Ársrit um starfsendurhæfingu - 2011, Blaðsíða 22

22 www.virk.is
VE
LF
E
R
Ð
A
R
K
E
R
FI
Ð
Vinnuálag hefur áhrif á heilsu
„Ég vinn eftir starfslýsingu sem Lækna-
félag Íslands lét útbúa fyrir nokkrum
árum og samræmist vel mínum hug-
myndum um starf trúnaðarlæknis. Ég
er ekki heimilislæknir starfsfólksins og
skrifa ekki lyfseðla né sendi einstaklinga
í hefðbundnar rannsóknir. Ef starfsmenn
verða veikir tel ég að þeir eigi fyrst að leita
til heimilislækna sinna og í framhaldinu til
sérfræðinga eftir þörfum. Ábyrgð mín sem
trúnaðarlæknis er ekki aðallega að finna út
nákvæmlega hvað amar að sjúklingnum
eða lækna tiltæk mein. Viðfangsefni mitt
er að líta á málið í heild sinni, t.d. hvernig
vinnan og vinnuumhverfið hefur áhrif
á heilsu og starfsgetu viðkomandi eða
öfugt,“ útskýrir hún. „Ef það eru einhverjar
takmarkanir í vinnuumhverfinu sem
þjaka starfsmanninn og læknar úti í bæ
geta hvorki greint né bætt ástæður, reyni
ég að koma þar að. Þegar starfsmanni
líður ekki vel í vinnu, t.d. vegna líkamlegs
álags eða erfiðs andrúmslofts, þá getur
það farið illa með heilsufar hans í heild.
Rannsóknir sýna t.d. að ef starfsmaður
upplifir óréttlæti á vinnustað þá getur
það skapað bólgumyndun í líkamanum
sem getur stuðlað að verkjum eða valdið
aukinni áhættu á að fá hjarta- eða
æðasjúkdóma. Við þurfum því að vera vel
á verði ef fólki líður illa á vinnustaðnum,“
útskýrir Linn.
Aukið álag
Hún viðurkennir að vinnuálag hafi aukist
töluvert á starfsmenn Landspítalans á
undanförnum árum með tilkomu mikils
niðurskurðar. „Þessi síðustu ár hafa verið
erfitt tímabil fyrir marga, bæði starfsmenn
og stjórnendur. Kerfið hér innanhúss
hefur stundum verið nálægt því að
ofhitna, þ.e. að mönnunin er í lágmarki
og sjúklingarnir mikið veikir. Slíkt álag
getur ógnað heilsufari starfsmanna til
lengri tíma litið. Eitt aðaláhyggjuefni
mitt er hversu fá tækifæri eru í dag fyrir
starfsfólkið að pústa því álagið er stöðugt
og hvíldarstundir fátíðar. Við sættum
okkur gjarnan við erfiðar vinnutarnir,
þær hafa alltaf verið og munu alltaf
verða hluti af vinnuumhverfi okkar og
menningu í heilbrigðisgeiranum. Til að
takast á við slíka álagstoppa þurfa menn
hins vegar pásur, bæði til að geta náð
sér á strik aftur, endurheimt orku og til
að viðhalda samstarfsandanum. Ef álagið
er stöðugt er meiri hætta á að fólk brenni
út í starfi, bæði andlega og líkamlega.
Starfsmenn sem hafa glímt við einhvern
undirliggjandi veikleika, sem þeir hafa þó
getað lifað með árum saman, líður verr
undir stöðugu álagi eins og nú er orðið,“
greinir Linn frá og segir að gerðar séu
starfsmannakannanir og stjórnendamat
innan spítalans til að fylgjast með líðan
fólksins frá ári til árs.
Jákvæð aðstoð
„Nokkuð margir skjólstæðingar mínir eru
í ráðgjöf hjá VIRK. Ég myndi segja að sú
þjónusta sé himnasending fyrir okkur.
