Íþróttablaðið - 01.04.1987, Qupperneq 50

Æfum við vitlaust?
taki yfir stærra tímabil og sé ekki eins
háð ytri aðstæðum og knattspyrnan.
Erlendis hafa þolrannsóknir, og
aðrar almennar heilsufarsrannsóknir á
íþróttamönnum, verið mjög mikið
gerðar og hafa sum íþróttafélög jafnvel
skyldað sína menn til þess að taka
reglulega þátt í þeim. Til dæmis höfðu
allir leikmenn danska karlalandsliðsins
í knattspyrnu, sem undirritaður tók
þátt í að rannsaka á August Krogh
Institute vorið 1986, tekið þátt í slík-
um rannsóknum. Var það algerlega
óháð því hvort menn komu frá Dan-
mörku, Ítalíu, V-Þýskaiandi, Hollandi
og Belgíu. Eina undantekningin var
Jan Mölby sem kom frá Liverpool F.C.,
eins og Mölby sagðir sjálfur „í Liver-
pool segja menn: við erum bestir, og
hvers vegna þá að rannsaka?“. Á þenn-
an hátt hafa menn aflað sér margvís-
legra upplýsinga um líkamlegt ástand
íþróttamanna og breytingar á því, upp-
lýsingar sem komið hafa að góðum
notum bæði í þjálfun og keppni.
Rannsóknir sem þessar hafa svo til
ekkert verið stundaðar hérlendis, og
hafa margir FRÆÐIMENN LÝST
UNDRUN Á KÆRULEYSI ÞJÁLFARA
OG FORRÁÐAMANNA ÍSLENSKRA
ÍÞRÓTTA VARÐANDI ÁSTAND
SINNA MANNA. Að maður tali ekki um
áhugaleysi leikmannanna sjálfra, en
eftirlit sem þetta verður mikilvægara
eftir því sem álag eykst. Má segja að
þeir íþróttamenn sem standa í fremstu
víglínu séu á mörkum þess sem líkam-
anum er boðlegt. Er „blóðleysi" karla-
landsliðs okkar í handknattleik vorið
fyrir Ólympíuleikana í L.A. 1984 gott
dæmi um þetta.
Það er augljóst að slíkt ástand má
ekki vara lengi, og verður að gera átak
til þess að koma á auknu eftirliti með
íslenskum íþróttamönnum. Það þýðir
engin Liverpool hugsun: „Allt í lagi
meðan vel gengur".
AÐFERÐIROG
FRAMKVÆMD:
Vinna við þetta verkefni hófst í júlí
1984. Til þátttöku fengust TVEIR
MEGIN HÓPAR íþróttamanna, þar
sem þátttakendur voru, á aldrinum
18—30 ára, að undanskildum einum
35 ára. Hóparnir voru sem hér segir:
I) HANDKNATTLEIKSMENN sem
verið höfðu í FRÍI FRÁ ÞVÍ UM VOR-
IÐ, en ætluðu sér að hefja æfingar
seinni hluta sumars. Hér var um að
ræða 15 KARLMENN. II) KNATT-
SPYRNUMENN sem HÖFÐU STUND-
AÐ MIKLAR ÆFINGAR frá því seinni
hluta vetrar, en ætluðu að hvíla með
haustinu. Hér voru það 13 karlar.
Þessir HÓPAR KOMU í ÞOLMÆL-
INGAR Á UM ÞAÐ BIL 30 DAGA
FRESTI, sú fyrsta í júlí 1984, en sú síð-
asta í janúar/febrúar 1985. Auk þessa
þá var blóð tekið úr þátttakendunum á
u.þ.b. 3ja mánaða fresti. HEMOGLOB-
IN, HEMATOCHRIT, SÖKK, SERUM-
KREATININ og ÞVAGSÝRA var greint
á Rannsóknastofu Hjartaverndar, en
BLÓÐFITUR á Landspítalanum. í við-
bót við áðurnefnda hópa, þá kom einn
hópur til rannsókna í febrúar 1985,
eingöngu. Hér var um að ræða hóp 20
knattspyrnumanna, sem allir höfðu
verið fríir frá skipulegum æfingum síð-
an í sept.-okt. 1984.
í HVERT SKIPTI sem íþróttamenn-
irnir mættu til rannsókna, þá svöruðu
þeir lista með spurningum sem mið-
uðu að því að fá UPPLÝSINGAR UM
MAGN OG FORM ÆFINGA sem stund-
aðar höfðu verið frá síðustu mæling-
um.
MÆLINGARNAR fóru þannig fram,
að menn voru VIGTAÐIR og ÞYKKT
HÚÐFITU mæld á þremur stöðum á
líkamanum. Síðan er HJARTSLÁTTUR
OG BLÓÐÞRÝSTINGUR í HVÍLD at-
hugaður, LUNGNARÚMMÁL MÆLT
og einnig hversu hratt menn geta tæmt
lungun (FVC OG FEV 1.0). Því næst er
viðkomandi látinn stíga á þrekhjól og
þol hans ákvarðað út frá UPPTÖKU
SÚREFNIS VIÐ ÁLAG. Hver einstakl-
ingur er látinn erfiða við 3 ÁLAGS-
STIG, og felst álagið í því að yfirvinna
viðnám á þrekhjóli. Álagsstigin eru
þannig valin, að fyrsta stig er nærri
50% og annað stig nærri 75% af mesta
áætlaða álagsþoli viðkomandi. Loka-
stigi er svo náð með því að auka við-
nám hjólsins enn frekar jafnframt því
sem þolandinn er hvattur til þess að
auka stighraðann sem mest, þar til
hann er að niðurlotum kominn. SÚR-
EFNISNEYSLA ER MÆLD með því að
safna útöndunarlofti í lok hvers álags-
stigs í svokallaða Douglaspoka. Magn
þess er mælt með sérstökum loftmæli
Þeir íþróttamenn sem standa í fremstu víglínu en
(Spirometer) og remma súrefnis og
koltvísýrings í útöndunarlofti er greind
með Scholander aðferð. Meðan á
áreynslu stendur er HRAÐI HJART-
SLÁTTAR athugaður með síritun
hjartarafrits og fylgst með því hvort
HJARTARITSBREYTINGAR komi
fram. Einnig er blóðþrýstingur athug-
aður.
HELSTU
NIÐURSTÖÐUROG
UMRÆÐUR
BREYTIST ÞOLIÐ MEÐ auknu/-
minnkandi æfingaÁLAGI, og ef svo er,
HVERNIG breytist það, og AF
HVERJU?
Þetta voru þær spurningar sem ég
setti mér í upphafi, og er umræðan hér
á eftir tilraun til þess að svara þeim.
Það hefur áður komið fram, að súr-
efnisupptaka er notuð til þess að segja
50