Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2018, Blaðsíða 43

fólk - viðtal 31Helgarblað 2. febrúar 2018
J
ón Kristinn fæddist árið 1967
og ólst upp á Kársnesinu í
Kópavogi, eldri sonur hjón-
anna Harald Snæhólm flug-
manns og Þórunnar Hafstein ís-
lenskufræðings. Hann var mjög
náinn föðurafa sínum, Nirði H.
Snæhólm, yfirlögregluþjóni hjá
Rannsóknarlögreglu ríkisins, og
varði miklum tíma með honum
sem barn. Njörður var einnig flug-
maður og hafði meðal annars tek-
ið þátt í að berjast með norska
flughernum gegn Þýskalandi nas-
ismans. „Hann var mikill ævin-
týramaður og sagði mér sögur
bæði úr stríðinu og lögreglustör-
funum. Hann kenndi mér líka
að skrúfa skammbyssur og vél-
byssur í sundur og saman, sýndi
mér hvernig sprengjur virkuðu
og fleira. Á þessum tíma var Geir-
finnsmálið í hámæli og ég gekk
um hraun með afa. Þar sem ég var
lítill og liðugur var ég sendur ofan
í gjótur og inn um sprungur til að
leita að líkinu.“
Langaði þig að verða lögga?
„Nei, en ég hafði mikinn áhuga
á fluginu. Það var alltaf talað um
flug heima. Loftleiðavinirnir hans
pabba komu í heimsókn og gömlu
flugsveitarfélagarnir hans afa,
þetta voru allt miklir töffarar.“ Har-
ald hafði meðal annars flogið með
vistir í borgarastyrjöldinni í Bíafra,
undir leiðsögn Þorsteins Jónsson-
ar stríðshetju. „Ég var vinamargur
sem barn en mér leið alltaf best í
kringum eldra fólk og í einhverju
grúski.“
Jón segir að æska sín og jafna-
ldra sinna hafi verið eftirlitslausari
en nú á tímum. „Við kveiktum í
sinu, byggðum kofa, teikuðum,
sprengdum kínverja og molotov-
kokteila og sigldum út á Voginn á
heimatilbúnum flekum. Í dag yrðu
foreldrar sviptir forræði ef þeir
létu svona viðgangast.“ Hann seg-
ist ekki hafa verið vandræðaung-
lingur en hafi vissulega tekið þátt
í þeim prakkarastrikum sem jafn-
aldrar hans stunduðu. „Ég lifði
mjög ævintýralegri og góðri æsku.
Pabbi var flugstjóri hjá Loftleiðum
og síðar Flugleiðum, sem þýddi að
stundum var maður sóttur í skól-
ann og var allt í einu kominn til
Flórída sjö klukkustundum síðar.
Það voru forréttindi að vera sonur
flugstjóra og heimurinn var opinn
fyrir mér.“
Í föðurættinni var fólk af vinstri
vængnum en móðurættin var af
borgaralegu tagi. Afabróðir hans
í móðurætt var Jóhann Hafstein,
formaður Sjálfstæðisflokksins
og forsætisráðherra í viðreisn-
arstjórninni. „Æska mín var því
nokkuð tvískipt. Á sunnudög-
um fórum við úr fjörugöllunum
og í blazer-ana í heimsókn út á
Ægisíðu.“
Harald í mannskæðu
flugslysi á Sri Lanka
Þann 15. nóvember árið 1978
átti sér stað mesta flugslys í sögu
Íslands þegar Loftleiðavél af
gerðinni DC-8 hrapaði í aðflugi
nálægt flugvellinum í Colombo
í Sri Lanka. Vélin var að flytja ís-
lamska pílagríma frá Indónesíu
til Sádi-Arabíu og átti að milli-
lenda í borginni. Um 180 manns af
260 fórust, þar af átta úr íslenskri
áhöfn vélarinnar. Fimm úr áhöfn-
inni lifðu af, þar af Harald, faðir
Jóns.
