Heimsmynd - 01.04.1990, Blaðsíða 77

leyti fékk hann doktorsnafn-
bót frá Lundúnaháskóla fyrir
rannsóknir sínar. I Nýju
Guíneu bjó hann meðal
frumbyggja í tjaldi og rann-
sakaði alla þeirra siði og
háttu. Hann starfaði í anda
félagsvísindanna en var ein-
dregið þeirrar skoðunar að
atferli einstaklingsins væri
lykilatriði, að hver menning-
arheild, sérhver siður, verk-
færi, hugmynd og trú hefði
sínu hlutverki að gegna sem
órjúfanlegur þáttur af heild-
inni.
Margrét II, fullu
nafni Margrethe
Alexandrine Pór-
hildur Ingrid, Danadrottning
verður fimmtug í apríl. Hún
er fædd í Kaupmannahöfn
16. apríl, 1940 og varð
drottning Danmerkur 32 ára
gömul þegar faðir hennar
Friðrik IX lést.
Margrét fæddist viku eftir
innrás nasista í Danmörku og
gekk í skóla í Kaupmanna-
höfn. Síðar stundaði hún
nám við Kaupmannahafnar-
háskóla, háskólann í Aarhus,
Cambridge í Englandi, Lond-
on School of Economics og
loks Sorbonneháskóla í
París. Hún varð krónprins-
essa þrettán ára gömul þegar
lögum í Danmörku var breytt
þannig að kona gæti erft
krúnuna. Frá átján ára aldri
sat hún ríkisráðsfundi.
Þann 10. júní, 1967 giftist
hún frönskum diplómat,
Henri de Laborde greifa af
Monpezat. Frumburður
þeirra Friðrik fæddist 26.
maí, 1968 og Jóakim 7. júní,
1969.
Margrét II er afar vinsæl
meðal þjóðar sinnar. Hún er
hámenntuð, lagði stund á
heimspeki, lög, fornleifa-
fræði, stjórnmálafræði og
hagfræði. Hún hefur þýtt Si-
Fimmtug drottning.
mone de Beauvoir úr
frönsku, fengist við leik-
tjaldamálun og myndskreytt
bækur. Þá vann hún við forn-
leifauppgröft norður af Róm-
arborg ásamt móðurafa sín-
um, Gústaf Adolf VI.
Hún þykir nokkuð alþýð-
legur þjóðhöfðingi en hvor-
ugur sona hennar gekk í
einkaskóla. Árlega talar hún
til þjóðar sinnar í nýársávarpi
og hefur oft á tíðum látið í
ljós skoðanir sem stangast á
við almenn viðhorf um ýmis
félagsmál. Danir segja að
það sé henni ekki að skapi að
þóknast viðteknum viðhorf-
um því hún sé mjög sjálfstæð
í skoðunum. Hún situr fundi
með forsætisráðherra og ut-
anríkisráðherra á hverjum
miðvikudegi auk þess sem
hún stjórnar fundum í ríkis-
ráðinu.
í einkalífinu er Margrét
frjálsleg, gengur um í galla-
buxum og keðjureykir. í op-
inberum veislum hefur fólk
tekið eftir því að á eftir
drottningunni gengur hirð-
dama með öskubakka. Hún
stundar skíði, spilar bridge
og dansar ballett einu sinni í
viku.
Viöhorf, mataræði og hreyfing hafa
úrslitaáhrif.
skammtur er um tvö þúsund og fimm
hundruð) og hafa til samans misst tugi
kflóa.
Minnisleysi hefur lengst af verið tengt
öldrun en nú segja sérfræðingar að ef
hægi á heilastarfseminni sé það frekar
vegna skorts á einbeitingu og æfingu
hugans fremur en að heilafrumurnar séu
að eldast. Taugafrumurnar f heilanum
geta myndað ný tengsl við áreiti og það
eru þessi tengsl sem hafa áhrif á minni
og hugsun en ekki frumurnar sjálfar.
Vilji fólk halda vitsmunum óskertum
fram á gamals aldur er um að gera að
nota heilann, segja vísindamennirnir.
Hið sama gildir um ónæmiskerfið. Við-
horf einstaklinga hefur heilmikil áhrif
þar. Sýnt er að fólk sem er nýbúið að
missa maka sína verður oft veikt sjálft
skömmu síðar og segja læknar að sjúk-
dómunum sé ýtt af stað í umhverfinu.
Verði fólk fyrir missi, fjárhagslegum eða
tilfinningalegum, hefur það oft slík áhrif
á hugarástandið að það missir lífslöng-
unina.
Streita er enn einn umhverfisþáttur
sem ýtir undir öldrun. Fitusnautt og
trefjaríkt mataræði ásamt hreyfingu hafa
áhrif á hrörnun hormónakerfisins. Rann-
sóknir á elliheimilum hafa sýnt að fólk á
níræðisaldri getur aukið vöðvaþyngd
sína með því að lyfta lóðum og með
styrkjandi æfingum. Konur á níræðis-
aldri sem stunda leikfimi þrisvar í viku
hafa dregið úr beingisnun.
Forðist fólk streitu eða reyni að hamla
gegn henni heldur það hugarstarfseminni
mun virkari en ella. Streitan leysir úr
læðingi ákveðna hormóna sem leita til
svæðis í heilanum sem er aðsetur minnis
og getunnar til náms. Of mikið horm-
ónaáreiti dregur úr virkni þessa svæðis.
Rósemi hugans hefur áhrif á líkamann
sem heilann. Farsælt hjónaband og
tryggir vinir hafa áhrif á heilbrigði ein-
staklings. Newsweek fullyrðir einnig að
fullorðnar dætur hafi þau áhrif á eldra
fólk að það hefur meiri hugarró vitandi
að þær komi til að með hugsa um það í
ellinni. Hið sama gildir víst ekki um full-
orðna syni.
í rannsókn á elliheimili í Bandaríkjun-
um 1989 á hópi fólks á níræðisaldri kom í
ljós að sá hópur sem stundaði innhverfa
fhugun náði mun betri árangri en þeir
sem stunduðu slökun eða gerðu hvorugt.
Innhverf íhugun hafði mikil áhrif á blóð-
þrýsting, minni og lífslíkurnar. Allir í
hópnum sem stunduðu innhverfa íhugun
voru enn á lífi eftir þrjú ár. Tæp þrettán
prósent af þeim sem stunduðu slökun
voru látin og tæp þrjátíu og átta prósent
af þeim sem gerðu hvorugt dóu á tíma-
bilinu.
Hvert er markmiðið með því að lengja
lífið? spyrja sumir. Svarið er að við vilj-
um öll hafa foreldra, ömmur og afa hjá
okkur sem lengst. Við viljum að ömmu
endist aldur til að miðla barnabarninu
sínu af þeirri lífsreynslu sem hún hefur
öðlast. Og spurningin er ekki eingöngu
um það að lifa lengur heldur að njóta
betur síðustu æviáranna af lífi og sál sem
rannsóknir sýna að hægt er að hlúa betur
að.
Við viljum öll hafa ömmu og afa hjá okkur
sem lengst.
HEIMSMYND 77