Heimsmynd - 01.04.1990, Blaðsíða 36

1966:____________________
Upprennandi „apparat-
sjík“ sæmdur ungherja-
klútnum í heimsókn í
Austur-Þýskalandi.
Afkomandi sjálfstæðra bænda.
Með Gopkalohjónunum, móðurfor-
eldrum sínum, í Prívolnoje.
Þorpsbúar skutu saman í stígvél
handa honum svo að hann kæmist í gagnfræðaskól-
ann í Krasnogvardeskoje, þar sem Mikhail þjálfaði
leikhæfileika sína (annar frá vinstri með síðu hár-
kolluna).
ugun. Allir taka eft-
ir bálinu, sem logar
úr augum hans.
Þjóðhöfðingjar, sov-
étfræðingar, sálfræð-
ingar C.I.A. búsettir
í Moskvu, samn-
ingamakkarar úr
Wall Street, Stein-
grímur Hermanns-
son - allir koma þeir
út frá honum talandi
um dularfull efna-
hvörf, eins og
Mikhail Gorbatséff
hafi með sannfæringarofsa sínum náð að
brenna hugsjón sína um nýjan heim á
sjónhimnu þeirra, svo að þeir verði
aldrei samir eftir.
Þannig byrjar Gail Sheehy grein sína
um Mikhail Gorbatséff í febrúarhefti
ameríska tímaritsins Vanity Fair. Um sex
mánaða skeið ferðaðist hún um Sovét-
ríkin, til Vínar og Ítalíu til að taka sam-
an staðreyndir um þennan óvenjulega
mann, sem skaust út úr myrkrinu upp á
stjörnuhimin alþjóðastjórnmála, þar sem
hann hefur skyggt á alla aðra um stund.
Hún rakti feril hans frá örsmáu fæðing-
arþorpinu, þar sem hann ólst upp í
skugga hungursneyðar, þýsks hernáms
og ógnarstjórnar Stalíns. I Stavropól,
þar sem hann gæti hafa veslast upp sem
vesæll skriffinnur komst hún að því
hvernig hann komst inn undir hjá áhrifa-
miklum flokksbroddum eins og Andr-
opoff, yfirmanni KGB. Og alls staðar
heyrði hún um rauðhærðu konuna um-
deildu, sem hann hefur elskað frá því
hann fyrst sá hana á dansgólfinu, Raisu
Maximovnu, sem hann kallar „hershöfð-
ingjann minn“.
Og Sheehy heldur áfram að tala um
augnaráðið. „Augun lýsa ákafa sem er
dálítið afbrigðilegur,“ er haft eftir hátt-
settum manni í upplýsingaþjónustunni
sem fylgdist náið með sovétleiðtoganum
á Washingtonfundinum. „Það er eins og
hann hafi hærri líkamshita og sé snarari í
snúningum en aðrir í kringum hann.“
„Ég held að hann líkist helst Pétri
mikla - sé gagntekinn sömu lönguninni
til hagnýta sér vestræna reynslu, verða
hluti af vestrinu," segir Mark Palmer,
bandaríski sendiherrann í Ungverjalandi
og fyrrum sovétkerfisgreinir í utanríkis-
ráðuneytinu. Hann sér líka blika á stál
bak við síkvikt brosið, öfugt við einlæga
hlýju flestra Rússa. Einnig hann nefnir
ákafa augnaráðsins. „Þú finnur kraftinn
og forvitnina og eirðarleysið - hann er
alltaf á hreyfingu.“
Enginn í heiminum í dag nær slíkum
tökum á öllum um leið og hann gengur
inn í herbergi - og hann veit af því.
„Hann þrengir sér inn á þig,“ segir
bandarískur embættismaður. „Hann er
meistari persónuhrifa í þröngum hópi.“
Á leiðtogafundum grípur hann frum-
kvæðið. Aðstoðarmenn Reagans kviðu
því stöðugt að hann mundi stela sýning-
unni. Og þegar háttsettar vestrænar
sendinefndir koma til Moskvu á hann
snögga og óvænta sverðstungu fyrir
hvaða valdamann sem er og bíður þess
með eftirvæntingu hvort eða hvernig
þeir bera af sér lagið. í rökræðum er
hann í essinu sínu og skiptir um andlits-
grímu og raddblæ eins og útfarinn leik-
ari.
Augu hans brenna með hitasóttar-
ákafa manns sem hefur séð heimi sínum
snúið á haus, leiðtoga sem hefur undir-
gengist byltingarkennda ummyndun
heimssýnar sinnar. í stað þess að allir
fyrri leiðtogar Sovétríkjanna vöfðu gerð-
ir sínar ógnvekjandi leynd sá hann strax
kostina við að vera blátt áfram og opin-
skár. Um leið og hann hafnaði einangr-
unar- og útþenslustefnu fyrirrennara
sinna tók hann upp hugmyndina um
„mótsagnakenndan en samtengdan"
heim. Hann braust út úr viðjum gömlu
hugmyndafræðinnar, rétti Bandaríkjun-
um höndina til samstarfs og sótti um inn-
göngu í klúbb hinna þróuðu ríkja.
í upphafi taldi ríkisstjórn Bush að
Reagan hefði látið Gorbatséff „hafa sig
að fífli". En í lok Möltufundarins var
Bush farinn að leita velþóknunar Gor-
batséffs: „Ég leyfi mér að vona að hon-
um hafi fundist að ég vissi um hvað ég
var að tala,“ sagði Bush við fréttamenn.
Forseti Bandaríkjanna samþykkti að
styðja umsókn Gorbatséffs um aðild að
helstu viðskiptastofnunum vestursins og
hét efnahagslegum stuðningi við perestr-
oykuherferð hans heima fyrir, sem sýnir
öll merki þess að vera að renna út í sand-
inn.
Mikhail Gorbatséff er umfram allt
maður sem hikar ekki við að tefla á tvær
hættur, maður með ákveðnar skoðanir
og stáltaugar. Menn standa á öndinni yf-
ir fullvissu hans um að honum muni
heppnast að kynda undir byltingu og
samt takast að koma sovésku samfélagi
yfir hyldýpið til endurnýjunar á hinum
barminum. Eins og aðrir miklir leiðtogar
sögunnar trúir hann sjálfur goðsögninni
um sjálfan sig. Hugur hans er ávallt op-
inn og móttækilegur fyrir nýjum sann-
indum, hann les og hefur alltaf lesið og
minni hans er undravert. Vægðarlaus
barátta hans fyrir þjóðfélagsumbótum
sprettur upp úr ævilangri baráttu hans
36 HEIMSMYND