Morgunblaðið - 27.09.2018, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vaclav Klausvar helstiráðamaður
Tékka í meira en
áratug og mikill
áhrifamaður þar
mun lengur. Flest-
ir eru samdóma um að honum
svipar lítið til mynda sem
dregnar eru upp af „popúl-
istum“.
Klaus var nýlega í athyglis-
verðu viðtali við Washington
Times og lýsti miklum áhyggj-
um af þróuninni í ESB-lönd-
unum. Þar þyrfti sárlega nýja
„byltingu“ í anda „flauelsbylt-
ingarinnar fyrir þremur ára-
tugum“. Tveir atburðir hafi þó
þegar breytt stöðunni: Ákvörð-
un Breta um að yfirgefa ESB
og kjör Donalds Trumps. Klaus
segir þó ólíklegt að önnur lönd í
ESB fylgi fordæmi Breta. Að-
stæður séu svo ólíkar. „Bret-
land er svo lánsamt að vera
eyja.“ Tékkland, í hjarta Evr-
ópu, muni ekki með þjóðar-
atkvæði yfirgefa ESB. Ná-
grannar Tékka eru í ESB og
þótt þar séu stórir hópar og
vaxandi sem vilji ólmir hverfa
úr ESB hafi sameiginleg hreyf-
ing ekki orðið til. Hitt sé aug-
ljóst að brýn þörf sé á að frelsa
Evrópu á ný og í þetta sinn úr
klóm alþjóðavæðingar og fjöl-
menningarafla sem stefni að
eyðingu landamæra og möl-
broti allra fullveldisréttinda
þjóða. Óljóst sé hvernig eigi að
standa að þessari stefnubreyt-
ingu, en þeim fjölgar hratt sem
sjá að þjóðirnar eiga ekki ann-
an kost.
Klaus var þungorður í garð
núverandi leiðtoga ESB, Merk-
el, Macrons, Junckers og ann-
arra leiðtoga í
Brussel. Þeir væru
meðvitað að stroka
þjóðirnar af landa-
kortinu og nota
innflutning í
stórum stíl til að
gera ríkin algjörlega óþekkj-
anleg. Tal um lagfæringar og
útlitsbreytingu er gagnslaust,
segir hann. Gjörbylta verður
núverandi stefnu.
Klaus segir að kjör Trumps
hafi verið áfall fyrir stjórn-
málaelítu Bandaríkjanna. Þró-
un á Ítalíu í suðri og Svíþjóð í
norðri og fjölda þjóða þar á
milli undirstriki þá kröfu sem
liggur í loftinu. Og jafnvel frú
Merkel er komin í vörn með
stefnu sína. Þegar mest gekk á
bauð hún 10.000 innflytjendur
velkomna á dag og sagði það
vera evrópska ákvörðun en
ekki þýska! Þetta voru gamal-
dags einræðistilburðir leiðtoga
á ESB-svæðinu, segir hann. Við
Brexit og kjör Trumps opnuð-
ust þverbrestir í varnarveggi
evrópsku elítunnar. Trump hafi
opnað augu manna með því að
tala fyrir vörn þjóðríkisins og
gegn hugmyndafræði og „ism-
um“ samtímans. Bandaríkja-
forseti eigi þakkir skildar fyrir
að taka fyrstur manna fast á
móti stjórnlausum og ólögmæt-
um innflutningi fólks.
Klaus segir að Trump sé
sennilega ekki maður sem hann
myndi sækjast eftir að fá sér
kaffibolla eða bjórkollu með.
„Stíll hans og nálgun er ekki
endilega að mínum smekk. En
stefnumál hans og skilningur á
stöðunni var nauðsyn fyrir
Bandaríkin og reyndar heiminn
allan.“
Sífellt fleiri augu
opnast fyrir þeim
hættum sem
liggja í loftinu}
Aðvörunarorð Klaus
Hér á landi finn-ast þeir sem
eru mjög upp-
teknir af því að
finna það út að Ís-
land sé gerspillt
land. Fátt ef nokkuð bendir til
að þetta eigi við rök að styðjast
en þó er skórinn níddur af landi
og þjóð í einhverjum undar-
legum tilgangi, oftast þó að því
er virðist til sjálfsupphafn-
ingar.
Nýlegt dæmi um þetta kom
úr óvæntri átt ef marka má at-
hugasemd Samtaka atvinnu-
lífsins, SA, við skýrslu starfs-
hóps á vegum forsætisráðherra
um eflingu trausts á stjórn-
málum og stjórnsýslu.
Samtök atvinnulífsins finna
að því að skortur á trausti sé
skýrður með vísan til meintrar
spillingar sem sé ekki stutt
haldbærum rökum. Í skýrsl-
unni sé vitnað til könnunar um
að 70% þjóðarinnar telji spill-
ingu mikla eða
frekar mikla í
stjórnkerfi og at-
vinnulífi, en að
skýrslan þegi um
það að innan við
20% segist sjálf hafa reynslu af
mismunun og mun færri hafi
beina reynslu af alvarlegri
spillingu.
