Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.2000, Blaðsíða 26

Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.2000, Blaðsíða 26
Magnús Ólason, yfirlæknir verkjasviðs, Reykj alundi endurhæfingarmiðstöð: Um bakvandamál og verkja- meðferð á Reykjalundi Langvinnir bakverkir eru með- al algengustu heilbrigðis- vandamála í hinum vestræna heimi. Álitið er að allt að 85-90% allra fái bakverki einhvern tíma á ævinni. Árlega er talið að allt frá 15 til 45% allra fái bakverki eða að með- altali um 30% (80.000 íslendingar?). Nýleg könnun í Bretlandi sýndi 12,7% aukningu á árlegri tíðni bak- vandamála þar í landi á síðustu 10 árum og mælist hún nú 49,1% (1). Flestir sem fá bakverki ná sér fljótt, 60-70% á 6 vikum og 80-90% á 3 mánuðum (2). Tiltölulega lítið hlut- fall einstaklinga losnar því ekki við bakverkina og situr uppi með lang- vinn bakvandamál. Bati þeirra sem fá langvinna bakverki er oftast hægur og þeir þarfnast oft mikillar þjónustu heilbrigðiskerfisins. Örorka af völd- um bakverkja hefur farið vaxandi á síðustu áratugum (3). Hvorki hvíld né fjarvistir frá vinnu virðast gagnast einstaklingum með bakvandamál. Hafi bakverkur ekki horfið innan þriggja mánaða er talið ráðlegt að hefjast sem fýrst handa við endur- hæfingu (4). Langvinn bakvandamál Langvinnir bakverkir eru meðal al- gengustu orsaka óvinnufærni. I Bandaríkjunum eru bakverkir taldir algengasta orsök minnkaðrar færni einstaklinga innan við 45 ára aldur, næstalgengasta ástæða þess að leitað er til læknis og þriðja algengasta ástæða uppskurða (2). Bakvandamál hefur reynst erfitt að skilgreina. Orsakir bakverkja geta verið af ýmsu tagi. Liðþófarnir (brjóskið milli hryggjarliðanna)» eru mikilvægir fyrir eðlilega ljöðrun og starfsemi hryggjarins. Breytingar í liðþófunum eru líklega meðal al- gengustu orsaka langvinnra bak- vandamála (brjósklos, brjóskeyðing eða slit). Það þarf því ekki að koma á óvart að reykingar skuli í dag vera Magnús Ólason yfirlæknir taldar meðal áhættuþátta og orsaka bakvandamála. Súrefnismettun í blóði reykingamanna er að meðaltali lægri en hjá þeim sem ekki reykja og viðkvæmir vefir líkamans (eins og brjósk) hrörna því fyrr hjá reykinga- mönnum. Þá telja sumir að bakverkir séu oftast af óljósum orsökum (3) eða að upprunaleg orsök þeirra sé ekki lengur til staðar. Þetta á m.a. við um einstaklinga sem hafa farið í aðgerð og brjósklos verið fjarlægt en verk- irnir hverfa ekki þrátt fyrir það. Seinni tíma rannsóknir hafa auk þess sýnt að margir hafa brjósklos án þess að vita af því (5). Æ fleiri rannsóknir hafa á seinni árum rennt stoðum undir þá kenningu að atferlisfræðileg og sálræn atriði skipti miklu máli um það hvort einstaklingar losni við bak- verki eður ei. Ótti við verki og það að hreyfa sig lítið eða sinna ekki starfi sínu vegna verkja er talið auka lík- urnar á því að verkir verði langvar- andi (6,7). í seinni tíð hefur tilhneigingin verið sú að tala um langvinna bakverki hafi þeir staðið lengur en í 6-12 vikur. Þegar kemur að meðferð og endur- hæfingu þeirra sem eiga við langvinn bakvandamál að etja er mikilvægt að heljast handa sem fyrst. Það hefur sýnt sig að ekki gengur að meðhöndla langvinna bakverki á sama hátt og þá sem varað hafa skemur. Bólgueyð- andi lyf og verkjalyf geta hjálpað til að byija með en ekki til lengdar. Gegn flestum sterkari lyljum (mor- fíni og skyldum efnum) myndar lík- aminn þol og ekki gengur að nota slík lyf þegar stöðugt þarf að auka skammtana. Verkjasvið Reykjalundar Á Reykjalundi er starfrækt sérstakt meðferðarsvið þar sem fengist er við langvinn verkjavandamál af ýmsu tagi. Verkjasvið Reykjalundar hefur verið í stöðugri þróun síðastliðin 10- 15 ár. Á sviðinu starfa m.a. læknar, félagsráðgjafi, hjúkrunarfræðingar, sjúkraþjálfarar, iðjuþjálfar, íþrótta- fræðingar og sálfræðingur. Meðal- dvalartími einstaklinga sem koma til meðferðar á verkjasviði Reykjalund- ar er 7 vikur. Fyrstu tvær vikurnar fer fram mat á einstaklingnum auk þess sem hann tekur þátt í fræðslu af ýmsu tagi, svo sem bak- og verkjaskóla, líkamsvitundar- og slökunarnám- skeiðum. Dregið er úr notkun verkja- stillandi lyfja og þeim síðan hætt (hjá öllum sjúklingunum). Gigtarlyf eru notuð þegar við á. Svefhtruflanir eru leiðréttar með lyfjum ef þarf, en forð- ast er að nota hefðbundin svefnlyf (róandi lyf). Kappkostað er að taka á vanda einstaklinganna frá öllum hliðurn og sérstaklega hugað að and- lega þættinum. Það er eðlilegt að ein- staklingur sem hefúr búlð við verki mánuðum og jafnvel árum saman búi við streitu, spennu, kvíða og jafnvel þunglyndi. Ef ekki er tekið á þessum afleiðingum verkjanna næst aldrei fullkominn árangur. Nokkrir sjúkl- inganna hafa fengið hugræna atferlis- meðferð hjá geðlækni eða öðru sér- þjálfuðu starfsfólki verkja- og geð- sviðs Reykjalundar. Megináhersla er lögð á að auka færni sjúklinganna fremur en að losa þá alveg við verk- ina sem oftast er óraunhæft markmið. 26
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands
https://timarit.is/publication/1440

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.