Heimsmynd - 01.04.1990, Blaðsíða 41

Við útför velgerðarmanns síns Júrí Andrópoffs ásamt
Konstantín Tsérnenkó, sem einnig átti skammt ólifað.
26. mars 1989:_____________________________________
Gorbatséff ræðir við kjósendur fyrir kosningar til
Þings fulltrúa alþýðunnar. Gorbatséff færir valdið út
fyrir raðir Flokksins, en færir jafnframt út vald sitt,
þannig að hann er alls staðar númer eitt.
veldið og koma á samveldi í staðinn. Eft-
ir á að hyggja virðist manni að jafnvel þá
hafi hugur hans verið opinn fyrir upp-
lausn austurblokkarveldis Rússa.
Thatcher sá hins vegar fúsleika Gor-
batséffs til að ræða víðtæka valddreif-
ingu sem fyrsta merki um breytingu á út-
þenslustefnu sovétstjórnarinnar. Þetta
varð til þess að hún
setti á Gorbatséff
stimpil velþóknunar
sinnar. í lok við-
ræðnanna einbeitti
hún sér að því að
sannfæra Gorbatséff
um að vinur hennar
„Ronní" væri maður
sem hann mætti
treysta og stæði jafn-
an við orð sín. Svo
þaut hún til Camp
David til að segja
„Ronní“ allt af létta
um fundinn. Þessi
var aðdragandinn að
því að hún kunn-
gjörði heiminum:
„Mér fellur við hr.
Gorbatséff. Við tvö
getum átt góð sam-
skipti." Fimm árum
seinna féll Berlínar-
múrinn og öllum
fannst hjákátlegt og
langsótt þegar járnfrúin vildi rekja upp-
hafið til sín. Hún stóð í deilum við meg-
inlandsríkin í EB og Bush hafði ekkert
til hennar að sækja um samskipti sín við
þjóðarleiðtoga Evrópu.
En um leið og Gorbatséff hjónin hafa
unnið sér fágæta almenningshylli á Vest-
urlöndum, er lítið vitað um áætlanir leið-
togans um endurprentun landakortsins í
austri. Gorbatséff er enginn nýkapítal-
isti. Raunverulegt hlutverk hans er að
varðveita yfirráð Kommúnistaflokksins
heima fyrir með því að breyta kerfinu á
líkan hátt og Franklin D. Roosevelt varð
að breyta ameríska hagkerfinu til að
varðveita kapítalismann þegar traust á
honum hafði bilað í kreppunni miklu.
Roosevelt fékk ýmislegt að láni frá sósí-
alismanum til að endurskapa kapítalism-
ann. Gorbatséff fær lán frá kapítalism-
anum til að búa sósíalismann nýjum
tækjum.
En þessi samlíking. sem talsmenn sov-
étstjórnarinnar gera að sinni. brotnar á
einum þýðingarmiklum punkti: Banda-
ríska þjóðin hefur alltaf getað velt stjórn-
arflokknum úr sessi. A þessari stundu
eru Eystrasaltslöndin að reyna einmitt
þetta, og róttækir umbótamenn bæði í
Leníngrad og Moskvu eru að vekja upp
harkalegar umræður um allt samfélagið
með því að krefjast fjölflokkalýðræðis.
Og nú þegar „alþýöulýðveldin" sex eru
búin að losa um tengslin við móðurland
sósíalismans, eru innri veggir sovétsam-
veldisins við að bresta, veggirnir sem
halda fjórtán órússneskum sovétlýðveld-
um undir einsflokksstjórn Moskvuvalds-
ins. Fyrsta skarðið í vegginn var brotið
þegar Kommúnistaflokkur Litháens
ákvað að rjúfa
tengslin við alríkis-
flokkinn og því var
fylgt eftir með sjálf-
stæðisyfirlýsingu
lýðveldisins 12.
febrúar síðastliðinn.
I nóvember skýrði
talsmaður Gorbat-
séffs blaðamönnum
frá því að ný áætlun
væri í smíðum sem
gæfi lýðveldunum
aukin völd. „í fullri
einlægni sagt var
þetta ekki neitt
ríkjasamband, en
núna viljum við
veita lýðveldunum
raunverulegt full-
veldi,“ sagði Nikolas
Sjislin, ráðunautur
miðstjórnar Flokks-
ins. Samkvæmt þess-
ari nýju fram-
kvæmdaáætlun átti
Moskva að þrýsta á lýðveldin til að taka
sjálf á sig ábyrgð, mynda raunverulegar
ríkisstjórnir með raunverulega sjálfstæðri
stefnu, undir sameiginlegu þaki utanrík-
ismála og gagnkvæmra öryggissáttmála.
En alríkisstjórnin missti af lestinni og
varð á eftir í atburðarásinni og nokkrum
vikum seinna fór að gjósa út um sprung-
ur á rósemishjúp Gorbatséffs um leið og
hann varaði þá við sem kröfðust sjálfsá-
kvörðunar á stundinni að með því væru
þeir að „sprengja" ríkjasambandið.
í sumarhúsinu
(datsja) ásamt einum fárra aðdáenda sinna á heimaslóð.
HEIMSMYND 41