Fréttir - Eyjafréttir - jul. 2019, Síða 11

11
Þegar Afmælisnefnd í tilefni af 100 ára kaupstað-
arafmæli Vestmannaeyjabæjar hóf formlega störf
10. september 2018 biðu hennar fjölmörg verkefni.
Áður höfðu verið teknar ákvarðanir á vettvangi bæj-
arstjórnar um nokkur atriði sem tengjast afmælinu.
Meðal fyrstu verkefna var að taka ákvörðun um með
hvaða hætti þessara merku tímamóta væri minnst á
prenti. Niðurstaðan var að gefa út 100 ára afmælis-
rit þar sem farið er í gegnum söguna með greinar-
skrifum, viðtölum og ekki síst með annál þar sem
stiklað er á stóru í sögu bæjarfélagsins síðustu 100
árin.
Að minnast síðustu 100 ára í um 1200 ára sögu
byggðar í Vestmannaeyjum er ekki einfalt mál. En
þessi merku tímamót í sögu Vestmannaeyja marka
í senn mikið framfaraskeið, en einnig eitt mesta
áfall sem nokkurt byggðarlag hefur mátt þola í sögu
Íslandsbyggðar. Afmælisnefndin skilaði tillögum
til fundar bæjarstjórnar Vestmannaeyja 22. nóv.
2018 þar sem farið var yfir söguna um leið og lagðar
voru fram tillögur að afmælisdagskrá sem spannar
tímabilið sem hófst 22. nóv. 2018 og lýkur á Safna-
helginni 8.-10. nóv. 2019.
Bæjarstjórn Vestmannaeyja hélt hátíðarfund 14.
febrúar 2019 þar sem samþykkt var að gera Ráðhúsið
við Stakkagerðistún sem byggt var 1928, að sérstöku
menningarhúsi með ýmsum sérsöfnum. Fjölbreytt
afmælisdagskrá er í gangi allt afmælisárið. Opið
málþing um Vestmannaeyjar – ógnir og tækifæri
var haldið 17. febrúar sl. auk fjölmargra sýninga af
ýmsum toga. Framundan er sérstakur hátíðisdagur
föstudaginn 5. júlí 2019, en þann dag verður fjöl-
breytt afmælisdagskrá fyrir alla aldurshópa.
Ef við horfum mun lengra aftur í tímann á þessum
merku tímamótum blasir sagan við.
Það hafa sannarlega skipst á skin og skúrir í langri
sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Gríðarleg áföll af
völdum Tyrkjaránsins 1627, mannskæðra sjóslysa,
mikils ungbarnadauða, brottflutnings til vestur-
heims og loks eldgossins á Heimaey 1973 höfðu
hvert um sig afgerandi áhrif á þróun byggðar og
mannlífs. Íbúafjöldinn frá 1600-1900 var yfirleitt
300-500 manns. Saga Vestmannaeyja og þróun
fiskveiða og fiskverkunar verður ekki sundurskilin.
Vélbátaöldin sem hófst í Eyjum 1906 olli atvinnu-
byltingu og íbúafjöldinn þrefaldaðist á á 15-20
árum og var um 2000 manns þegar Vestmanna-
eyjar fengu kaupstaðarréttindi 1919. Þróunin hélt
áfram, en heimskreppan sem hófst 1930 hafði mikil
áhrif á samfélagið í Eyjum í heilan áratug. Eftir það
fjölgaði íbúum á ný. Í árslok 1972 var íbúafjöldinn
kominn í 5300 manns.
Eldgosið á Heimaey 1973 og afleiðingar þess höfðu
gríðarleg og viðvarandi áhrif á þróun byggðar.
Strax að gosi loknu um sumarið hófst mikið upp-
byggingarstarf í Eyjum, enda hafði þriðjungur af
byggðinni, íbúðarhús og atvinnufyrirtæki farið
undir hraun og gjall. Endurreisn byggðar, atvinnu-
og mannlífs voru risavaxin verkefni sem tókst að
framkvæma að miklu leyti á nokkrum árum með
viðtækri samstöðu íbúanna, virkri aðstoð stjórn-
valda og góðri aðstoð ýmissa aðila innanlands og
utan. Sumt verður aldrei bætt, en bæjarbúar lærðu
að aðlaga sig að gjörbreyttu umhverfi. Talið er að lið-
lega 3600 manns hafi flutt heim á ný að loknu eld-
gosi, en einnig bættust nýir íbúar í hópinn á næstu
árum og áratugum. Íbúafjöldi í Eyjum er nú um
4300 manns, en atvinnuhættir hafa breyst mikið,
sjávarútvegur er áfram burðarásinn í atvinnulífinu,
ásamt þjónustu við greinina, en samhliða bættum
samgöngum á sjó við Eyjar með tilkomu Landeyja-
hafnar hefur ferðaþjónusta vaxið stórum skrefum í
Eyjum á síðustu árum, en betur má ef duga skal.
Í 100 ára afmælisnefnd bæjarins eiga sæti Arnar
Sigurmundsson, Hrefna Jónsdóttir og Stefán Óskar
Jónasson kosin af bæjarstjórn. Með nefndinni starfa
Angantýr Einarsson frvstj. fjámála- og stjórnsýslu-
sviðs og Kári Bjarnason, forstm. Safnahúss bæjar-
ins. Þá hefur Ómar Garðarsson blaðamaður starfað
með nefndinni frá 1. febrúar. Ritstjóri þessa afmæl-
isrits er Sara Sjöfn Grettisdóttir og með henni í í
ritnefnd eru Kári Bjarnason, Ómar Garðarsson og
Arnar Sigurmundsson. Afmælisritinu verður dreift
í öll hús í Eyjum 2.-3. júlí 2019, auk þess verður nokk-
urt upplag til dreifingar upp á land og aðgengilegt á
upplýsingavefnum vestmannaeyjar.is og fleiri net-
miðlum.

Afmælisnefnd þakkar þeim fjölmörgu einstak-
lingum og fyrirtækjum innanbæjar og utan sem
lagt hafa verkefninu lið við að gera 100 ára kaup-
staðarafmæli Vestmannaeyjabæjar 2019 að eftir-
minnilegum atburði í sögu bæjarfélagsins.
fylgt úr Hlaði
Afmælisnefnd