Íslenskt mál og almenn málfræði


Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Qupperneq 166

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Qupperneq 166
ist önnur mynd. Notast var við svokallað grímupróf (matched-guise), þar sem sjónum er beint að þeim sem tala fremur en málnotkuninni sjálfri og voru þátt- takendur beðnir að meta þá á nokkrum mismunandi andstæðuskölum, fjórum sem ætlað var að endurspegla yfirburði (e. superiority), t.d. „greind(ur) – illa gef - in(n)“, og fjórum sem áttu að tengjast krafti eða atorku (e. dynamism), s.s. „sjálfs- öruggur – óöruggur“. Í innganginum er gerð allítarleg grein fyrir dönsku rann- sóknunum, markmiði þeirra, aðferðum og helstu niðurstöðum. Greinunum í ritinu er skipað í tvo hluta. Sá fyrri hefur yfirskriftina „(De) - standardisation studies using Speaker Evaluation Experiments“. Þær átta greinar, sem þar eru, lýsa allar rannsóknum sem byggja á danska módelinu. Þar er gerður greinarmunur á skoðunum á máli (overt attitudes) og undirliggjandi viðhorfum (covert attitudes) og tengslum þeirra við málnotkun og þróun málstaðalsins Rannsóknirnar, sem fjallað er um, snerust um mat á málnotendum byggt á hljóðupptökum án þess þó að athygli þátttakenda væri dregin sérstaklega að mál- notkun þeirra. Viðfangsefnið er því fyrst og fremst talað mál, viðhorf til þess og hvernig þau endurspeglast í málnotkun og þróun hennar og eiga jafnvel þátt í að móta hana. Greinarnar fjalla um ólík málsamfélög í Evrópu: suðvesturhluta Þýska - lands, Írland, Litháen, suðvestur Noreg, flæmskumælandi íbúa Belgíu og lýð - veldið Srpska sem er hluti Bosníu-Herzegóvínu og aðallega byggður fólki af serb - neskum uppruna. Í síðari hluta ritsins eru sjö greinar undir yfirskriftinni „Methodological con- cerns and alternative approaches“. Eins og hún gefur til kynna eru aðferða fræði - leg álitamál og gagnrýni á ákveðna þætti í útbreiddum aðferðum í viðhorfsrann- sóknum viðfangsefni sumra þeirra. Þannig veltir t.d. austurríski fræðimaðurinn Barbara Soukup því fyrir sér í annarra af tveimur greinum hvort gríman sé í raun nauðsynleg í grímuprófum (matched-guise). Megineinkenni slíkra prófa er að þátt takendur eiga að meta málhafa á grundvelli hljóðdæma og a.m.k. tvö dæm- anna sem leikin eru fyrir þá eru í raun tal sama einstaklings í ólíkum gervum (eða með ólíkar grímur). Munurinn felst yfirleitt í einkennum úr mismunandi mál- brigðum eða málsniðum, t.d. þannig að annað dæmið ber svip staðalmálsins en hitt staðbundins málbrigðis eða mállýsku. Hugmyndin er sú að með því að nota sama málhafa í fleiri en einu gervi án þess að þátttakendur viti að svo sé megi snið ganga áhrif einstaklingsbundinna þátta eins og raddblæs og hljómfalls á matið. Soukup dregur í efa að það skipti máli hvort þátttakendur viti að þeir séu að meta sama málhafa í ólíkum gervum eða mismunandi málhafa. Hún styður það með dæmum úr rannsóknum þar sem grímunni var sleppt og þátttakendum var full- ljóst að þeir væru að meta sama málhafa oftar en einu sinni og niður stöðurnar sýndu samt reglubundinn mun á matinu eftir málbrigðum. Bandarísku málfræð - ingarnir Dennis Preston og Nancy Niedzielski, sem hafa verið framarlega í flokki við rannsóknir á svonefndum „alþýðumálvísindum“ (folk linguistics), skrifa líka áhugaverða grein um ólíkar nálganir og aðferðir við rannsóknir á afstöðu Ritfregnir166
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.