Skessuhorn - 17.06.2015, Síða 33

MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 2015 33
Sendum íslenskum konum baráttukveðjur í tilefni aldarafmælis kosningaréttar
hest ég vildi ekki eiga. Það getur líka
verið góður skóli. Reyndar lærði ég
það strax sem krakki, að ef þú eignast
eitt sinn góðan hest, þá veistu hvaða
hross þú átt að forðast.“
Sextán ára gömul hleypir Bogga
heimdraganum og fer þá fyrst til
Reykjavíkur. Sótti meðal ann-
ars námskeið í listmálun í Reykja-
vík og lærði handtök hjá Hjálmari
Þorsteinssyni frá Akranesi og löngu
síðar fór hún einnig á námskeið hjá
Bjarna Þór Bjarnasyni listamanni. Á
heimilinu á Báreksstöðum má víða á
veggjunum finna prýðileg listaverk
eftir hana.
Bogga vann um tíma á Landspítal-
anum og hugðist um tíma leggja fyr-
ir sig nám í hjúkrun. En ekki fór það
svo því að Hvanneyri fór hún árið
1948 og kynntist þar manninum sem
átti eftir að verða örlagavaldur og
ástin í lífi hennar; Ólafi Guðmunds-
syni. Hann var sonur Guðmundar
Jónssonar skólastjóra og Ragnhildar
Ólafsdóttur konu hans. „Við bjugg-
um fyrst um okkur í ráðsmannshús-
inu. Þá vorum við um tíma í Sví-
þjóð þar sem Óli var við framhalds-
nám. Hann starfaði svo eftir það hjá
Bútæknideild RALA og veitti starfi
hennar forstöðu á Hvanneyri. Þá
var hann einnig mikill músíkmaður
og starfaði sem organisti og kenndi
skólastrákunum kórsöng. Guðmund-
ur skólastjóri, tengdafaðir minn, var
sjálfur ekki mikill hestamaður en
hafði þó ekkert á móti hrossum. Þá
mátti maður eiga hross á Hvann-
eyri og þau voru í þá tíð ekki talin
fyrir neinum. En í sveitina vildi ég
helst ekki flytja nema hafa hross. Það
varð líka úr og smám saman stækkaði
hrossastofninn, einkum eftir að flust
var að Báreksstöðum.
Barist við herrana
Þau Sigurborg og Ólafur eignuðust
fimm börn á Hvanneyrarárunum.
Börnin komu í heimin árin 1953 til
1963. Barnabörnin eru í dag ellefu
og barnabarnabörnin eru einnig ell-
efu. Á Hvanneyri bjuggu þau til 1975
að þau fluttu að Báreksstöðum sem
er næsta jörð við Hvanneyrarstað.
Ólafur veikist tíu árum síðar og deyr
1985, að morgni Hvítasunnudags
fyrir réttum 30 árum. Eftir það hef-
ur Bogga búið ein, ræktað hross en
notið aðstoðar barna sinna og vina,
en einkum hefur Jón sonur hennar
stutt hana í því. „Það hefur reynd-
ar plagað mig að ég þurfti mikið að
hafa fyrir því að halda ábúðarrétt-
inum hér á Báreksstöðum. Sú bar-
átta hófst eiginlega strax daginn sem
Ólafur minn dó og stóð í mörg ár.
Mér finnst sjálfri þetta ekki vera fal-
leg saga og vil segja hana. Þessi bar-
átta stóð í mörg ár bæði við ráðu-
neytið, Ríkiskaup og skólastjóra.
Lauk með því að jörðin var gerð að
landlitlu rýrðarkoti, hér fyrir ofan
veg, sem ég þurfti að greiða fyrir
hærra verð en ríkið fékk þegar það
seldi Eiðarskóla, svo ég taki dæmi.
