Jökull - 01.01.2012, Page 190

Halldór Ólafsson
afmælisveislu okkar? Að loknum umræðum vegna
þessa alvarlega máls var tekin sú ákvörðun að opna
aðra flöskuna og kanna innihaldið. Létti mönnum
mikið er í ljós kom að hún hafði að geyma ómeng-
að vodka. En þar sem allir höfðu haft þörf fyrir að
bragða á innihaldi flöskunnar var farið að lækka dálít-
ið í henni og við þar með búnir að taka gleði okkar að
nýju. Það var því ákveðið að bíða ekki hins opinbera
afmælisdags, heldur slá upp veislu strax þetta kvöld.
Er ekki að orðlengja það að við sátum í dýrðlegum
fagnaði langt fram á nótt og rufum iðulega öræfa-
kyrrðina með glaðværum söng svo undirtók í fjöllun-
um. Þegar versin þraut í vasasöngbók sem Björn hafði
undir höndum, tók Sigurður við og fór að kenna okk-
ur ýmsa erlenda söngva sem hann kunni skil á. Með-
al þess sem tröllin í Dyngjufjalladal fengu að heyra
var enski drykkjusöngurinn „Come, landlord, fill the
flowing bowl“. Féll hann svo vel í kramið hjá okkur að
Sigurður snéri honum á íslensku þarna um nóttina og
úr varð hinn velþekkti texti „Kom þjónn og fleytifyll
vor glös“. Ýmislegt fleira var sett saman þessa nótt en
fæst af því er birtingarhæft.
Það voru auðvitað dálítið rykaðir menn sem tók-
um upp tjöldin daginn eftir en þeir höfðu sig upp að
lokum, enda góðviðri og ekki til setu boðið. Það var
svo ekið suður fyrir Dyngjufjöll og þaðan austur fyrir
þau sem leið lá inn í Öskjuop.
Pétur Jónsson bóndi og hótelhaldari í Reynihlíð
við Mývatn var einnig vegaverkstjóri í sinni sveit.
Hann hafði nokkru fyrir eldgosið 1961 haft frum-
kvæði að vegalagningu um Öskjuop að Öskjuvatni.
Nú hafði hraunið frá eldstöðinni lokað þessum veg-
slóða á móts við Svarthöfða, en það er stakt fjall í
sunnanverðu Öskjuopi. Það var víst Pétur sem gaf
fjallinu nafn þegar flokkur hans var þar við vega-
lögnina. Fjallið er það bratt og skriðurunnið að hvíti
vikurinn frá 1875 tollir illa í hlíðum þess og er því
svarti liturinn áberandi í ljósri auðninni. Við tjölduð-
um undir hlíðum Svarthöfða þar sem lengra varð ekki
komist á bíl. Þarna var líka heppilegur tjaldstaður því
lækur rann úr gili skammt austan hans. Þegar búið
var að tjalda og við fengið okkur eitthvað í svanginn,
héldum við gangandi til gíganna milli nýja hraunsins
og suðurhlíða Öskjuops.
Það sem helst vakti athygli okkar á leiðinni voru
stórir helluhraunsflákar, greinilega undanhlaup frá
grófu apalhrauni sem var mest áberandi. Meðan dval-
ið var við eldstöðvarnar árið áður sáum við hvergi
neitt sem kalla mætti helluhraun, nema þá í eldánni
sjálfri við útfallið frá gígunum. Helluhraunið hefur
líklega myndast er líða tók á gosið og fáir orðið vitni
að því. Er við komum framhjá Rauðskegg, en það er
rauðleit brött hraunbrík sem gengur út í Öskjuop, og
upp úr brattri brekku undir miklum bergrisa sem hlot-
ið hefur nafnið Biskup, blöstu við gígarnir frá gos-
inu. Þessi tvö örnefni, Rauðskeggur og Biskup, munu
einnig runnin undan rifjum Péturs í Reynihlíð. Að því
er fengur þegar góð og myndrík nöfn koma í dags-
ljósið. Víða á hálendinu hefur verið örnefnafátækt,
einkum á þeim svæðum sem bændum er ekki brýn
nauðsyn að heimsækja starfa sinna vegna.
Þegar að gígunum kom byrjuðum við á að príla
upp á móbergskollinn við austurenda gossprungunn-
ar til að fá gott útsýni yfir eldstöðvarnar. Þótt ekki
væri sólskin var háskýjað, og loft svo tært að vel sást
til allra átta. Tilkomumikið var að sjá hvernig svart
nýrunnið hraunið skar sig vel frá hvítri vikurbreið-
unni austan Öskjuops. Þegar hraunið rann austur úr
Öskjuopi yfir á vikrana haustið áður, kom einhverjum
í hug að nefna það Vikrahraun og var því sjálfgefið að
við gæfum gígaröðinni nafnið Vikraborgir. Á nokkr-
um stöðum í hrauninu umhverfis gígana streymdi upp
gufa er skildi eftir skrautlegar útfellingar sem gladdi
augað og til að kóróna litadýrðina, glóði hraunið víða
af brennisteinskís (pýríti). Áður en farið var til baka
í tjaldstað, gengum við vestur eftir gossprungunni
og reyndist hún um 500 metra löng og dýpt tveggja
stærstu gíganna innan við 30 metrar.
Daginn eftir var risið árla úr rekkju og strax að
loknum morgunverði haldið á sömu slóðir því margt
var þar að skoða. Eftir ýmiskonar athuganir og sýna-
tökur gengum við suður með móbergshlíðinni í átt
að Öskjuvatni. Þegar við komum að hvernum Hrekk
reyndist hann kulnaður en Guðmundur sýndi okkur
stórgrýtisdreifina sem fallið hafði umhverfis þá Tómas
þegar sprengingin varð við myndun hans. Okkur varð
þá ljóst að þeir félagar höfðu verið í mikilli hættu.
188 JÖKULL No. 62, 2011