Heimsmynd - 01.04.1990, Side 26

og hann er ekki viss um hvort sú breyting er jákvæð eða nei-
kvæð. Vinirnir öfunda hann kannski í laumi af ungu konunni,
en hann hefur þá grunaða um að gera grín að sér á bak og
hafa í flimtingum frasa eins og gráa fiðringinn. Samt er hann
hamingjusamur. Heldur hann. Þetta var hans eigið val. En
eftir átta mánaða sambúð sækir sú hugsun æ oftar að honum
hvort ekki hefði verið þægilegra, öruggara og betra að halda
áfram í gamla farinu.
Þessi maður er ekkert einsdæmi. Skilnaðarfaraldurinn sem
gengið hefur yfir þjóðina undanfarin ár virðist ekki í rénun
nema síður sé og í mörgum tilfellum er orsökin framhjáhald
annars aðilans eða beggja. Sumir ganga svo langt að kalla
framhjáhald vinsælasta hobbý þjóðarinnar og einn af viðmæl-
endum HEIMSMYNDAR gaf
þá skýringu að framhjáhald
væri mun ódýrara en laxveiðar
en gæfi svipaða spennu og
ánægju. Skemmtistaðirnir
mora í giftu fólki í leit að til-
breytingu. Vinnustaðir eru
gróðurhús fyrir rómantísk æv-
intýri, sem standa yfir frá einni
nóttu upp í nokkur ár. Á sum-
um sjúkrahúsum landsins
kveður svo rammt að sam-
drætti starfsfólks að þar segja
menn að ekki megi opna lín-
skáp án þess að banka fyrst.
Og heima situr hjónafólk sem
kannski á ekkert lengur sam-
eiginlegt og horfir í leiðslu á
Dallas og aðrar sápuóperur
þar sem framhjáhald er jafn-
sjálfsagt og að fá sér að borða.
Framhjáhöld eru engin ný
bóla, hafa eflaust tíðkast frá
því að mannskepnan fór að
para sig, en í kjölfar breyttrar
stöðu kvenna, óvissu karla um
stöðu sína, fjárhagslegs sjálf-
stæðis kvenna og aukinnar
áherslu á frelsi einstaklingsins hafa þau biómstrað sem aldrei
fyrr. Eða að minnsta kosti komist meira í hámæli. Það hefur
aldrei þótt tiltökumál þótt karlmenn stykkju smávegis útund-
an sér á vegi dyggðarinnar, en eftir að giftar konur fóru að
láta meira til sín taka í framhjáhöldum hefur umræðan aukist
um tíðni þeirra og alvarleika. Engar kannanir hafa verið gerð-
ar hérlendis um tíðni framhjáhalda en erlendar kannanir
benda til þess að minnsta kosti helmingur þeirra sem náð hafa
fertugsaldri hafi átt í ástarsamböndum utan hjónabands um
lengri eða skemmri tíma.
Bent hefur verið á að með tilkomu pillunnar og
aukinnar þátttöku kvenna í atvinnulífinu hafi
konur öðlast tækifæri sem þær höfðu ekki áð-
ur til að stofna til náinna kynna vjð sterkara
kynið, án þess að hafa hjónaband í huga. Og í
nýlegri breskri könnun kemur fram að fleiri
konur en karlar hafa haldið framhjá um fer-
tugt og að þær hafa minna samviskubit yfir
því en karlarnir.
Bandaríska kvennablaðið Real Woman
birtir í aprílheftinu niðurstöður lesendakönn-
unar á því hversu algengt sé að konur haldi
við samstarfsmenn sína. Mörg hundruð konur
brugðust við og svöruðu og allar voru þær í
ástasambandi á vinnustað. Áttatíu prósent kvennanna sem
svöruðu voru í samböndum við gifta menn. En Það kemur
blaðamanninum ekkert á óvart þar sem nýlegar kannanir hafi
leitt í ljós að um sjötíu prósent eiginmanna haldi framhjá. Það
sem blaðið dregur fram sem merkilegustu niðurstöðu könnun-
arinnar er að fjörutíu prósent kvennanna eru giftar sjálfar.
