Fjölrit RALA - 10.01.1979, Síða 8

-6-
kartaflna.
Segja má, að Island liggi á norðurmörkuTn kartöfluræktarsvæðisins.
Kartöflujurtin þolir illa frost og takmarkast vaxtartíminn af vorfrostum og
fyrstu næturfrostum haustsins. Af þessum sökum má segja, að kartöfluræktun
sé mjög áhættusöm á nyrðra helming landsins, þó með vissum undantekningum, en
öruggari á syðri hluta landsins. Þegar litið er á uppskerutölur einstakra
ára, koma fram miklar sveiflur. Nokkur ár hefur uppskeran orðið það mikil, að
lítið sem ekkert hefur þurft að flytja inn næsta árið, og má þar til nefna árin
1936, 1939, 1941, 1942, 1953, 1954, 1960, 1961, 1971 og 1974. Önnur ár hefur
þurft að flytja inn allt að 50-60% af heildarneyslu landsmanna. Útflutningur
hefur aðeins einu sinni átt sér stað, en það var vorið 1962 að flutt voru
300 tonn af Bintje til Bretlands.
Stórrasktun fylgja ýmis vandamál, sem þeir er stunda kartöfluræktun í smáum
stíl, verða síður varir við. Við ræktun ár eftir ár í sama landi, vill magnast
upp smit ýmissa sjúkdóma, vélvæðingin leiðir til sköddunar, sem eykur tíðni
ýmissa geymslusjukdóma, geymsluaðstæður verða að vera góðar, nákvæmni í notkun
illgresiseyðis og áburðar verður mjög mikilvæg. En alvarlegasta vandamálið
er sú áhætta, sem felst í sjálfri náttúrunni, þar sem stór hluti væntanlegrar
uppskeru getur horfið á einum sólarhring. Ekki má heldur gleyma þeim vanda-
málum, sem felast í sölu og verðlagningu og sem geta skipt sköpum. Metuppskera
leiðir ekki nauðsynlega til methagnaðar. Metuppskera hefur geymsluvandamál
og mikið vinnuálag í för með sér, og ef kartöflubændur hafa fengið metuppskeru,
þá hafa smáræktendur einnig fengið góða uppskeru, svo eftirspurnin á innlendum
markaði minnkar.
Það hefur mikla þjóðhagslega þýðingu, að í landinu sé mikil og góð kart-
öfluræktun. Vandamálum hennar hefur þó lítið verið sinnt af tilraunastarfsem-
inni hingað til og tilraunir á þessu sviði sennilega mest sprottnar af áhuga
einstakra vísindamanna. Nú er hins vegar svo komið, að hætta er á, að kartöflu-
ræktunin í landinu dragist verulega saman, ef ekki verður eitthvað gert til
að bæta hag hennar. tmsir sjúkdómar eru orðnir mikið vandamál og veðurfarslegir
þættir valda sífellt skakkaföllum í kartöfluræktuninni. Viss óánægja ríkir
meðal neytenda með þær kartöflur, sem hér eru á boðstólum, þótt stundum sé
erfitt að átta sig á, í hverju sú óánægja er fólgin. Það er kominn tími til,
að tilraunastarfsemin fari að sinna kartöfluræktuninni sem skyldi og stuðli að
því að auka gæði og öryggi innlendrar kartöfluræktunar.