðilegan undirtón, og sá tónn ógnar
hinu þægilega öryggi þess sem hefur búið um sig innan tæknilegs,
lausnamiðaðs orðfæris og telur sig því geta vísað á bug öllu tali
sem ekki hefur yfir sér þetta tiltekna yfirbragð.
Áður en lengra er haldið er rétt að staldra aftur við réttlæting-
una á því almenna viðhorfi til stjórnmála og verkefna þeirra sem
ég vísa til almennt með orðinu tæknilegur. Vissulega er hægt að
gera sama og ýmsir frjálslyndir hugsuðir hafa gert í gegnum tíðina
og benda á að spurningar um lífsstíl og lífsgildi séu einkamál og
þessvegna hvorki rétt né eðlilegt að taka upp slíkar spurningar í
umræðu um atvinnusköpun, iðnaðaruppbyggingu og fleira sem
flokka má undir klassísk viðfangsefni stjórnmála. Það er ekki
verkefni stjórnvalda að velja einstaklingunum lífsstíl eða taka
siðfræði andstöðunnar 437skírnir
12 Það er að vísu rétt að taka fram að Landsvirkjun og Alcoa hafa eftir að fram-
kvæmdir hófust hrundið af stað verkefnum sem fela í sér mat á víðtækari um-
hverfisáhrifum virkjunarinnar og álversins og það væri ekki sanngjarnt líta
framhjá þeirri viðleitni fyrirtækjanna að bæta ímynd sína með tilliti til málefna
sem margir láta sig skipta (sjá vefina www.alcoa.com/iceland og www.kara-
hnjukar.is). Það er hinsvegar lítil eða engin merki um það að finna í umræðum
um framkvæmdirnar á þingi eða í málflutningi þeirra stjórnmálamanna sem
börðust fyrir virkjun af mestri hörku að þeim finnist nauðsynlegt eða mikil-
vægt að hugsa um þær í stærra samhengi en innan hins einfalda arðsemisramma.
Dæmi um mjög afdráttarlausa afstöðu í þá veru má sjá hjá stjórnarþingmann-
inum Einari Oddi Kristjánssyni sem einblínir á arðsemi og finnst annað tilfinn-
ingasemi þegar rætt er um mögulegar virkjanaframkvæmdir (sjá t.d. Morgun-
blaðið, 6. nóvember 2002).
Skírnir haust nota-1 13.11.2006 15:56 Page 437