Skírnir - 01.09.2006, Side 193

sorglega niðurstaða er ekki sú að þetta sé útkoman, heldur felst hún
í hinu að þetta er ekki valin útkoma — ekki niðurstaða sem fjallað
hefur verið um innan þeirrar umræðu sem orðið hefur um þessar
framkvæmdir. Spurningin um það hverskonar lífi menn vilja lifa og
hverskonar veruleika menn vilja skapa sér er menningarleg og sið-
ferðileg spurning. Að hvaða leyti er hægt að taka sameiginlegar
ákvarðanir um slíkt og að hvaða leyti eru afleiðingar sem varða það
líf sem menn vilja lifa lögmætt umræðuefni í stjórnmálum?
Þetta er nátengt eftirfarandi spurningu: Er álver á Austurlandi
líklegt til að skapa áhugavert, frjótt og fagurt umhverfi á Austurlandi
þegar til lengri tíma er litið? Eða er líklegra að slíkur rekstur leiði til
einhæfs verksmiðjuumhverfis sem muni þegar fram líða stundir
koma því til leiðar að svæðið verði einangrað og óvinsælt? Að Aust-
urland álversins verði líkast olíuborpalli í Norðursjó, eða hugsanlega
verksmiðju í Alaska eða Síberíu? Verður verksmiðjan á Reyðarfirði
vinnustaður á ömurlegum útkjálka sem laðar til sín vinnuafl sem get-
ur hugsað sér að dvelja fjarri siðmenningunni um tíma, hugsanlega
til að safna peningum, hugsanlega af einhverjum öðrum ástæðum?
Andri Snær notar fyrst og fremst sláandi samlíkingar í Drauma-
landinu. Hann reynir ekki nema að litlu leyti að færa bein og bók-
stafleg rök fyrir máli sínu, en fangar athygli lesandans með því að
neyða hann stöðugt til að velta því fyrir sér hverju tiltekinn mál-
flutningur, stefna eða veruleiki sem stefnt er að, líkist og með þess-
um hætti tekst honum oft að varpa nýju ljósi á málefni sem búið er
að fjalla um fram og aftur. Það skiptir gríðarlegu máli um sjálfs-
mynd lítillar þjóðar eins og Íslendinga hverja hægt er að bera sig
saman við. Slíkar samlíkingar beina athygli lesandans að möguleg-
um svörum við spurningum um það hvernig álver geti sett svip sinn
á Austurland — og þessvegna á landið allt, ef því er að skipta.
Íslendingar kjósa yfirleitt að bera sig saman við nágrannaþjóð-
ir, norrænar þjóðir, hugsanlega einnig Breta eða Þjóðverja. Það
gleymist því stundum að jafnvel fámennustu þjóðirnar sem við
berum okkur saman við eru 20–30 sinnum fjölmennari. Andri
Snær bregður hinsvegar upp öðrum samlíkingum — öðrum dæm-
um sem ef til vill segja okkur meira um hættuna af því að einblína
á hinar einföldu heildarlausnir. Hann fjallar meðal annars um
siðfræði andstöðunnar 439skírnir
Skírnir haust nota-1 13.11.2006 15:56 Page 439