Ársrit um starfsendurhæfingu - 2014, Síða 65

65www.virk.is
UPPLÝSINGAR
starfsgetu er sett fram fyrir rannsakendur.
Í lok hvers kafla er ítarlegur heimildalisti
ásamt tillögum frá höfundum um atriði
sem þarfnast frekari rannsókna til að fá
fyllri og betri mynd af stöðu mála.
Í fyrsta hluta bókarinnar er fjallað um
íþyngjandi áhrif skertrar starfsgetu og
hún skoðuð í alþjóðlegu samhengi sem
og út frá sjónarhorni ýmissa sérfræðinga,
en starfsendurhæfing er þverfagleg í eðli
sínu. Fjallað er um stefnumótun og áhrif
skertrar starfsgetu á framleiðni auk þess
sem skert starfsgetu er skoðuð út frá
sjónarhorni lýðheilsu.
Í öðrum hluta er fjallað fræðilega um
forvarnir gegn skertri starfsgetu. Gerð
er grein fyrir þróun líkana sem notuð
hafa verið í starfsendurhæfingu, allt frá
líffræðilegu og læknisfræðilegu líkani til
þess að skoða einstaklinginn í félagslegu
umhverfi sínu og þar með talið inni á
vinnustað.
Í þriðja hluta er fjallað um áhrifaþætti
skertrar starfsgetu og greiningu hennar.
Þessir áhrifaþættir eru síðan tengdir við
ólík hugmyndafræðileg forvarnarlíkön.
Hér er einnig fjallað um áhrif vinnustaða
á starfsgetu og hlutverk heilbrigðisstarfs-
fólks í forvörnum. Í þessum hluta er
ennfremur umræða um áhrif og samspil
pólitískrar stefnumótunar og mismunandi
bótakerfa á starfsgetu.
Í fjórða hluta er fjallað um forvarnir. Tekin
eru dæmi um algengar ástæður skertrar
starfsgetu hjá einstaklingum, svo sem
stoðkerfisvanda, verki, geðraskanir,
krabbamein og fleira. Ennfremur er rætt
um forvarnir og aðferðir sem hafa skilað
árangri við að auka starfsgetu.
í fimmta hluta er meðal annars fjallað um
samspil milli vinnustaða og einstaklinga og
stefnumótun á vinnustöðum. Í þessum hluta
er einnig áhugverð umfjöllun um hvernig
hægt er að meta kostnað og ávinning af
forvörnum gegn skertri starfsgetu og af
starfsendurhæfingu. Þessi umfjöllun er
sérstaklega áhugaverð vegna þess hve
flókin ákvarðanataka í starfsendurhæfingu
getur verið og hve mikilvægt er að nota
hagkvæmar og árangursríkar aðferðir til
að nýta takmarkaða fjármuni sem best.
Ekki hafa verið gerð mörg vel hönnuð
hagfræðileg möt í starfsendurhæfingu.
Þrátt fyrir vöntun á þeim gefur þessi
umfjöllun tilefni til bjartsýni um að úr
því megi bæta á næstu árum því að
aðferðafræðin er til staðar.
Í sjötta og síðasta hluta er fjallað um
þær áskoranir sem fylgja því að innleiða
nýja þekkingu og gagnreyndar aðferðir í
starfsendurhæfingu. Hér er rætt um hina
ýmsu hagsmunaaðila í starfsendurhæfingu
sem og hvatningu og hindranir gegn
forvörnum.
Lestur bókarinnar er bæði fræðandi og
áhugavekjandi. Sett eru fram ólík sjónar-
mið, niðurstöður og túlkanir. Höfundum
einstakra kafla tekst að lágmarka sjúk-
dómavæðingu skertrar starfsgetu, enda
er stuðst við þá skilgreiningu við vinnslu
bókarinnar að starfsgeta sé ekki síður
háð félagslegu umhverfi einstaklingsins
en heilsufarslegri stöðu. Í bókinni „Work
disability“ er skert starfsgeta skilgreind
sem ástand þegar starfsmaður getur ekki
verið í vinnu eða farið aftur í vinnu vegna
slyss eða sjúkdóms. Skert starfsgeta er þá
afleiðing ákvörðunar starfsmannsins sem
af líkamlegum, andlegum, félagslegum,
stjórnunarlegum eða menningarlegum
ástæðum fer ekki aftur í vinnu. (bls.ix)
Eftir að hafa rennt yfir þessa bók er
rýnir almennt mjög sáttur við innihald
og efnistök. Af því að orð eru til alls fyrst
hefði rýnir kosið að bókin héti „Handbook
of Work ability.“ frekar en „Handbook of
Work disability.“ Áherslan væri þá á hvað
fólk getur í tengslum við vinnu þrátt fyrir
skerta starfsgetu í stað þess að hafa áherslu
á það sem það ekki getur. En þetta er
líklega aukaatriði í stóra samhenginu hér.
Höfundar og ritstjórar hafa komið á
framfæri umfangsmiklu alþjóðlegu yfirliti
yfir tiltölulega unga fræðigrein sem fjallar
um lýðheilsu fólks á vinnualdri. Hér er
á ferðinni ríkuleg upplýsingaveita, um
hvernig hafa má jákvæð og uppbyggileg
áhrif á starfsgetu einstaklinga.
Ritstjórn bókarinnar er öguð og endur-
tekningar sem oft virðast óhjákvæmilegar
einkum þegar margir höfundar frá mörgum
löndum koma að skrifum, eru í lágmarki.
Bókin er auðlesin en ekki hraðlesin vegna
þess hve efnið er mikið. Hún ætti að
höfða til ráðgjafa í starfsendurhæfingu,
stjórnenda, heilbrigðisstarfsfólks, rann-
sakenda, stjórnmálamanna og annarra
sem vinna að starfsendurhæfingu. Hún
mun reynast notadrjúgt uppflettirit hverjum
þeim sem hefur aðgang að henni. Bókin
er því mikilvæg í bókasöfnum þeirra sem
sinna starfsendurhæfingu eða mennta
fólk á sviði starfsendurhæfingar. Bókina
má einnig fá á rafrænu formi.