Morgunblaðið - 27.09.2018, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2018
VERÐ FRÁ 78.900 KR.
5 daga ferð, 3-4 stjörnu gisting,
beint flug með Icelandair
NÁNAR Á UU.IS
10.–14. OKTÓBER
LJÚFA VALENCIA
VINSÆL OG VINALEG
SVIÐSLJÓS
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Einkaskjalasafn Ólafs Ragnars
Grímssonar, fyrrverandi forseta Ís-
lands, sem afhent var Þjóðskjalasafn-
inu fyrir tveimur árum, er enn lokað
sagnfræðingum og öðrum fræði-
mönnum. Starfsmenn safnsins eru
um þessar mundir að leggja loka-
hönd á skráningu þess og frágang.
Njörður Sigurðs-
son, sviðsstjóri
skjalasviðs, segir
stefnt að því verk-
inu verði lokið
fyrir áramót. Þá
verður gengið frá
samningi við Ólaf
Ragnar um það
hvernig aðgangi
að safninu verður
háttað.
Skjöl Ólafs
Ragnars voru flutt frá Bessastöðum í
byrjun júní 2016, nokkru áður en
hann lét af embætti. Safnið innihélt
223 kassa og þrjá fulla skjalaskápa.
Samtals er skjalasafnið nú eftir upp-
röðun um 50 hillumetrar. Til sam-
anburðar er hið umfangsmikla
skjalasafn fjármálamannsins Egg-
erts Claessen, sem var í fréttum í
fyrra, um 20 hillumetrar. Safn Ólafs
er eitt stærsta safn einstaklings í
Þjóðskjalasafninu. Stærri einka-
skjalasöfn eru frá félögum og fyrir-
tækjum en stærsta einkaskjalasafnið
er frá Sambandi íslenskra samvinnu-
félaga. Það barst árið 2012 og er um
600 hillumetrar að stærð.
Njörður segir að Ólafur Ragnar
greiði fyrir frágang og skráningu á
skjalasafninu samkvæmt samningi
sem gerður var í ágúst 2017. Áætl-
anir gera ráð fyrir að 816 vinnu-
stundir taki að ganga frá og skrá
safnið. Ólafur Ragnar greiðir um 3,5
milljónir króna fyrir verkið. Í þeirri
tölu er kostnaður við vinnu og skja-
laumbúðir utan um skjölin.
Fjölbreytt gögn
Gögnin sem Ólafur Ragnar afhenti
eru fjölbreytt og spanna allan feril
hans í opinberu lífi. Þau ná frá skóla-
árum hans í Menntaskólanum í
Reykjavík á sjötta og sjöunda áratug
síðustu aldar, einnig frá árunum þeg-
ar hann lét að sér kveða í Framsókn-
arflokknum og síðar Samtökum
frjálslyndra og vinstri manna,
kennslu hans við Háskólann, og þing-
mennsku og ráðherratíð fyrir Al-
þýðubandalagið. Loks eru skjöl frá
forsetatíð hans 1996 til 2016 sem lík-
legt er að mestur áhugi verði á. Um
er að ræða bréf, ljósmyndir, kvik-
myndir, gögn af heimasíðu, dag-
bækur, minnisbækur, uppköst að
ræðum og yfirlýsingum svo eitthvað
sé nefnt.
Eiríkur G. Guðmundsson þjóð-
skjalavörður segir engum vafa undir-
orpið að skjalasafn Ólafs sé afar mik-
ilvægt og áhugavert til margvíslegra
rannsókna.
Fram kom í viðtali við Ólaf Ragnar
í þætti Loga Bergmanns í Sjónvarpi
Símans á dögunum að meðal gagn-
anna væru uppköst að yfirlýsingu
hans þegar Icesave-samningnum var
synjað. „Það tók mig margar vikur að
átta mig á því hvernig ég ætti að
formúlera það,“ sagði Ólafur Ragnar
í þættinum. „Þessu hef ég öllu haldið
til haga. Menn hafa verið með alls
konar kenningar um hvers vegna ég
tók þessar ákvarðanir. Skjölin sem
nú er verið að flokka í Þjóðskjalasafni
þau munu veita svör við því öllu sam-
an.“
Einkaskjöl og opinber
Njörður Sigurðsson var spurður
að því hvort uppköst Ólafs Ragnars
að yfirlýsingum teldust ekki opinber
skjöl og ættu því fremur heima í
gögnum forsetaembættisins.