Samkvæmt þessu hefur
spillingartalið leitt til þess að
margir telji að hér sé spilling
alvarlegt vandamál þó að raun-
in sé sú að fáir hafi kynnst
henni.
Í frétt Morgunblaðsins í gær
er sagt frá því að Ísland sé í 13.
sæti á lista um spillingu í 180
ríkjum heims og að landið hafi
aldrei farið niður fyrir 14. sæti.
Þetta bendir ekki beinlínis til
þess að spilling sé verulegt
vandamál hér á landi, en það
virðist vera töluvert vandamál
hve sumir eru áhugasamir um
að ýta undir spillingartal.
Sumir hafa undar-
legan áhuga á að
tala Ísland niður}
Vafasamt spillingartal
Í
síðustu viku var 13. ráðstefna þing-
manna um norðurskautsmál í Finn-
landi. Þar koma saman þingmenn
þeirra landa sem eiga landamæri norð-
an heimskautsbaugs og ræða sameig-
inleg mál norðurskautsins. Einnig mættu þar
ýmsir áheyrnarfulltrúar, til dæmis fulltrúar frá
Kína, Singapúr og innfæddra í hinum ýmsu
löndum heimskautalandanna. Fulltrúar Sama
voru þar fjölmennir enda var ráðstefnan haldin
í þingsal þeirra í Inari.
Alþjóðasamstarfið er gríðarlega mikilvægt
tækifæri fyrir Ísland til að hafa áhrif á gang
heimsmála. Ísland getur nefnilega haft mikil
áhrif þrátt fyrir að við séum lítið land og fá-
menn þjóð. Ísland er í raun jafn stórt fyrir
heiminum og Kleppsvegur 22 er fyrir Ísland.
Að fulltrúar Íslands geti tekið þátt er hlutfalls-
lega eins og íbúar Kleppsvegar 22 væru með sérstaka
sendinefnd til þess að hafa áhrif á gang mála á Íslandi.
Dæmi um áhrif Íslands, og ástæðuna fyrir því að mæta,
komu vel fram á ráðstefnunni. Eftir að forseti Samaþings-
ins hélt kynningarræðu sína þar sem hún fjallaði um erf-
iðleika þeirra við að viðhalda tungumálum sínum fékk ég
þá hugmynd að bera upp tillögu um samvinnu norður-
skautsþjóðanna í máltækni. Ég skrifaði niður texta tillög-
unnar í hádegishléinu og bar hana svo upp á fundi eftir
matarhlé. Tillögunni var vel tekið og var hún samþykkt
seinna um daginn, en hún hljóðaði svo: „Efla og styðja
stafræna þróun allra tungumála á norðurskautssvæðinu
með því að útvega aðgang að rannsóknum,
tækni og menntun á sviði máltækni.“
Það er gríðarlega mikilvægt að smærri
tungumálin fái tækifæri til þess að fylgja hin-
um stærri inn í stafræna framtíð. Einungis
með því að hjálpast að getum við gert tungu-
málið okkar og önnur smærri eða stærri
tungumál ódauðleg á stafrænu formi.
Ísland var með fleiri tillögur sem voru lagð-
ar fram fyrir fundinn og voru einnig sam-
þykktar á fundinum en þessi tillaga er skýrt
dæmi um mikilvægi þess að taka þátt í alþjóða-
starfi, skýrt dæmi um að þótt við séum fámenn
þá getum við haft áhrif. Skýrt dæmi um hvað
það skiptir miklu máli að mæta og hitta full-
trúa hinna landanna.
Á meðan ég var í Finnlandi kom svo upp
umræða um að alþjóðastarfið væri mjög dýrt.
Það er vissulega rétt en hlutverk okkar þingmanna er að
gera starfið verðmætt fyrir land og þjóð. Við verðum alltaf
að skoða í hvað við erum að eyða og hvað við erum að fá út
úr því. Tækifærið sem okkur gefst með þátttöku í alþjóða-
starfi er mjög mikið og það er hægt að gera mjög góða
hluti á þeim vettvangi en ef við nýtum ekki tækifærið er
auðvitað tilgangslaust að taka þátt. Auðvitað eigum við
alltaf að gera þá kröfu á þingmenn okkar að þeir séu að
sinna starfi sínu og nýti þau tækifæri sem þeim gefast
landi og þjóð til ávinnings. bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Afsakið íbúar á Kleppsvegi 22
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Tillaga Íslands um rafrænafylgiseðla með lyfjum varsamþykkt í stýrinefndEvrópuráðsins í Strass-
borg. Um er að ræða tilraunaverk-
efni um innleiðingu á rafrænum
fylgiseðlum með lyfjum sem hefst
hér á landi í byrjun næsta árs.
