Bændablaðið - 28.01.2016, Blaðsíða 34

Bændablaðið - 28.01.2016, Blaðsíða 34
34 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. janúar 2016 Framleiðsla Latil drátt- arvéla hófst í Frakklandi árið 1914 og þrátt fyrir að þeir hafi aldrei sleg- ið nein sölumet voru þeir framleiddir fram á fimmta tug síðustu aldar. Upphaf framleiðslu Latil má rekja aftur til ársins 1897 þegar Fransmaðurinn Auguste Joseph Frederic Georges Latil fékk einkaleyfi á samsettum stýrisbúnaði sem gerði framhjóladrifin ökutæki möguleg. Ári seinna smíðaði A. J. F. G. L. fær- anlegan mótor sem tengja mátti við drifskaft og knýja margar ólíkar gerðir véla og leysti hesta af hólmi. Því næst sneri Latil sér að fram- leiðslu fjórhjóladrifinna flutninga- bíla sem hægt var að stýra á öllum hjólum. Bretti og lyftibúnaður Árið 1914 hannaði Latil og smíð- aði fyrsta traktorinn undir sínu nafni. Dráttarvélin var 20 hestöfl og þótti öðruvísi meðal annars fyrir þær sakir að yfir afturdekkjun- um var bretti og að á vélinni var lyftubúnaður sem auð- veldaði tengingu búnaðar eins og plógs við traktorinn. Vinsældir Latil dráttar- véla voru mestar á árunum fyrir og eftir heimsstyrj- öldina fyrri. Árið 1914 sameinaðist Latil fyrirtæki sem hér Tourand og nafninu var breytt í Tourand-Latin. Sameinaða fyrirtækið hóf fljótlega framleiðslu á farartæki sem sameinaði afl dráttarvéla og gat um leið verið vörubíll og líktist reyndar meira vörubíl en hefðbundnum traktor. Franski herinn notaðist einnig talsvert við þessi farar- tæki í fyrri heimsstyrjöldinni. Loftfyllt dekk JTL týpan var flaggskip vél- flota Latil á þriðja áratug 20. aldar- innar, öflugur og fjórhjóladrifinn vinnuþjarkur sem gekk fyrir bens- íni og sex gírum sem gengu jafn- hratt í báðar áttir. Nýja hönnunin naut talsverðr- ar velgengni og þótti henta vel til vegavinnu og í landbúnaði. Einn af kostum traktorsbílsins var að dekkin á honum voru fyllt með lofti og því ekki eins hastur og farartæki á heilum gúmmí- dekkjum. Tourand-Latin fyrirtæk- ið var reyndar leiðandi á sínum tíma í hönnun og framleiðslu á loftfylltum dekkjum fyrir dráttarvélar. Auk þess að vera fram- leiddar í Frakklandi voru Latil dráttarvélar fram- leiddar á Bretlandseyjum af fyrirtæki sem hét Shelvoke og Drewry og Latin Industrial Vehicles í London. Auk þess sem Latil traktorinn var einnig fram- leiddur í Belgíu á þriðja áratug síðustu aldar. Renault kaupir framleiðsluréttinn Þýski vélaframleiðandinn MAN yfirtók rekstur Tourand-Latin eftir lok heimsstyrjaldarinnar seinni og hóf framleiðslu á Latil H14 TI árið 1950 sem var með díselmótor. Fimm árum seinna keypti Renault framleiðslu- réttinn á Latil en seldi hann fljótlega aftur til fyrirtækis Saviem sem sérhæfði sig í framleiðslu á vélum fyrir skógar- iðnaðinn. Savien missti fljótlega áhugann á framleiðslu Latil drátt- arvéla og var henni hætt skömmu fyrir 1960. Savien var svo tekið yfir af Brimont árið 1974. /VH Latil – með drif á öllum Utan úr heimi Samkvæmt hagstofutölum Evrópu sambandsins sem haldið er utan