„Ég man þetta mög skýrt. Við
áttum að fara í skólann en mamma
vakti mig og sagði að pabbi hefði
lent í slysi. Hann væri ekki dáinn
en mjög mikið slasaður.“ Á þessum
tíma var talsamband við útlönd
frumstætt og allar upplýsingar af
skornum skammti í marga daga
á eftir. „Í hvert skipti sem pabbi
flaug út sagði hann við mig að nú
þyrfti ég að passa mömmu og litla
bróður. Þegar slysið gerðist kom
þessi ábyrgðartilfinning yfir mig
þó að ég hafi bara verið ellefu ára
gamall.“
Harald var fluttur heim með
sjúkraflugvél en hann hafði slas-
ast mjög illa, var beinbrotinn í
baki og skorinn víða. „Þetta var í
fyrsta skipti sem ég sá pabba, sem
var hetjan mín, varnarlausan og
liggjandi á sjúkrarúmi. Ég fékk að
fara með honum í sjúkrabílnum í
bæinn en við þurftum að stoppa í
Hafnarfirði því að kafteinninn var
svo svangur. Tvær pylsur með öllu
og tvær litlar kók fóru ofan í hann.“
Eftir sex mánaða endurhæf-
ingu var Harald kominn aftur í
loftið. „Það var ekki til neitt sem
hét áfallahjálp á þessum tíma. Við
misstum góða vini í þessu slysi
og minning þeirra er í hávegum
höfð á mínu heimili. Þetta er alltaf
þarna.“
Áfall að geta ekki orðið flugmaður
Jón segist hafa verið staðráð-
inn í að verða flugmaður eins og
faðir sinn og afi. Ætlunin var að
klára svifflugið sextán ára, síðan í
menntaskóla, klára síðan einka-
flugnámið og loks atvinnuflug-
námið. „En svo kom höggið.“
Eftir að hafa tekið einkaflug-
mannsprófið í svifflugi árið 1983
fór Jón í læknisskoðun. Þar var
honum sagt að hann gæti aldrei
orðið flugmaður þar sem hann
væri blindur á öðru auga. Sjón-
taugin inn í augnbotninn hafði
verið ónýt frá fæðingu en auk
þess lenti hann í slysi sem barn
þegar hann rak augað í stólfót.
„Ég vissi ekki að ég þyrfti að hafa
sjón á báðum augum til að fljúga.
Mamma fór með mig til helsta
augnsérfræðings landsins og hann
staðfesti að ég myndi aldrei verða
flugmaður.“
Jón fékk þó að halda svifflug-
mannsréttindum sínum þar sem
enginn farþegi situr í slíkum vél-
um. „Ég náði að svala mínum flug-
áhuga með sviffluginu og að vera
í flugstjórnarklefanum með pabba
því hann átti alltaf vélar. Að fljúga
farþegum frá A til B var ekki aðal-
atriðið í mínum huga. Heldur að
fljúga, vera innan um flugvélar,
tala og skrifa um flugvélar, fara á
söfn og fleira.“
Á bak við tjöldin
Í stað flugdraumsins tók við sagn-
fræði og stjórnmálafræðinám við
Háskóla Íslands og Háskólann í
Edinborg. En einnig virk þátttaka í
stjórnmálum. Sem barn fékk hann
áhuga á stjórnmálum eftir að hafa
heyrt sögur frá föður sínum, afa
og ömmu frá hernámi Þjóðverja
í Noregi. Fimmtán ára gamall var
hann dreginn á fund hjá Tý, fé-
lagi Sjálfstæðismanna í Kópavogi
og svo á þing hjá SUS, sambandi
ungra Sjálfstæðismanna. Hann tók
að sér ýmis trúnaðarstörf og sat í
bæjarstjórn Kópavogs um tíma.
