Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 46

Hlustandinn á því erfitt með að koma auga á nokkra þeirra eiginleika sem
oftast valda því að ástandssagnir eru notaðar sem atburðarsagnir og setn-
ingarnar þykja tiltölulega ótækar.
Almennt séð styðja þessar niðurstöður kenningu mína um að þegar
ástandssagnir eru notaðar með vera að eru þær í raun notaðar sem at -
burðar sagnir og fá þá einn eða fleiri atburðareiginleikanna. Að minnsta
kosti virðist möguleikinn á þessum atburðareiginleikum auka töluvert
líkurnar á því að setningin teljist tæk.34 Við skulum því líta á hvernig það
má vera að þessir atburðareiginleikar hafa áhrif á getu ástandssagna til að
standa í framvinduhorfi.
3.3.3 Ástand verður atburður
Margir málfræðingar hafa lýst þeirri skoðun sinni að ástandssagnir í fram -
vinduhorfi séu í raun túlkaðar sem atburðir jafnvel þótt útfærsla mál fræð -
inganna sé ekki alltaf sú sama (sjá t.d. Smith 1983:497, Brinton 1987:208
og áfram, Zucchi 1998, Kristín M. Jóhannsdóttir 2011). Það sem skiptir
máli í þessari grein er fyrst og fremst það að ástandssagnir eru notaðar
sem atburðarsagnir þegar þær standa í framvinduhorfi. Ég tel að hinir
dæmigerðu eiginleikar atburðarsagna leiki mikilvægt hlutverk í því að
skilja hvers vegna svo er og að þeir eiginleikar komi fram með hinni breyttu
sögn sem vísbendi (e. implicature). Vísbendi vísar til þess að eitthvað er
kallað fram í hugann jafnvel þótt það sé hvorki sagt beint út né leitt af því
sem sagt er. Þessu verður nú lýst nánar.
Áður hefur komið fram að það er ekki nauðsynlegt að greina allar at -
burðar sagnir með tilliti til atburðareiginleikanna og það er ekki nauðsyn-
legt að sögn hafi alla þessa eiginleika til þess að vera atburðarsögn. Sagnir
eins og falla og deyja innihalda til dæmis þróun en hafa ekki stjórn og
samt leikur enginn vafi á að þetta séu atburðarsagnir. Þessir dæmigerðu
atburðareiginleikar greina atburði frá ástandi og ef mælandinn vill sýna
aðstæður sem atburð, fremur en sem ástand, eins og gefið er til kynna
með því að nota hið dæmigerða framvinduhorfsorðalag vera að + nh., er
það gert til að leggja áherslu á einn eða fleiri þessara atburðareiginleika.
Og þar sem mælandinn ákveður að nota ástandssögnina í framvinduhorfi
dregur hlustandinn þá ályktun að einn eða fleiri þessara eiginleika þurfi
að vera til staðar. Atburðareiginleikarnir verða hins vegar ekki hluti af sann -
Kristín M. Jóhannsdóttir46
34 Því miður voru engin dæmi í Tilbrigðaverkefninu þar sem hægt var að sjá greinileg-
an mun á virkni eða stjórn sagnanna svo ekki er hægt að staðfesta að þeir atburðareigin-
leikar hafi áhrif á mat manna á ástandssögnum í framvinduhorfi.