Ég gleymi aldrei hvað mér sárnaði
þegar ég fékk að sjá verð á öðrum
ríkisjörðum sem seldar höfðu ver-
ið, fyrir miklu lægri upphæð en ég
þurfti að reiða fram, loksins þeg-
ar salan gekk í gegn. Líklega hefur
verið okrað á mér til að ég myndi
hrökklast frá kaupunum. Mér fannst
þá og finnst reyndar enn að það hafi
stórlega verið brotið á rétti mín-
um. Öll sú barátta reyndi á og upp-
skar ég meðal annars hjartaáfall af
álaginu sem þessu fylgdi. Ég var til
dæmis grandalaus látin skrifa undir
plagg þess efnis að ég byggi í húsi en
ekki á jörð. Síðar var það plagg not-
að í baráttunni gegn mér. Reynd-
ar finnst mér þetta óréttlæti minna
mig svolítið á hvernig farið var með
móður mína norður á Ströndum
vorið eftir að faðir minn lést. Það
vantar enn víða í samfélagið okk-
ar þennan samhug og hlýhug sem
fleiri mættu tileinka sér. Hlutirnir
eiga aldrei að vera bara svartir eða
hvítir. Þessi millivegur, mannlegi
þátturinn, er alltof oft að gleymast.
Stjórnendur stofnana hins opinbera
ættu til dæmis að skylda til að sækja
nám í mannlegum samskiptum áður
en þeir taka að sér slíkar trúnaðar-
stöður.“ Það er þungt í Boggu út af
þessu, en við verðum einhuga um að
snúa talinu upp í eitthvað léttara.
Studd af ýmsum
Hestamennsku og hrossarækt byrj-
aði Bogga að stunda að einhverju
ráði um og eftir 1970 en mest eft-
ir að þau Ólafur fluttu að Báreks-
stöðum þar sem rýmið varð betra
til ræktunarstarfs og útreiða á slétt-
um grundunum. Áður en flutt var
að Báreksstöðum hafði Bogga þó
eignast góðan vin í Gunnari Bjarna-
syni sem þá bjó á Hvanneyri ásamt
Guðbjörgu konu sinni og börnum.
„Gunnar Bjarnason var mikill vin-
ur minn og hvatti mig óspart áfram
í að eignast góð hross og láta þetta
áhugamál mitt verða að einhverju.
Hann varð þannig áhrifavaldur í lífi
mínu og reyndar fleiri góðir að auki.
Nefni ég Reyni heitinn Aðalsteins-
son sem sýndi fyrir mig Skeifu á
Landsmótinu á Þingvöllum 1970 og
reið henni til sigurs. Þá var Þorkell
Bjarnason einn af þessum sterku,
traustu vinum, Einar á Skörðugili,
Davíð á Grund og ýmsir fleiri. Ás-
geir mágur minn og fleiri skyld-
menni hafa líka reynst mér vel,“ all-
ar götur síðan Óli minn féll frá.
Skeifa var afburðahross
Á Hvanneyrarárunum eignaðist
Bogga meðal annars kynbótahryss-
una Skeifu sem átti eftir að verða
örlagavaldur í hrossarækt hennar.
Hryssa sem gat af sér afburða gæð-
inga, eins og Sikil, Ófeig, Borgfjörð,
Kátínu og Flugsvinn. „Ég eignaðist
Skeifu þegar hún var 5 eða 6 vetra.
Skeifa var kennd við Kirkjubæ þótt
hún væri frá Nautabúi í Skagafirði.
Hún var skagfirskra og húnvetnskra
ætta undan hryssunni Ósk og Ljúfi
frá Blönduósi. Skúli í Skarði sagði
Skeifu taumléttasta hross sem hann
hefði riðið, hafði mikinn burð og
sterka lund. Skeifa var rauð með
hvíta skeifu í enni og var feikna-
vel gerð. Það þurfti engar hlífar á
hana og dugðu hringamél, hún var
svo næm. Var raunar fram eftir öll-
um aldri að auka viljann. Skeifa varð
ekki gömul, ég missti hana í keldu
og hef saknað hennar æ síðan. Engu
að síður fékk ég undan henni gæð-
inga, hvern öðrum betri, sem ég er
þakklát fyrir,“ segir Bogga.