Það er gott fyrir mig og heimilislækninn
að vita að það sé til þjónusta sem hlúir að
einstaklingnum og reynir að halda utan
um mál hans. Heimilislæknirinn hefur
sitt hlutverk í að greina og meðhöndla
veikindin, ég hef annað hlutverk sem
snýst um að skoða málið í ljósi vinnunnar
og nú er VIRK með í ferlinu sem nýr aðili
sem getur gert heildarmat á viðkomandi
einstaklingi og beint honum á réttar
brautir. Skjólstæðingar mínir hafa upplifað
þessa aðstoð jákvæða gagnvart eigin
sjálfsmynd. Nokkurs konar staðfestingu
á því að þeir séu metnir að verðleikum
sem persónur og einnig sem góðir
starfskraftar,“ segir Linn ennfremur.
„Ég vona að biðtími eftir ráðgjafa á vegum
VIRK verði aldrei mjög langur. Það getur
verið lykilatriði að einstaklingurinn komist
fljótt að hjá ráðgjafanum. Það þarf að
minnsta kosti að vera áður en hann gefst
upp. Ég er í góðu sambandi við ráðgjafa
VIRK. Einnig hefur ráðgjafi frá VIRK
komið á fundi með okkur á spítalanum
þar sem flókin endurhæfingarmál
eins starfsmanns hafa verið rædd að
honum viðstöddum. Eftir slíkan fund
eru allir sammála um stöðu mála,
raunhæf markmið og allir aðilar vita
hvert hlutverk þeirra er. Markaðurinn
fyrir heilbrigðisstarfsfólk er hins vegur
tregur núna og þess vegna torveldara
fyrir okkur að færa fólk til í starfi sem væri
annars æskileg lausn í sumum tilvikum.
Sveigjanleiki er lítill og hreyfingin nær
engin á vinnumarkaðnum. En vonandi
er þetta tímabundið ástand sem mun
batna í þá veru að hugmyndafræði og
möguleikar samræmist betur.“
Langur veikindaréttur
„Með VIRK hafa opnast möguleikar til
þess að vinna markvisst með vandamál
starfsmanns í stað þess að hann sé látinn
afskiptalaus í löngu veikindaleyfi. Sumir
starfsmenn hafa launaðan veikindarétt
í heilt ár, en það er ákaflega dýrt fyrir
fyrirækið ef sá tími er ekki vel nýttur.
Kannanir sýna að fólk sem dettur út af
vinnumarkaði í lengri tíma er í hættu að
koma ekki aftur til starfa. Við reynum að
hafa samband við einstaklingana til að
styðja þá en það þarf að sjálfsögðu að
skoða hvert mál fyrir sig. Við erum ekki að
eltast við fólk þar sem eðli veikinda eru skýr
og ástæður veikindafrísins augljósar. Ég
er fremur að tala um langvarandi veikindi
í stoðkerfi, andlega vanlíðan og þreytu.
Þetta eru mál þar sem sálfélagslegir
þættir, bæði í vinnu og einkalífi, hafa
áhrif. Ég hef ekki orðið vör við annað en
að fólk sé ánægt með þau úrræði sem
VIRK hefur boðið, enda viljum við að
allt fari fram með gagnkvæmri virðingu
þannig að hægt sé að skipuleggja vel
og vandlega endurkomu til vinnu. Það er
gott þegar trúnaðarlæknir, heimilislæknir,
endurhæfingarstöðvar og VIRK geta
unnið fljótt og vel saman. Markvisst
samstarf skilar sér til baka í heilbrigðum
starfsmanni,“ segir Linn ennfremur.
Heilsuvernd og heilsuefling
„Í mínum huga er heilsugæslan horn-
steinn heilbrigðiskerfisins og það á hún
að vera. Ég segi það ekki bara vegna þess
að ég er sjálf menntuð heimilislæknir,
heldur eru margar alþjóðlegar rannsóknir
sem staðfesta það. Ég vona að yfirvöld
leggi áherslu á að efla heilsugæsluna á
Íslandi. Hér á landi eru trúnaðarlæknar
ekki áberandi í atvinnulífinu sem
frumkvöðlar í heilsuvernd og forvarna-
starfsemi. Fólk tengir starfið meira við
lækni sem hefur eftirlit með vottorðum