Bændablaðið - 17.12.2020, Side 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 202010
FRÉTTIR

Comac sótthreinsitæki
Sjáðu myndskeiðið á comac.is

Grensásvegi 16, Rvk. ✆ 445-4885
vortexvelar.is comac.is

Íslenska vörumerkið Surpriceland:
Íslenskt og óvænt í hverjum poka
Eins og flestir vita hefur íslenska
ferðaþjónustan og tengdar greinar
þurft að þola þungt högg vegna
heimsfaraldurs COVID-19.
Íslenska vörumerkið Surpriceland
var frekar nýtt af nálinni þegar
faraldurinn skall á með sínum
þunga, en fyrirtækið seldi sérs-
taka nammikassa til ferðamanna
þar sem má segja að ferðamenn
keyptu íslenskt nammi blindandi.
Tilgangur kassanna var að koma
á óvart með nammi og vöktu þeir
mikla lukku í minjagripaverslun-
um áður en skellt var í lás.
„Þegar skellt var í lás voru
góð ráð dýr. Við vissum að við
vorum með eitthvað skemmtilegt
í höndunum, enda elskum við
að koma fólki á óvart. Í miðjum
heimsfaraldri ákváðum við að snúa
vörn í sókn og snúa hugmyndinni
á bak við Surpriceland yfir á
Íslendinga og víkka hana aðeins
út. Úr því fæddist Happ í helgi
þar sem eingöngu eru íslenskar
vörur í hverjum poka,“ útskýrir
Guðmundur R. Einarsson, einn af
stofnendum Surpriceland.
Vinsælir drellar á aðventunni
Undir vörumerkinu Happ í helgi
er að finna tvær vörur, gjafa-
poka í tveimur stærðum sem
hafa að geyma alls kyns sætindi.
Kaupandinn hefur ekki hugmynd
um hvaða sætindi pokinn hefur að
geyma og því kemur innihaldið
rækilega á óvart.
„Það sem er svo skemmtilegt
við þetta er að fólk getur kannski
uppgötvað eitthvað nýtt í staðinn
fyrir að fara alltaf í sama nammif-
arið. En auk þess hafa pokarnir frá
Happ í helgi að geyma alls kyns
aðra glaðninga sem hafa þann eina
tilgang að gera helgina ógleyman-
lega og óvænta. Í öllum pokum
til jóla fylgja einstaklega veglegir
glaðningar; allt frá 25 þúsund króna
gjafabréfum í Nettó og kaffivélum
frá Nespresso til kaffis og kruð-
erís frá Bakarameistaranum og
ógleymanlegrar lífsreynslu í Fly
Over Iceland,“ segir Guðmundur
og bætir við:
„Ekki skemmir fyrir að pokarn-
ir frá Happ í helgi hafa hlotið það
þjóðlega nafn drellir, en það er hið
upprunalega íslenska orð yfir poka,
þó það hafi haft ýmsa aðra merk-
ingu hér áður fyrr. Fyrsti drellirinn
seldist í gegnum vefsíðu Happ í
helgi seinnipart sumars en síðan
þá hafa fjölmargir Íslendingar látið
koma sér á óvart. Nú, eða vakið
undrun og gleði í brjóstum þeirra
sem þeir elska. Drellarnir frá Happ
í helgi hafa verið sérstaklega vin-
sælir á aðventunni og greinilegt að
pokarnir eru komnir til að vera. Og
hver veit, kannski fara drellarnir í
enn frekari þróun á nýju ári, með
tilheyrandi fjölgun á óvæntum upp-
ákomum.“ /ehg
Anna Alexía Guðmundsdóttir tekur kampakát á móti poka frá Happ í helgi
sem hafði að geyma óvænta glaðninga.
Pokarnir frá Happ í helgi hafa slegið í
gegn á aðventunni en í þeim leynast
óvæntir glaðningar, allt íslenskar
vörur, sem keyrðar eru heim að
dyrum á höfuðborgarsvæðinu og því
tilvalið að koma ástvinum og í raun
hverjum sem er á óvart. Sjá nánar á
happihelgi.is.