Varar við slæmu lyfi
Bogga segist í dag ekki eiga sjálf neitt
hross af ætt Skeifu. Hún kveðst vera
að fækka hrossunum, þau séu komin
undir tuttugu að tölu. „Ég fór í að-
gerð á hné í október í haust, var orð-
in svo slæm í hnénu að ég var hætt
að geta farið á hestbak. Raunar var
það Jón sonur minn sem bannaði
mér að fara meira á bak, var líklega
orðinn hræddur um gömlu konuna,
móður sína. Því fór ég í þessa að-
gerð og sé núna fram á að geta gert
eitthvað meira en klappað blessuð-
um hestunum mínum. Ég er óðum
að hressast enda að losna við þess-
ar hliðarverkanir sem slæm bólgu-
eyðandi lyf höfðu á mig, lyf sem ég
hafði verið látin éta alltof lengi. Ég
vil endilega koma nafninu á þessu
lyfi á framfæri, öðrum til varnað-
ar. Það heitir „Miloride – mite“ og
var gefið við bjúg og átti að vera
vatnslosandi. Í allri umræðunni um
ný lyfjalög er nauðsynlegt að koma
svona löguðu á framfæri. Það vant-
ar nefnilega mikið upp á eftirfylgni
við hliðarverkanir sem lyf geta haft.
Allavega veiktist ég hastarlega og
var að endingu orðin ósjálfbjarga
hér heima í rúmi þegar börnin mín
komu og mér var bjargað. Það mátti
ekki tæpara standa. Nú hefur kom-
ið í ljós að þetta lyf eyðir B vítamíni
úr líkamanum. Ég hreinlega missti
málið og var komin með flogaköst
þegar börnin mín komu að mér. Það
lá því nærri,“ segir Bogga.
Hundrað ára á
góðum gæðingi
Bogga á Báreksstöðum kveðst í dag
sátt og ekki er hún síst ánægð með að
vera að ná heilsu að nýju. „Allavega
er ég orðin vel málhress, eins og þú
heyrir,“ segir hún hlæjandi og bæt-
ir við; „þú getur rétt ímyndað þér
hvernig það var fyrir konu eins og
mig að missa málið!“ Bogga fylg-
ist vel með, ekki þó síst með af-
komendum sínum sem sumir hverj-
ir eru á kafi í hestamennku; ræktun
og keppni. Þeir eiga ekki langt að
sækja áhugann. Hún og Jón Ólafs-
son sonur hennar eiga Báreksstað-
ina saman, „ofan vegar þetta rýrð-
arkot,“ eins og Bogga kallar jörðina
sína í dag. Og þar halda þau mæðgin
hross. „Hér vil ég vera eins lengi og
ég get til að láta drauma mína ræt-
ast. Uppáhalds bókin mín er einmitt
Gamlinginn sem hvarf. Hundrað
ára karl sem strýkur af elliheimilinu
þegar hann er að verða hundrað ára
og flakkar um allan heim og gerir
margt af því sem hann hefur lang-
að til að gera, en ekki komið í verk.
Ætli ég verði ekki bara hundrað ára
kerling hér í sveitinni eftir fimmtán
ár, ríðandi um brosandi út í heiminn
á viljugum hesti, það kæmi mér alls
ekki á óvart,“ segir Bogga á Báreks-
stöðum að endingu.
mm
Bogga á Skeifu sinni á Hvanneyrarengjum. Myndina tók Ólafur Guðmundsson.
Bogga lærði strax á unglingsárum að mála. Hér er mynd eftir hana af Laxfossi í
Norðurá.
„Ég hef alltaf kosið viljug hross,
taumlétt og ganggóð,“ segir Bogga.

Stykkishólmsbær