Heimsmynd - 01.03.1986, Qupperneq 56

miðlar á íslandi væru „slappir og undir
hælnum á pólitíska valdinu“, eins og
hann orðar það. „Það er nijög óþægilegt
að skrifa svona greinar eins og um Haf-
skip án þess að aðrir blaðamenn taki við
sér. Heimildir mínar voru pottþéttar, ég
fór aldrei með rangt mál en hins vegar
var ég alltaf einn og nokkuð einmana í
þessum skrifum mínum. Ég fékk hótanir,
upphringingar, var beittur þrýstingi og
meira að segja starfsfélagar í stéttinni
fóru að hossa andmælum þeirra, sem um
var fjallað. Því segi ég að það hafi þurft
sterk bein til að sitja undir útbreiddu
ámæli um að ég færi með lygar, kjaftæði
og róg. Forráðamenn Hafskips reyndu
að koma því inn hjá starfsfólkinu að allt
sem persónan Halldór Halldórsson skrif-
aði væri kommúnistaáróður. Þetta hef ég
eftir áreiðanlegum heimildum. Það var
mjög óþægilegt að lenda í þeirri aðstöðu
að hitta einhvern starfsmann Hafskips og
fá á sig stóryrtar skammir fyrir þá sök að
hafa sagt þessu fólki að nákvæmlega
þessir aðilar væru búnir að kafsigla fé-
lagið og um leið svipta þetta fólk vinnu.“
Um forsögu umfjöllunar sinnar um
Hafskip, segir Halldór: „Hjá mér skrái
ég yfirleitt mál sem ég hef á tilfinning-
unni að geti orðið að stórmálum og Haf-
skip hafði verið lengi á þeim lista. Síðla
vetrar í fyrra fékk ég síðan upphringingu
frá aðila, sem átti eftir að reynast mikil-
væg heimild í þessu máli. Hann kallar sig
Jón Jónsson og er toppmaður í kerfinu.
Hvort hann er ráðherra eða bankastjóri,
vil ég ekki tilgreina. Ég hef mínar grun-
semdir um hver hann er. Nöfn heimildar-
manna gef ég hins vegar aldrei upp, ekki
í nokkru tilfelli. Ég fer í engar grafgötur
með það hins vegar að Jón Jónsson er
mjög háttsettur maður. Hann gæti ekki
búið yfir þeim upplýsingum sem hann
hefur veitt mér ella. í þessu fyrsta símtali
benti hann mér á að eitthvað meiriháttar
skrýtið væri á ferðinni í sambandi við
Hafskip og Útvegsbankann. En það sem
hefur gert þetta mál svo erfitt og alvar-
legt frá upphafi er einmitt þáttur bankans
í málinu, sem hefur lánað fyrirtækinu um
720 milljónir, langt umfram eigin fé.
Enda benti Jón Jónsson á það í umræddu
símtali að Hafskip væri á hausnum,
skuldir fyrirtækisins væru ekki á bilinu 50
til 100 milljónir heldur skiptu þær hundr-
uðum milljóna. Með þetta byrjaði ég.“
Hann segir málið hafa verið erfitt til
rannsóknar, sérstaklega þar sem um hafi
verið að ræða einkafyrirtæki. „Af eðli-
legum ástæðum er mjög erfitt að fá upp-
lýsingar um stöðu fyrirtækja. Menn fara
ekki að lýsa yfir gjaldþroti fyrirtækis við
blaðamann. Ein helsta hindrunin í þessu
máli var sú að það hefur ekki verið hefð
hér að fjalla um fjármál og fjárhagsstöðu
einkafyrirtækja eins og svo mjög tíðkast
erlendis. Algengar athugasemdir sem ég
fékk í upphafi voru hvað það kæmi
blaðamanni við hver væri fjárhagsstaða
Hafskips. Rök mín voru einfaldlega þau
að málið snerti ríkisbanka, þótt ljóst væri
að einnig væri um misfellur að ræða í
rekstri fyrirtækisins, óeðlilegar tilfærslur
á peningum til einstaklinga innan fyrir-
tækisins og utan, tilfærslur á peningum á
milli reikninga í banka, gjaldeyrisyfir-
færslur og óþekktir reikningar í banka,
sem tengjast Hafskip. Upplýsingar um
þetta eru komnar frá Jóni Jónssyni meðal
annars og ljóst er að þetta eru allt brot á
lögum, sem ég tel að ætti að rannsaka til
hlítar. “
Hann talar um metnað í sambandi við
blaðamennsku sína. „Ég hef talið það
skyldu mína sem blaðamanns í sambandi
við þetta mál að birta staðreyndir þær er
tengjast lánapólitík Útvegsbankans. Sú
saga er einn stór brandari, það er að
Útvegsbankinn láni skuldunaut 145 pró-
sent af eigin fé. Það er makalaust að
bankastjórn Útvegsbankans skuli hafa
tekið áætlanir Hafskips um hugsanlegar
tekjur og útreiknaðan kostnað sem góðar
og gildar án þess að kanna sjálfstætt við-
hlítandi gögn og upplýsingar. Þetta sýnir
algert getuleysi bankans en pólitísk
tengsl hafa vafalítið ráðið mjög miklu um
þennan velvilja bankans í garð Hafskips.