Innlausnarmarkaður fyrir
greiðslumark í sauðfé var haldinn
í nóvember og annar í byrjun
desember. Markmið þeirra er að
beina opinberum stuðningi frekar
til þeirra sem eiga meira undir
sauðfjárrækt sem sinni afkomu.
Sá fyrri var haldinn í samræmi
við breytingar sem gerðar voru á
sauðfjársamningi við endurskoðun
hans í janúar 2019 og nýjar úthlutun-
arreglur sem þá tóku gildi. Í þeim
felst meðal annars að umsækjend-
um er skipt í þrjá hópa með tilliti til
forgangs og að úthlutun tekur mið af
því að hver framleiðandi getur ekki
óskað eftir ærgildum umfram þau
sem tryggja honum óskertar bein-
greiðslur í samræmi við fjárfjölda
og ásetningshlutfall.
Lítið framboð en mikil eftirspurn
Samkvæmt upplýsingum úr atvinnu-
vega- og nýsköpunar ráðuneytinu
voru gild sölutilboð 16 talsins á
markaðnum í nóvember og innleyst
greiðslumark samtals 1.839 ærgildi.
Óskir um kaup voru alls 225, sam-
tals um 62.395 ærgildi. Í heildina
var hlutfall til úthlutunar því 2,95
prósent af óskum um kaup.
Hver framleiðandi í fyrsta for-
gangshópi fékk alls 6,8 prósent af
kaupósk sinni úthlutað en fram-
leiðandi í öðrum forgangshópi 1,5
prósent af kaupósk sinni. Ekkert var
til úthlutunar fyrir þriðja hópinn, þá
umsækjendur sem eru með færri en
100 kindur á haustskýrslu 2019 eða
ásetningshlutfall lægra en 1.
Innleyst greiðslumark
frá 2017 og 2018 til sölu
Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra ákvað svo
að tillögu Landssamtaka sauðfjár-
bænda að haldinn yrði auka innlausn-
armarkaður í desember. Markmiðið
með honum er sömuleiðis að jafna
stöðu bænda innan kerfisins þar
sem greiðslumarki er beint til skil-
greindra forgangshópa, sem fram-
leiða með minnstum opinberum
stuðningi.
Á markaðnum var boðið til sölu
greiðslumark sem innleyst var á
árunum 2017 og 2018, samtals 4.757
ærgildi, auk þess sem heimilt var
að leggja fram sölutilboð með sama
hætti og venjulega. Innlausnarverð
eða söluverð var núvirt andvirði
beingreiðslna næstu tveggja alm-
anaksára, eða 12.764 krónur á hvert
ærgildi.
Forgangshópar voru tveir sam-
kvæmt ákvæðum reglugerðar um
stuðning við sauðfjárrækt. Forgang
að 60 prósentum af því sem er til
úthlutunar áttu þeir framleiðendur
sem eiga 200 kindur eða fleiri á
haustskýrslu 2019 og hafa ásetnings-
hlutfallið 1.6 eða hærra. Forgang að
því sem þá er eftir höfðu þeir fram-
leiðendur sem eiga 100 kindur eða
fleiri og hafa ásetningshlutfallið 1
eða hærra. Það greiðslumark sem
ekki er úthlutað til framleiðenda
í forgangshópum stendur öðrum
umsækjendum til boða.
Ekki fengust upplýsingar úr
atvinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytinu um niðurstöður desember-
markaðarins áður en blaðið fór í
prentun.

Þröskuldar sem geta
verið ósanngjarnir
Að sögn Unnsteins Snorra
Snorrasonar, framkvæmdastjóra
Landssamtaka sauðfjárbænda, þá
var markaðnum ætlað að beina
stuðningnum til þeirra sem eiga
meira undir sauðfjárrækt sem sinni
afkomu. „Forgangshópar eru skil-
greindir út frá ásetningshlutfalli.
