Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Blaðsíða 42

um ást manneskju á annarri manneskju en á síðari árum er hún notuð um
mat, tónlist, liti, sjónvarpsþætti og fleira. Þá er sögnin jafnvel notuð í
framvinduhorfi. Berið t.d. setninguna í (64a) saman við (66) sem er í ein-
faldri nútíð.
(66) Ég elska Bítlana.
Flestir sem ég hef beðið um að meta þessar setningar eru sammála um að
ást mín á Bítlunum í (64a) sé að öllum líkindum tískufyrirbæri eða tíma-
bundið ástand. Með því orðalagi legg ég áherslu á að þessa stundina elski ég
Bítlana en að það segi ekkert um það hver verður í uppáhaldi á morgun.
Setningin í (66) lýsir hins vegar varanlegra ástandi. Ég elska ekki bara
Bítlana í dag heldur hef ég að öllum líkindum verið aðdáandi í einhvern tíma
og allar líkur eru á að það haldi áfram. Í raun er samt ekkert í sannleiksski-
lyrðum þessara setninga sem segir að setningin í (64a) sé tímabundin en sú
í (66) sé varanleg en samt skilja flestir setningarnar þannig. Sé sú kenning
rétt að sögnin elska í (64a) sé í raun ekki lengur ástandssögn heldur at -
burðarsögn, og sé það rétt að atburðarsagnir hafi yfirleitt þá atburðareigin-
leika að vísa til tímabundinna aðstæðna, kemur ekki á óvart að setningin fái
tímabundna merkingu. Í (66) hefur engin slík merkingarfærsla farið fram,
sögnin elska er enn ástandssögn og við fáum varanlega merkingu.
Það er greinilegt að við verðum að greina á milli ástandsins að elska og
hins tengda atburðar að elska. Ástandið að elska er að upplifa ákveðnar
tilfinningar. Atburðurinn að elska gefur hins vegar til kynna einhvers
konar stjórn á þeirri tilfinningu, virkni eða tímabundnar aðstæður. Með
því að breyta ástandi í atburð sýnum við þessar tilfinningar á annan hátt,
sem atburð, og gefum þar með til kynna atburðareiginleika þeirra.
Þessar niðurstöður eru í samræmi við vel þekkt dæmi úr ensku:
(67)a. Pete is living at his parents’ house.
b. Pete lives at his parents’ house.
Flestir sem hafa ensku að móðurmáli eru sammála um að ástandið sem
framvinduhorfssetningin í (67a) lýsi sé tímabundið — að Pete búi ekki
öllu jöfnu hjá foreldrum sínum. Einfalda nútíðin gefi hins vegar til kynna
mun varanlegra ástand.31 Þetta er einnig í samræmi við niðurstöður Theó -
Kristín M. Jóhannsdóttir42
31 Mufwene (1984:20) bendir reyndar á að sama mun megi sjá á milli atburðarsetninga
í dæmum á borð við þessi:
(i) John is working/studying/teaching at UGA.
(ii) John works/studies/teaches at UGA.