Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Síða 134

ingu tákna á Norðurlöndunum á 7. og 8. áratug síðustu aldar (sjá t.d.
Bryndísi Guðmundsdóttur og Guðmund Egilsson 1989 og Hervöru Guð -
jóns dóttur 1987). Það er því ekki ólíklegt að orðsifjar táknsins EN megi
rekja til Danmerkur.
Eins og áður sagði er notkun táknanna OG, EN og EÐA áberandi
meiri í máli yngstu kynslóðarinnar þótt málhafar af öðrum kynslóðum
noti þau einnig. Það kemur heim og saman við þá kennsluaðferð sem var
við lýði þegar þessi kynslóð var í grunnskóla. Þá ruddu Alhliða tjáskipti
sér til rúms og kennarar barnanna fóru að nota tákn án þess að hafa mikla
þekkingu á ÍTM. Þegar yngsta kynslóðin var í grunnskóla voru haldin
táknmálsnámskeið fyrir foreldra barnanna við Heyrnleysingjaskólann og
í Félagi heyrnarlausra og sáu heyrnarlausir unglingar um kennsluna.
Engin þekking var á málfræði ÍTM og höfðu unglingarnir enga vitneskju
um að hún væri yfir höfuð til staðar í málinu. Þar af leiðandi miðaði
kennslan að því að þýða orðalista af íslensku yfir á táknmál. Málið sem
foreldrarnir lærðu var því blendingsmál eða táknuð íslenska en ekki ÍTM.
Táknuð íslenska er íslenska tjáð með höndum, þ.e. hvert íslenskt orð er
táknað með orðaröð íslenskunnar og fylgir málfræðireglum hennar. Þar
sem málfræði ÍTM er að mörgu leyti ólík málfræði íslenskunnar gefur
það auga leið að finna þurfti tákn fyrir íslensk orð þar sem ÍTM notaði
aðrar leiðir. Þetta átti t.a.m. við um notkun samtenginga, en eins og áður
sagði hafði ÍTM aðrar leiðir við myndun þeirra.16 Þrátt fyrir að samteng-
ingartákn hafi ekki verið notuð í ÍTM fyrir þennan tíma og uppruna
þeirra megi rekja til vanþekkingar á málfræði ÍTM eru þau hluti af því
máli sem yngstu kynslóðinni var kennt, bæði af kennurum og foreldrum.
Þrátt fyrir að þessi hópur hafi lært blendingsmál íslensku og ÍTM er það
mál þeirra móðurmál og ekki hægt að líta framhjá því.
Þar sem íslenska hefur lengst af verið aðalkennslumálið í kennslu
heyrnarlausra barna hér á landi hefur vald heyrandi fólks yfir menntun
heyrnarlausra haft áhrif á sjálfsmynd þeirra og þekkingu á eigin máli (sjá
t.d. Valgerði Stefánsdóttur 2005). Lengi hefur verið litið svo á að líkams-
færslur og fingraraðhólf séu réttu aðferðirnar til að tjá samtengingar í
ÍTM og margir málhafar líta því svo á að mál þeirra sem nota samteng-
ingartákn sé íslenskuskotið og þ.a.l. ekki rétt táknmál. Þetta eru e.t.v.
eðlileg viðbrögð hóps sem mátti ekki tala eigið mál heldur var neyddur var
til þess að tala íslensku.
Elísa Guðrún Brynjólfsdóttir og Kristín Lena Þorvaldsdóttir134
16 Júlía Guðný Hreinsdóttir, september 2012 (munnleg heimild).