Það þykir blaðinu ískyggilega hátt hlutfall þar sem aðeins um
fimmtíu og sjö prósent giftra kvenna í Bandaríkjunum eru úti
á vinnumarkaðnum. Samviskubit höfðu konurnar lítið sem
ekkert og þær giftu engu meira en þær ógiftu. Flestar höfðu
staðið í þessum samböndum í ár eða meira, en fæstar voru til-
búnar til þess að láta það sprengja hjónaband sitt. Fjörutíu
prósent giftu kvennanna létu elskhugana koma heim til sín
þegar eiginmaðurinn var ekki heima, en mun færri höfðu
komið inn á heimili hans. Ogiftu konurnar sem halda við gifta
samstarfsmenn létu sig sumar dreyma um að fá þá til að skilja
við eiginkonurnar og giftast sér, þótt flestir karlmennirnir
hefðu lýst því yfir strax í upphafi sambands að það ætluðu þeir
sér alls ekki að gera. Ástæðurnar sem konurnar gefa fyrir
þessum ástarævintýrum
eru meðal annarra þær að þau
séu spennulosandi eftir eril
dagsins, að það geri þetta allir
og að líkamlegt aðdráttarafl
hins aðilans sé ómótstæðilegt.
Framhjáhald virðist vera mál
málanna í bandarískum
kvennablöðum þessa dagana
og í marshefti Cosmopolitan er
grein um það hvort og hvenær
viðhaldinu sé óhætt að setja
elskhuganum stólinn fyrir
dyrnar: annaðhvort ferðu frá
konunni eða sambandi okkar
er lokið. Þar er konum ein-
dregið ráðið frá því að setja
slíka úrslitakosti nema þær séu
vissar um að hafa sigur og áv-
inna sér eiginmann í stað þess
að tapa elskhuga. Ekki koma
fram neinar efasemdir um rétt-
mæti þess að splundra fjöl-
skyldu mannsins, rétturinn
virðist vera viðhaldsins og ást-
arinnar.
Ást, rómantík og gott kynlíf
hafa verið hafin í æðra veldi. í
nafni ástarinnar er réttlætan-
legt að ganga á rétt hvers sem er, hvort sem það eru makar
eða börn. Hann eða hún varð ástfangin er næg skýring á því
þegar áratuga hjónaböndum er slitið, oft með alvarlegum fé-
lagslegum og fjárhagslegum afleiðingum fyrir báða aðila, svo
ekki sé minnst á börnin. Réttur einstaklingsins til að vera
hamingjusamur og haga lífinu að eigin geðþótta er einnig of-
arlega á blaði í réttlætingum fólks fyrir framhjáhöldum sínum
eða skilnuðum. Margir virðast telja að ást sé það sama og að
vera ástfanginn og að þegar mesta nýjabrumið og spennan er
farin úr sambandinu sé það merki þess að ástin sé horfin. Til-
finningaleg nálgun, hlýja, væntumþykja og virðing sem fylgja
langvarandi sambúð eru vegin og léttvæg fundin á móti þeirri
spennu sem nýju ástarsambandi fylgir, ekki síst ef það er í fel-
um. Konur sem komnar eru á miðjan aldur uppgötva að þær
hafa aldrei upplifað þá spennu sem þær lesa um hjá söguhetj-
um reyfaranna og sjá í sápuóperunum og fara að leita að
týndri æsku með því að stofna til nýs ástarsambands.
Samt heyrum við mun oftar sögur af miðaldra giftum mönn-
um sem elta hvert pils, að minnsta kosti ef sú sem því klæðist
er innan við þrítugt. Yfirgefnu, bitru konurnar sem fórnað
hafa bestu árum ævinnar fyrir einhvern karlhlunk, sem síðan
gerir sér lítið fyrir og yngir upp, njóta ómældrar samúðar kyn-
systra sinna. Margar miðaldra konur upplifa allar ungar konur
sem ógnun við hjónabandið og tortryggnin og afbrýðisemin
eitra samskiptin við eiginmanninn, sem kannski hugsar þá
sem svo að það sé eins gott að vera skammaður fyrir eitthvað
áþreifanlegt heldur en tóman hugarburð og fer að líta í kring-
um sig eftir bráð.
Heimilismunstrið hefur riðlast, enginn er lengur öruggur
um sína stöðu í samskiptum við maka og fjölskyldu og í kjöl-
farið siglir aukið virðingarleysi fyrir makanum og tilfinningum
26 HEIMSMYND