Einar Magnússon, fulltrúi Ís-
lands í stýrinefnd Evrópuráðsins
um lyf og lyfjafræðilega þjónustu,
bar tillöguna um verkefnið upp fyrir
hönd heilbrigðisráðherra fyrr í mán-
uðinum. Tillagan var samþykkt með
öllum greiddum atkvæðum og vísað
til sérfræðinganefndar Evrópuráðs-
ins um gæða- og öryggisstaðla lyfja
og lyfjafræðilega umsjón til nánari
umfjöllunar.
Samkvæmt fréttatilkynningu á
vef velferðarráðuneytisins er verk-
efninu ætla að einfalda og bæta
hefðbundna upplýsingagjöf um lyf
fyrir notendur en einnig er horft til
þess að auðvelda fámennum þjóðum
að standa sameiginlega að útboðum
og kaupum lyfja. Verkefnið sem til-
lagan snýst um er mótað á grund-
velli þingsályktunar um lyfjastefnu
til ársins 2020 þar sem segir að
stefna beri að því að fylgiseðlar með
lyfjum verði rafrænir.
Hentar vel fyrir litla markaði
„Þetta er tilraunaverkefni til að
kanna hver staðan er í Evrópu og
hvort rafrænn lyfseðill myndi bæta
stöðu þeirra sem skilja ekki viðkom-
andi tungumál en líka fyrir lítil
markaðssvæði eins og Ísland. Það
væri þá auðveldara að fá lyf á mark-
að þannig að þetta skiptir máli fyrir
lítil markaðssvæði eins og okkur en
líka fyrir hinn fjölþjóða heim,“ segir
Rúna Hvannberg, forstjóri Lyfja-
stofnunar.
Spurð hvort hugmyndin með
verkefninu gæti gert framboð lyfja
tryggara á smærri mörkuðum eins
og Íslandi segir hún það hluta af
hugmyndinni með þessari tillögu.
„Við erum líka, velferðarráðu-
neytið og Lyfjastofnun, að vinna
þetta í gegnum norrænu ráðherra-
nefndina. Þar er Siv Friðleifsdóttir í
forsvari en þar horft á þetta þannig
að fylgiseðlar geti valdið aðgangs-
hindrunum á milli markaða. Með því
að hafa þetta rafrænt minnki þessar
aðgangshindranir og það auðveldi
flæðið.“ Spurð hvort þetta gæti leitt
til verðlækkunar á lyfjum hérlendis
segir Rúna ekki hægt að segja til
um það að svo stöddu.
„Það er ljóst að það þarf að
breyta löggjöfinni og hugsanlega
verður þetta viðbót fyrir þau mark-
aðssvæði sem það kjósa og það verð-
ur alltaf seðill í pakkanum. Hugs-
anlega verður líka hægt að prenta
þetta út í apótekum en þetta snýst
um að gera seðilinn aðgengilegri.“
Með rafrænum fylgiseðlum
væri hægt að persónusníða hvern
seðil fyrir notandann, m.a. eftir
tungumáli og leturstærð fyrir þá
sem sjá illa og eiga erfitt með að
lesa smáa letrið á núverandi fylgi-
seðli.
„Það er hér fullt af fólki líka
sem les ekki íslensku og því fer
fjölgandi,“ segir Rúna.
Rúna segir að tilraunaverkefnið
verði útfært nánar í lok nóvember.
Þá hefur Lyfjastofnun nú þegar sett
af stað verkefni á heimasíðu sinni
þar sem notendur geta sagt hvað
þeim finnst um núverandi fylgiseðla
og stendur til að kynna niðurstöður
þess í nóvember.
Verkefni um rafræna
fylgiseðla samþykkt
Á vef velferðarráðuneytisins kemur fram að Svandís Svav-
arsdóttir heilbrigðisráðherra segir það mikið ánægjuefni að
tillaga Íslands um þetta mikilvæga mál hafi hlotið brautar-
gengi.
„Þetta mun auðvelda til muna sameiginleg lyfjainnkaup með
öðrum þjóðum. Fyrir fámenna þjóð eins og okkur er það mjög
mikilvægt, bæði til að tryggja betur nægilegt framboð
nauðsynlegra lyfja og til að ná hagstæðari innkaupum,“ er
haft eftir Svandísi. Þá bendir hún á að það sé mikilvægt í
fjölmenningarsamfélögum og grundvallaratriði fyrir
örugga notkun lyfja að fólk geti lesið sér til um rétta
notkun, aukaverkanir og annað sem mikilvægt er að
það hafi vitneskju um.
Ánægjuefni fyrir Ísland
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA
Svandís
Svavarsdóttir
Morgunblaðið/Ómar
Lyf Rafrænir fylgiseðlar munu auðvelda sameiginleg lyfjainnkaup Íslend-
inga með öðrum þjóðum og tryggja þannig nægilegt framboð lyfja.