„Sjálfstæðismönnum úr Kópavogi
var nú strítt á þessum tíma. Þá
var Davíð borgarstjóri í Reykjavík
en félagsmálaöflin höfðu verið í
meirihluta í Kópavogi í tólf ár. Sagt
var að þetta væri eins og munur-
inn á Austur- og Vestur-Berlín.“
Auk þess starfaði Jón mikið á
erlendum vettvangi með Guð-
laugi Þór Þórðarsyni, nú utanrík-
isráðherra. Um tíma var Jón vara-
formaður ungra íhaldsmanna í
Evrópu og myndaði þá sterk tengsl
við hægrimenn víða um álfuna,
sérstaklega í Bretlandi.
Langaði þig aldrei á þing?
„Nei, eftir námið ákvað ég að
fara ekki hina akademísku leið
heldur fór beint í viðskipti. Ég
starfaði í kosningastjórn og studdi
mína menn en ég hafði ekki áhuga
á að fara inn á þing. Ég taldi mig
þekkja þingstarfið vel í gegnum
vini mína og taldi þetta heftandi.“
Jón er þekktur sem maðurinn
á bak við tjöldin og hefur verið í
kosningastjórn hjá til að mynda
Guðlaugi Þór, Vilhjálmi Vilhjálms-
syni borgarstjóra, Ármanni Kr.
Ólafssyni, bæjarstjóra í Kópavogi
og Eyþóri Arnalds í bæjarstjórn
Árborgar.
Hvernig vinnur maður kosn-
ingar?
„Ég hef bæði unnið og tap-
að kosningum í mörg skipti. Það
sem skiptir mestu máli er fram-
bjóðandinn sjálfur, útgeislunin og
þekkingin. Ef það er ekki til stað-
ar skiptir skipulag kosningabarátt-
unnar litlu máli. Ég styð ekki fólk
sem ég skynja að er ekki nálægt
mér í lífsskoðunum og tel að eigi
ekki erindi. Ég hef sagt fjölmörg-
um aðilum það og uppskorið litlar
vinsældir fyrir vikið.“
Viðskipti og Umhyggja
Eftir námið fór Jón út í trygginga-
bransann hjá Ísvá og seldi söfn-
unarlíftryggingar að breskri fyrir-
mynd. Fyrirtækið stækkaði ört og
tók yfir Allianz á Íslandi sem var þá
næstum gjaldþrota. Jón var stjórn-
arformaður hjá Ísvá og Hreinn
Loftsson hjá Allianz og var náið
samstarf þar á milli. Jón var auk
þess stjórnarformaður í verðbréfa-
fyrirtækinu Fjárvernd. En laust
eftir aldamótin fór að halla und-
an fæti.
„Árin eftir fyrri kreppuna árið
2001 fóru í að reyna að bjarga
þessum fyrirtækjum, sem tókst
nema með Ísvá. Það fór undir og
þar á meðal ábyrgðir sem ég var
í fyrir næstum því hundrað millj-
ónir króna. Þetta lenti á mér og ég
ætlaði ekkert í viðskipti aftur.“
Jón tók kúvendingu á sínum
ferli og hóf störf fyrir Umhyggju,
félag til styrktar langveikum börn-
um. Náinn samstarfsmaður hans
og vinur hafði misst fjögurra ára
dóttur sína úr sjaldgæfum sjúk-
dómi. „Hann bað mig um að koma
inn í styrktarsjóðinn, sem var nú
ekki burðugur. Ég starfaði þarna
sem verkefnisstjóri og við náðum
að gera hann nokkuð stöndugan.
Þetta voru gefandi og góðir tímar.“
Hann hefur sinnt ýmsum ólík-
legum verkefnum í gegnum tíðina.
Til dæmis aðstoðaði hann Hjördísi
Svan Aðalheiðardóttur, sem stóð í
mikilli forræðisdeilu, að flýja með
þrjár dætur sínar til Íslands frá
Kristiansand í Noregi árið 2013.
Notaði hann þar tengslanet sitt til
að leigja flugvélina. Nú aðstoðar
hann Sunnu Elviru Þorkelsdóttur,
sem féll af svölum í Malaga, við að
komast heim til Íslands.
