Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 103

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 103
mælt (sjá Kristján Árnason 2005:251). Í könnun Ingibjargar Frímanns - dóttur kom líka fram (2001:118) að framgómun í þessu orði var algengari því yngri sem þátttakendur voru. Það gæti merkt að ungir þátttakendur hafi ekki túlkað nafnið sem erlent heiti. Af dæmum á borð við þau sem nú voru rakin dregur Kristján þá álykt- un (2005:252) að framgómun á undan /í, i/ sé virkt hljóðferli í nútíma- máli (eða „truly phonological palatalization“ eins og hann hefur nefnt það annars staðar (2011:102)) en „tilhneigingin sem vart verður við til fram- gómunar í orðum eins og Keikó eigi rætur að rekja til þess að orðin séu að laga sig að þeirri almennu „hljóðskipunarreglu“, að á undan e og ei standa framgómmælt hljóð frekar en uppgómmælt“.14 Samkvæmt hugmyndum Guðvarðar Más Gunnlaugssonar (1993) gæti þessi hljóðskipunaraðlögun þá falist í því að /j/ væri skotið inn, í máli sumra eða með tíð og tíma, á eftir gómmælta lokhljóðinu í orðum eins og parkett, orgel, KEA, gettó, geim, Keikó o.s.frv. og það veldur þá framgómun á lokhljóðinu. Á undan /í,i/ verður hins vegar jafnan hljóðfræðilega skilyrt framgómun.15 En skiptir þessi mismunandi virkni framgómunar einhverju máli varðandi stuðlasetninguna? Ég held ekki. Ef þær hugmyndir eru réttar sem lýst er hér framar (og hafðar eftir Eiríki, Guðvarði, Kristjáni og Gunnari Ólafi í mismiklum mæli) eru [ch] og [c] alltaf leidd af uppgómmæltum hljóðum, annaðhvort vegna þess að á eftir /k/ fer frammælt (nálægt) sér- hljóð eða fónemið /j/. Þá eru hljóðin [ch, c] „alltaf komin til með fram- gómun“ (sbr. Eirík Rögnvaldsson 1993:56, 2013:98) og það kann að vera það eina sem skiptir máli.16 Stuðlar, hefðarreglur, hljóðkerfi 103 14 Eða eins og Kristján orðar það á öðrum stað á ensku (2011:102) „statistical exten- sion of the frequency of the phonotactic (or morphophonemic) regularity“. 15 Kannski skiptir ekki meginmáli hvort litið er svo á að framgómun á undan /e/ verði vegna þess að skotið er inn /j/, eins og Guðvarður telur, eða vegna þess að /e/ er frammælt og getur því valdið framgómun þótt það sé ekki eins sterkur framgómunarvaldur og /í, i/ af því að það er fjarlægara. En framgómmælt lokhljóð á undan /æ/ hljóta að stafa af því að þar hafi /j/ verið skotið inn á milli eftir að /æ/ varð tvíhljóð með uppmæltum fyrri hluta þótt ekki sé venja að sýna það í stafsetningunni eins og gert er í dæmum eins og kjör, gjörn, kjammi, gjamma o.s.frv. 16 Hér bendir ritrýnir réttilega á að hér hafi ég ýmsa fyrirvara á niðurstöðunni, segi „kann að vera“ og komi ekki með neinar sannanir. Það er auðvitað alveg rétt, enda reyndar aldrei hægt að sanna eitt eða neitt í málfræði. Ég er aðeins að halda því fram að þau rök sem Haukur setur fram gegn hljóðkerfislegri skýringu á samstuðlun uppgómmæltra og fram- gómmæltra lokhljóða (svo sem þau að framgómunin sé ekki undantekningarlaus og verki ekki yfir orðaskil) séu ekki eins þungvæg og hann telur þau vera. Meira um þetta í næstu köflum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.