Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.2000, Side 6

Haukur í matarboði hjá hjartasjúklingum fyrir
framan Reykjalund, en hjartasjúklingar fá ráðgjöf
um mataræði og elda sjálfir hollustuverð áður en þeir
útskrifast.
spengd og illa brunnin, án
handleggja, án fótleggja,
meö brotin bök... “
Þetta hafði slík áhrif á
Rusk, að hann barðist á öll-
um „vígstöðvum“ banda-
riska fjármálaheimsins til
að vekja skilning á nauðsyn
endurhæfingar, allt upp í
forsetastól Bandaríkjanna.
Nú er Rusk endurhæfingar-
spítalinn heimsþekktur.
Howard Rusk tókst að
leggja grunn að alþjóðlegri
endurhæfingu. Þegar ég
kom þarna var þetta orðið
geysimikið sjúkrahús, þar
sem unnu 50-60 læknar.
Rusk lagði mikið upp úr því
að hafa alltaf pláss fyrir
erlenda lækna í sérnámi,
eins og ég naut góðs af.
Námið var mjög áhuga-
vert og mikið um rann-
sóknir. Áhrif líkamlegra
áfalla á sálarlífið voru
könnuð og tilraunir gerðar
um leiðir til úrbóta. Einnig
var rannsakað, hvað þyrfti
að búa innra með mann-
inum svo að hann gæti yfir-
unnið sjúkdóma og fötlun
og komið sér út í lífið.
Mikið var um heila- og
mænuskaða og líkamlega áverka eins
og missi á útlimum. Gigtarsjúkdómar
og langvinnir verkir þóttu minnihátt-
ar mál.
Rusk lagði mjög mikið upp úr því
að hafa sálartetrið í lagi. Aðalatriðið
hjá honum var að láta ekki fötlunina
ráða heldur einstaklinginn. í ævisögu
sinni segir hann:
„Þegar þú ert aö endurhæfa mann
meö skerta líkamsgetu, áttu aö ein-
beita þér meira aö hœjileikum hans
en örorku. Mundu að nútíma þjóð-
félag borgar ekki fyrir líkamlega
burði. Nú vinna vélarnar alla
þungavinnu. Þjóðfélagiö borgar í
raun fyrir tvennt - það sem þú
geymir í höndunum og höfðinu. “
„Þú gefur ekki pillur til að framkalla
endurhæfingu hjá einstaklingi,“ segir
Haukur.
„Mér fannst mjög merkilegt eftir að
ég kom á Reykjalund, hve mikil
áhersla hafði verið lögð á sálarlífið í
endurhæfingu berklasjúklinga. Það
sýnir hve framarlega þeir voru í sínu
starfi.“
Hvaö fannst þér mest framandi á
námsárunum í New York?
„Margt var nýstárlegt, allt frá húð-
lit upp í stéttaskiptingu eftir menntun.
Puerto Rico aldan var þá í fullum
gangi, þegar fólk þaðan streymdi til
New York, efnalitlir innflytjendur
sem gátu ekki borgað fyrir sig inn á
„vel þvegna spítala“. Talað um „litaða
fólkið“ og þótti mjög fint ef færir
læknar gengu inn á spítala fyrir
Puerto Ricana og gáfu dagsverk. Svo
gat maður rekist á svertingja vart
mælandi á ensku inni á toppspítala,
sem voru þá með atvinnutryggingu!
Þessí geysilegi munur á ytri þáttum
mannlífsins var mikil breyting frá
Norðurlöndum.
Námið tengdist New York Háskóla
og mörg sjúkrahús umiu saman að
þessari sérfræðimenntun. Aðstoðar-
læknum var treyst fyrir miklu svo að
ég gat farið á hraðferð í gegnum
reynslustigann. Eg var búinn að ljúka
öllum prófum, þegar bréf barst frá
Oddi Ólafssyni.“
Bréf sem átti eftir að reynastþér og
mörgum öðrum býsna
heilladrjúgt. Þekktirðu
Odd?
„Nei, ég hafði þó hitt hann
einu sinni. Um þetta leyti sat
hann í milliþinganefnd til að
ijalla um málefni öryrkja.
Nú vildi hann fá mig í heim-
sókn til íslands á kostnað
nefndarinnar.
Nefndarmenn buðu mér til
viðræðna um væntanlega
endurhæfingardeild á Land-
spítalanum sem ætlunin var
að ég tæki við. Deildin átti
að vera tilbúin 1961. Síðan
líður nokkur tími. Þá skrifaði
Oddur mér aftur og spurði
hvort ég gæti unnið með sér
á Reykjalundi.
Hvernig var að vimta með
Oddi, sem var þá orðinit
þjóðsagnapersón a ?
„Mjög gott! Hann gaf mér
algjörlega lausan tauminn og
var alltaf tilbúinn að hlusta á
mínar tillögur um þetta og
hitt. „Alveg sjálfsagt,“ var
yfirleitt svar hans, þótt hann
hefði mjög fastar skoðanir á
hlutunum. Hann var ótrúlega
frjór hugmyndasmiður.
Vissulega mótaði hann mig,
kenndi mér heilmikið að
hugsa út fyrir hjólfarið og finna betri
lausnir.
Hann var í miðju læknisnámi þegar
hann fékk berkla, gerðist mjög virkur
í SIBS og byggði þetta upp. En ekki
var hann þolinmóður eða fyrir að
skrifa skýrslur og greinargerðir!“
segir Haukur brosandi.
„Oddur hætti á Reykjalundi árið
1970, en við höfðum heilmikið sam-
band eftir það. Hann dró mig með sér
inn í Öryrkjabandalagið sem leiddi til
þess löngu síðar að ég var kjörinn þar
til trúnaðarstarfa. Það var mjög
merkilegt að vinna á þeim vettvangi
með Oddi og Guðmundi Löve, en allt
tengdist þetta saman og gaf manni
betri yfirsýn.
Ég var búinn að vinna með Oddi í
átta ár, þegar mér stóðu til boða tvær
yfirlæknisstöður - á Reykjalundi og á
Landspítalanum. Þá, árið 1970, var
deildin loks tilbúin, sem ég var upp-
haflega beðinn um að taka við.
Nú, ég varð að ákveða mig. Mér
féll svo vel að vinna á Reykjalundi að
þaðan gat ég ekki hugsað mér að fara,
6