Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Page 168

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Page 168
Wim Vandenbussche, Ernst Håkon Jahr og Peter Trudgill (ritstj.). 2013. Language Ecology for the 21st Century: Linguistic Conflicts and Social Environ - ments. Novus, Osló. 342 bls Ritið er safn ellefu greina um málvistfræði (language ecology). Hluti þeirra er byggður á fyrirlestrum sem haldnir voru á ráðstefnu við Háskólann í Agder í Noregi 2008 í tilefni af því að hann hafði þá nýlega fengið fullgildingu sem háskóli og til að heiðra minningu bandarísk-norska málfræðingsins Einars Haugen sem var upphafsmaður hinnar svonefndu málvistfræði. Aðrar greinar voru ritaðar sérstaklega fyrir þetta greinasafn. Ritstjórar og höfundur eru margir reyndir og alþjóðlega þekktir fræðimenn á sviði sögulegra og félagslegra málvísinda en meðal þeirra eru einnig yngri málfræðingar sem hafa lagt stund á áhugaverðar rann- sóknir á þessu sviði. Í inngangi greina ritstjórarnir frá tilurð ritsins, efni þess og skipulagi. Þar kemur fram að greinahöfundar voru beðnir sérstaklega um að fjalla m.a. um gildi kenningar Haugens í samtímanum, kosti hennar og galla, með hliðsjón af þeirra eigin viðfangsefnum og rannsóknum. Safnið skiptist í þrjá hluta. Í þeim fyrsta eru fjórar greinar sem hver á sinn hátt fjalla um fræðilegar hliðar málvistfræði. Sú fyrsta, skrifuð af Stig Eliasson, gefur ítarlegt og gagnrýnið yfirlit yfir skrif og hugmyndir Einars Haugen um málvistfræði, stöðu hennar innan málvísinda og tengsl við hugtakið vistfræði eins og það er notað í öðrum vísindagreinum, ekki síst í líffræði þaðan sem það á rætur að rekja. Meðal þess sem rætt er í greininni er hvort Haugen hafi fremur litið á vistfræði tungumáls sem gagnlega myndhverfingu þar sem málinu er líkt við líf- veru og málsamfélaginu við náttúrulegt umhverfi eða sem sérstakt viðfangsefni mál- og félagsvísinda og sýnt er fram á að það er ekki að fullu ljóst af skrifum hans. Yfirlitið er mjög greinagott og því gagnlegur inngangur fyrir þá sem vilja kynna sér þetta svið. Það er á mörkum félagsmálfræði og annarra félagsvísinda með sterk tengsl við hugmyndir Haugens um tvítyngi, sambúð tungumála á sama málsvæði, m.a. meðal tvítyngdra málhafa, og málstýringu. Aðrar greinar í þessum hluta fjalla um tengsl fjölskyldubanda og búsetumynsturs við málbreytingar (höf.: Kees Versteegh), um greiningu á eðli minnihlutamála með hliðsjón af kenn ingum Haugens og fleiri fræðimanna (höf.: Jeroen Darquennes) og um veikleika í stöðu tungumála (höf.: Peter Trudgill). Í síðustu greininni er einkum fjallað um stöðu málbrigða, m.t.t. þess hvort litið er á þau sem mál eða mállýsku, með hliðsjón af málvistfræði Haugens og hugmyndum Heinz Kloss um „Abstandsprachen“ og „Ausbausprachen“. Þau hugtök vísa til þess að það hvort litið er á málbrigði sem sérstakt tungumál eða sem mállýsku – sem er þá í ein- hverjum skilningi undirskipuð ákveðnu (staðal)máli – hvílir bæði á málfræðileg- um mun og landfræðilegum, sögulegum og menningarlegum þáttum. Ef sérstaða málbrigðis (eða fjarlægð (Abstand )) í samanburði við önnur málbrigði er mikil, er yfirleitt augljóst að það er sérstakt tungumál. Ef það er aftur á móti hluti af sam- Ritfregnir168
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.