„Vinkona mín liggur lömuð í
Malaga á spítala sem er ekki að
sinna henni. Hver einasta mínúta
er dýrmæt en þjóðin brást við á
tveimur sólarhringum og safnaði
fyrir sjúkrafluginu heim. Nú erum
við að bíða eftir leyfi frá spænsk-
um yfirvöldum.“
Af hverju tekur þú að þér svona
verkefni?
„Það er eitt orðatiltæki sem ég
vil lifa eftir. Vondir hlutir gerast
þegar góðir menn aðhafast ekk-
ert. Í þessum tilfellum hef ég haft
bæði getuna og viljann til að tak-
ast á við þetta. Það er mikið af fólki
sem veit ekki hvert það á að leita í
sínum vandamálum og ég er með
gott tengslanet.“
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
tapað uppruna sínum
Eftir starfið í Umhyggju aðstoð-
aði Jón Vilhjálm Vilhjálmsson í
borgarstjórnarkosningunum árið
2006. Sjálfstæðisflokkurinn komst
í meirihluta og Vilhjálmur varð
borgarstjóri í eitt og hálft ár. Þá
starfaði Jón sem aðstoðarmaður
hans. „Vilhjálmur dró mig á þann
stað að hugsa um þá sem minna
mega sín í samfélaginu, eldri borg-
ara og öryrkja. Þetta voru mála-
flokkar sem voru ekkert í tísku á
þessum árum. Hann kenndi mér
jafnvel meira en ég hafði lært í
stjórnmálafræðináminu í háskól-
anum.“
Á síðasta ári vakti Jón athygli
fyrir að gagnrýna flokksforystu
Sjálfstæðisflokksins í þætti sínum
Heimastjórninni á sjónvarpsstöð-
inni ÍNN. Þar sagði hann að flokk-
urinn hefði í seinni tíð ekki haldið
nógu vel utan um barnafjölskyld-
ur, ellilífeyrisþega og öryrkja.
Hvernig hefur flokkurinn brugð-
ist?
„Flokkurinn er búinn að tapa
uppruna sínum. Flokkurinn hefði
ekki verið svona stór og öflug-
ur ef hann hefði ekki verið um-
bótaflokkur á þessum sviðum og
byggt upp félagslega kerfið með
mildri borgaralegri stefnu. Sjálf-
stæðisflokkurinn er ekki klassískur
íhaldsflokkur og hefur aldrei verið
það. Ef hann fer að reyna að vera
það og hættir að horfa á þjóðfélag-
ið eins og eina lífræna heild, stétt
með stétt, og hættir að skilja að
félagslega grunnnetið verður að
vera traust þá á hann ekkert skil-
ið að vera stærsti flokkur landsins.
Þá getur hann haft fylgi svipað og
aðrir íhaldsflokkar í Skandinavíu,
fimm til tíu prósent. Versegú.“
Jón Kristinn Snæhólm er maður sem Ís-
lendingar þekkja best úr þáttunum Heimastjórnin
sem sýndir voru á sjónvarpsstöðinni ÍNN þar sem
rætt var um þjóðfélagsmál. Hann hefur einnig ver-
ið tengdur Sjálfstæðisflokknum frá unglingsárum,
tekið þátt í kosningastjórn og verið virkur í starfi
bæði hérlendis og erlendis. Jón hefur komið víða við
á sínum fimmtíu árum, bæði í einkalífi og starfsferli,
og dúkkað upp á ólíklegustu stöðum. Blaðamaður
DV hitti hann að máli á skrifstofu Cordi, nýstofnuðu
tæknifyrirtæki þar sem Jón starfar sem stjórnarfor-
maður. Ræddu þeir saman um æskuna, flugdraum-
inn, stjórnmálin og áfengisvandann en Jón fagnar nú
því að ár er liðið síðan hann lagði flöskuna á hilluna.
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
„Ég hef
bæði
unnið og tapað
kosningum í
mörg skipti
Jón og Margaret Thatcher Varaformaður og verndari Ungra íhaldsmanna í Evrópu.