En í þessu sambandi má spyrja til hvers í
ósköpunum þessi bankaráð séu. Þetta er
skólabókardæmi um vonlaust pólitískt
varðhundakerfi. Að mínu mati hefði átt
að reka bankaráðið og þá bankastjóra
sem fjölluðu um málið. Ef þessir vel
klæddu stjórnendur Hafskips og ekki
síður stjórn félagsins sleppa með snuprur
einar, þá þurfum við svona tíu til tuttugu
Hafskipsmál næstu árin til að almenning-
ur og ráðamenn ranki við sér,“ segir
hann og glottir.
Nú hafa margir ásakað hann um hasar-
blaðamennsku og Ragnar Kjartansson
stjórnarformaður Hafskips reit grein í
Morgunblaðið í desember síðastliðnum,
þar sem hann ræðir um gróusögur Helg-
arpóstsins. Halldór hlær.
„Sögur um sukk stjórnenda fyrirtækis-
ins eru hárréttar,“ segir hann og ítrekar
áreiðanlegar heimildir sínar. „Ég er ekki
í aðstöðu til að dæma þessa menn sem
glæpamenn en glæframenn eru þeir og
þeir fóru offari, voru á egótrippi og
dreymdi um að vera stórir karlar með
mikil umsvif. í hlutafélagalögum eru
mjög skýr og klár ákvæði um ábyrgð
stjórnenda hlutafélags og ná ákvæðin
bæði til starfandi stjórnenda og stjórnar-
manna sjálfra. Og það er í sjálfu sér
heldur ómerkilegt atriði í umræðunni um
þetta stóra mál að vera að tíunda lúxuslíf-
erni stjórnendanna, til dæmis að stjórn-
arformaður og forstjóri þrotabús Haf-
skips skuli hafa ferðast með Concord-
þotu frá London til New York. En það
virðist nauðsynlegt að vekja athygli á
smámunalegum hégóma til að fólk hlusti.
Þó ber á það að líta að þarna voru á ferð
fulltrúar fyrirtækis sem berst í bökkunum
og fargjald með Concord er mun dýrara
en með venjulegu flugi. Með Concord
ferðast yfirleitt sterkefnaðir menn, sem
liggur mikið á. Ragnar Kjartansson seg-
ir, að hann og Björgólfur Guðmundsson
hafi þurft að taka Concord-vél vegna
fundar um Rainbow-málið í New York.
Þessi skýring er fásinna. Hvorki Ragnar
né Björgólfur hafa á nokkru stigi Rain-
bow-málsins komið nálægt lausn þess eða
samningaumleitunum. Það getur vel ver-
ið að þeir hafi ætlað að hitta einhvern til
að ræða Rainbow-málið við, en þeim lá
ekki á. Staðreynd málsins er nefnilega
sú, að Ragnar og Björgólfur létu það
verða sitt fyrsta verk eftir að hafa bókað
sig inn á svítu á Park Lane hótelinu í
New York, að fá til sín skraddara upp í
svítuna með föt og efnisbúta. Síðan var
mátað og skeggrætt um tvö þúsund doll-
ara fatnað í langa stund og var þetta
dagsverk þeirra félaga, sem fóru með
rösklega hraða hljóðsins frá London til
New York. Ragnar Kjartansson segir þá
bara hafa haft 160 þúsund krónur í mán-
aðarlaun. Hafi þeir keypt sér eitt stykki
jakkaföt af skreðaranum hafa hálf árs-
laun fokið í föt!“, segir blaðamaðurinn,
sem augsýnilega. eyðir ekki miklu fé í
fatnað. Enda segist hann vera fremur illa
launaður sem ritstjóri HP.
Hann segist vera hugsjónamaður. „Ég
er ekki orðinn það gamall að vera vaxinn
upp úr þeirri von að hægt sé að lagfæra
eitt og annað í þessu þjóðfélagi. Kannski
er maður að rjátla við vindmyllur." Og
hann segir hálf pirraður að það sé alger
misskilningur að hann sé sjálfskipaður
56 HEIMSMYND