um af stofnun- inni Eurostat, ganga ríflega 22 milljónir manna um án vinnu í Evrópusambandsríkjunum 28. Þar af eru rúmlega 16,9 milljónir atvinnulausar í þeim 19 ríkjum sem hafa innleitt evruna sem gjaldmiðil. Staðan hefur verið slæm í 15 ár og er nú í svipuðu horfi og árið 2000. Útilokað er að kenna efnahags- kreppunni og hruni bankakerfisins 2008 eingöngu um stöðuna í ESB- ríkjunum. Þegar málið er skoðað nánar virðist atvinnuleysið eiga sér mun dýpri og kerfislægar ástæður. Það sem af er öldinni hefur atvinnuleysi innan ESB-ríkjanna verið mjög hátt og var t.d. 9,2% árið 2000 og er enn nánast það sama. Samlegðaráhrif af samruna ríkja inn í ESB hafa því alls ekki dugað til að laga stöðuna á vinnumarkaðn- um í Evrópu. Þar á bæ hafa menn nú miklar áhyggjur af félagslegum og efnahagslegum áhrifum langtíma atvinnuleysis. Atvinnuleysið náði hámarki 2013 Ástandið hefur verið nokkuð rokk- andi samkvæmt tölum Eurostat og náði sinni verstu stöðu árið 2013 þegar atvinnuleysið í ESB- ríkjunum var að meðaltali um 11%. Í nóvember 2015 var atvinnuleysið í ESB-ríkjunum 28 áætlað 9,1% miðað við 10,5% í sama mánuði 2014. Þá var atvinnuleysið 10,5% í evruríkjunum 19 á móti 11,5% á sama tíma árið áður. Afleit staða í samanburði við Bandaríkin og Japan Til samanburðar mældist atvinnu- leysið í Bandaríkjunum árið 2000 um 4% og um 5% í nóvember 2015. Það hafði þá lækkað um 0,8 pró- sentustig á milli ára. Virðist þetta endurspegla nokkuð stöðu misjöfnu gjaldmiðlanna evru og dollars. Verulegur munur er á þessum efnahagsblokkum hvað atvinnu- markaðinn varðar því atvinnu- leysi hefur minnkað jafnt og þétt í Bandaríkjunum undanfarin fjögur ár. Efnahagskreppan hafði greini- lega mun meiri hlutfallsleg áhrif á vinnumarkaðinn í Bandaríkjunum en í Evrópu. Atvinnuleysið var þó orðið svipað á báðum stöðum í ársbyrjun 2009, en frá 2010 hefur það lækkað ört í Bandaríkjunum og mun hraðar en í ESB. Japan hefur verið í alvarlegri efnahagslægð í nær tvo áratugi. Þar sprakk verðbréfabólan árið 1991. Mistök í efnahagsstjórnun í kjölfarið ollu því að Japanir lokuð- ust inni í skuldaklafa. Samt hefur atvinnuleysið þar verið mun minna en í ESB-ríkjunum 28. Var atvinnu- leysið um 5,4% í Japan á þriðja árs- fjórðungi 2009 og var komið í 3,5% á fjórða ársfjórðungi 2014. Eitthvað virðist japanska þjóðin vera að gera rétt þrátt fyrir baráttu við gríðar- legan skuldavanda frá fyrri árum. Staðan verst í Grikklandi og á Spáni Af ESB-löndunum 28 er ástandið langverst í Grikklandi þar sem atvinnuleysið mældist 24% og 21% á Spáni. Staðan á Spáni hefur þó aðeins skánað, því þar mældist atvinnuleysið í nóvember 2014 um 23,7%. Hrikaleg staða ungmenna undir 25 ára aldri Staða ungmenna undir 25 ára aldri er enn mjög alvarleg víða í ESB- ríkjunum. Þótt heldur hafi dregið úr atvinnuleysi þessa hóps er það samt 20% að meðaltali í ESB-löndunum 28 og 22,5% í evrulöndunum. Í nóvember 2015 voru nærri 4,6 milljónir ungmenna í ESB- löndunum án atvinnu. Af þeim voru nær 3,2 milljónir atvinnulausar í