„Í safninu eru auðvitað skjöl sem
tengjast fyrri störfum hans, úr Há-
skóla Íslands, Alþingi, sem ráðherra
og sem forseta. Skjöl framan-
greindra embætta og stofnana (fyrir
utan Alþingi) eru afhendingarskyld
til Þjóðskjalasafns skv. 14. gr. laga
nr. 77/2014 um opinber skjalasöfn.
Það er þó ekki óeðlilegt að í einka-
skjalasöfnum sé að finna skjöl sem
tengjast störfum viðkomandi. Þess
vegna hefur Þjóðskjalasafnið lagt
mikla áherslu á að fá einkaskjalasöfn
embættismanna til varðveislu, t.d.
ráðherra og forseta, því skjöl úr
þeirra fórum geta varpað öðru og
jafnvel nýju ljósi á mál sem komu til
kasta yfirvalda. Má þar t.d. nefna
dagbækur,“ svaraði hann.
Njörður sagði að um opinber skjöl
gilti 30 ára skilaregla. Skjöl frá for-
setatíð Ólafs Ragnars myndu sam-
kvæmt því ekki berast Þjóðskjala-
safni fyrr en á árunum 2026 til 2046
eftir atvikum.
Greiðir 3,5 milljónir fyrir vinnuna
 50 hillumetrar af einkaskjölum Ólafs Ragnars Grímssonar í Þjóðskjalasafninu bíða fræðimanna
 Meðal skjalanna eru dagbækur sem ná yfir áratugi og gætu varpað nýju ljósi á stjórnmálasöguna
Morgunblaðið/Hari
Skjöl Skjalasafn Ólafs Ragnars Grímssonar er fyrirferðarmikið. Að mörgu þarf að huga við flokkun þess og skráningu. Hér eru þau Eiríkur G. Guðmunds-
son þjóðskjalavörður, Njörður Sigurðsson, sviðstjóri skjalasviðs, og Kristjana Vigdís Ingvadóttir skjalavörður að þinga um safnið.
Ljósmynd/Myndasafn Morgunblaðsins
Saga Ólafur Ragnar Grímsson á að baki langan og litríkan feril í opinberu
lífi, ekki síst í stjórnmálum. Hér er hann á Alþingi í lok áttunda áratugarins.
Morgunblaðið/Hari
Fjölbreytt Ýmissa grasa kennir í skjalasafni Ólafs Ragnars. Auk dagbóka
og pappírsskjala í frumriti eru þar ljósmyndir, kvikmyndir og prentmál.
Ólafur Ragnar
Grímsson
Þjóðskjalasafnið hefur undanfarin
ár lagt áherslu á að fá til varðveislu
skjalasöfn stjórnmálamanna og
stjórnmálaflokka. Njörður Sigurðs-
son, sviðsstjóri skjalasviðs, segir að
t.d. hafi borist einkasöfn Jóns Bald-
vins Hannibalssonar, Svavars Gests-
sonar, Geirs Hallgrímssonar, Gylfa
Þ. Gíslasonar og Kjartans Jóhanns-
sonar. Einnig skjöl nokkurra stjórn-
málaflokka. Í Borgarskjalasafni eru
varðveitt einkaskjöl tveggja áhrifa-
mestu stjórnmálaforingja 20. aldar,
Ólafs Thors og Bjarna Benedikts-
sonar.
Mörg skjöl áhrifamanna frá fyrri
tíð, sem fyllt gætu upp í eyður sög-
unnar, eru hins vegar glötuð. Lík-
legt er að í flestum tilvikum hafi
þeim verið fargað, oft af afkom-
endum sem ekki gerðu sér grein fyr-
ir mikilvægi þeirra eða kærðu sig
ekki um umfjöllun. Þá ber að hafa í
huga að ýmsir stjórnmálamenn
héldu ekki gögnum sínum til haga,
varðveittu ekki til lengdar bréf og
önnur gögn sem þeim bárust og tóku
ekki afrit af eigin bréfum. Meðal
skjala sem íslenskir sagnfræðingar
vildu gjarnan hafa aðgang að er
bréfasafn Jónasar Jónssonar frá
Hriflu, eins valdamesta stjórnmála-
manns á fyrri hluta 20. aldar. Talið
er að bréfum og öðrum skjölum í fór-
um hans hafi verið eytt en ekki er
kunnugt um hvers vegna það var
gert. gudmundur@mbl.is
Morgunblaðið/Úr safni.
Ráðherrar Jónas frá Hriflu og Magnús Kristjánsson við stjórnarráðið.
Mikilvæg skjöl sögunnar ekki varðveist
 Einkaskjölum
stundum fargað af
afkomendum