evrulöndunum. Nær 50% ungmenna í Grikklandi atvinnulaus Minnst atvinnuleysi ungmenna mældist í nóvember síðastliðnum í Þýskalandi, eða 7%, og 9,9% í Danmörku. Mest atvinnuleysi ungmenna mældist þá 49,5% í Grikklandi, 47,5% á Spáni, 45,1% í Króatíu og 38,1% á Ítalíu. Allt frá árinu 2000 hefur staðan á vinnu markaði í Evrópusambandsríkjunum ekki verið glæsileg. Það ár voru 20 milljónir þegna í ESB atvinnulaus- ar, eða 9,2% af vinnufæru fólki. Var atvinnuleysið nokkuð rokkandi næstu árin en í lok árs 2004 var það þó enn 9,2%. Hjól atvinnulífs- ins tóku nokkurn snún- ing í byrjun árs 2005 og minnkaði atvinuleysið þá talsvert og fór minnst í 6,8% í byrjun árs 2008. Síðan tók það að aukast mjög hratt að nýju. Var það komið í 9,7% um mitt ár 2010 og var þá það mesta sem mælst hafði frá aldamótum. Atvinnuleysið hélt síðan áfram að aukast jafnt og þétt fram á fyrsta ársfjórðung 2013 þegar það mældist 10,9%. Þá voru 26,4 milljónir manna ráfandi um í Evrópusambandinu án atvinnu. Aðeins fór síðan að draga úr atvinnuleysinu sem komið var í 9,9% í árslok 2014 og í 9,1% í nóvember 2015. Atvinnuleysi ungmenna fór lægst í 15,2% árið 2007 Samkvæmt úttekt Eurostat hefur atvinnuleysi ungmenna alltaf verið mun meira, jafnvel yfir tvöfalt meira en hjá þeim sem voru 25 ára eða eldri. Minnst var það á árunum 2005 til 2007 þegar það fór niður í 15,2%. Ekki er hægt að skella skuldinni á stöðunni frá 2000 á efnahagshrunið þótt atvinnustaða ungmenna hafi tekið mikla dýfu 2008. Það jókst hratt eftir hrun og komst mest í 23,8% að meðaltali í ESB-löndunum 28 í byrjun árs 2013. Í lok árs 2014 var það svo komið niður í 21,4% sem er samt hrikaleg staða. Tekið er fram í úttekt Eurostat að langtímaatvinnuleysi valdi þeim sem móta stefnuna innan ESB miklum áhyggjum. Fyrir utan efnahagslegu áhrifin hafi þetta neikvæð langtímaá- hrif félagslega, sem komi til með að hindra efnahagsvöxt í framtíðinni. Munur á atvinnuleysi kynjanna að jafnast út Allt frá aldamótum hefur atvinnu- leysi kvenna oftast mælst talsvert meira en karla eða sem nemur um 1,5 prósentustigum. Dregið hefur saman í hlutfallslegu atvinnuleysi kvenna og karla á allra síðustu árum og var munurinn kominn niður í 0,3% í árslok 2014. Mikill órói er nú í löndum ESB vegna stríðs straums flóttamanna frá Mið-Austurlöndum og Afríku. Hvaða áhrif það hefur á hlutfallslegt atvinnuleysi skal ósagt látið, enda tekur Eurostat ekki afstöðu til þess í sínum tölum. Til fróðleiks má geta þess að frá 2011 hefur atvinnuleysi á evrulausu Íslandi fallið úr 7,8% í 3,5%, sam- kvæmt tölum Hagstofu Íslands og ASÍ. Íslensk stjórnvöld, með sína „vonlausu“ krónu að margra mati, hafa því af einhverjum ástæðum verið að ná mun betri árangri en kerfiskörlunum sem sitja við stjórn- ina í Brussel. /HKr. Nýjustu tölur Eurostat um stöðuna á vinnumarkaði: Efnahagskerfi ESB-ríkjanna gengur illa að komast niður fyrir 9% atvinnuleysi – svipuð staða nú og fyrir 15 árum og öll árin hefur atvinnuleysi verið mikið
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.