Síðan má segja að það séu tveir
mikilvægir þröskuldar vegna for-
gangsröðunar; annars vegar við
100 kinda mörkin og síðan er líka
þröskuldur varðandi stóru búin.
Það getur enginn sem er í forgangs-
hóp fengið úthlutað greiðslumark
þannig að heildar greiðslumarkseign
eftir úthlutun fari yfir 600 ærgildi.
Þannig getur sá sem á 600 ærgildi
ekki fengið úthlutað úr potti fyrir
forgangshópi.
Svona þröskuldar eru alltaf um-
deildir, en notaðir víðar í samningn-
um. Þeir geta verið mjög ósann-
gjarnir, en þeim er ætlað að jafna
stöðu bænda innan samningsins,“
segir Unnsteinn Snorri. /smh
Innlausnarmarkaðir með greiðslumark í sauðfé:
Ætlað að styðja sérstaklega þá
sem eiga mest undir sauðfjárrækt
Unnsteinn Snorri Snorrason.
45
33 34
16 17
7
4
9 10 11 8
5 5
2 2 1 2
5 7
2 4 3 1 2 1 0 0 0 0
3 2 1 1 1
6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Fjöldi bæja með staðfest riðutilfelli frá 1986-2020
Matvælastofnun:
Upplýsingar og fræðsla skila árangri í baráttunni við riðu
Til eru gögn aftur til ársins
1957 um riðutilfelli sem komið
hafa upp hérlendis. Samkvæmt
Sigrúnu Bjarnadóttur, sérgreina-
dýralækni nautgripa- og sauð-
fjársjúkdóma hjá Matvæla-
stofnun Íslands er þó erfitt að
treysta á þau gögn vegna ýmissa
vankanta. Í dag er að mestu
stuðst við tölur frá árinu 1986
sem sýna svo ekki verður um
villst að verulegur árangur hefur
náðst í baráttunni við sjúkdóm-
inn frá þeim tíma.
„Við höfum aðrar greiningar-
aðferðir í dag en fyrir 60 árum og
tölurnar sem ná svo langt aftur er
erfitt að heimfæra yfir á niður-
stöður í dag. Þær hafa þó ákveðið
upplýsingagildi en gagnast ekki
varðandi ákvarðanatöku,“ segir
Sigrún.
Bændur séu meðvitaðir
um smitvarnir
Hérlendis hefur greinst oftast
riðuveiki í Húna- og Skagahólfi
en í líflambasöluhólfunum
(Snæfells hólfi, Vestfjarðahólfi
eystra, N-Þingeyjarsýsluhluta
Norð austurhólfs og Öræfahólfi),
Miðfjarðarhólfi, Eyjafjarðarhólfi,
Suðaustur landshólfi, Rangá rvalla-
hólfi og Vestmanna eyjahólfi hefur
aldrei greinst riða.
„Það sem við sjáum frá árinu
1986 er að þá er hert á aðgerðum
og við það næst þessi góði árang-
ur. Upp úr 1978 var þetta mjög
víða og jókst og leit út fyrir að
myndi breiðast út um land allt.
Veikin grasserar í hjörð þegar hún
er einu sinni komin. Árið 1986 var
sett á reglugerð um viðbrögð við
riðu og ákveðið var að nota útrým-
ingaraðferðina við hvert staðfest
smit ásamt því að leiðbeiningar
voru hafðar um hreinsun. Við
höfum notað grunn hennar síðan
en bæst hefur við reglugerðina í
gegnum tíðina. Þetta hefur skilað
sér í árangri með fækkun tilfella,“
útskýrir Sigrún og segir jafnframt:
– „En það hefur verið tilhneig-
ing eftir því sem lengra líður frá
riðutilfellum að þá minnkar með-
vitundin hvað varðar smitvarnir,
fólk gleymir sér og það verða
kynslóðaskipti í búskap. Það þarf
alltaf að hamra á þessu við bænd-
ur, að þeir láti vita ef kindur drep-
ast því þá þarf að taka sýni. Það er
einnig mikilvægt að bændur virði
þær reglur sem eru í gildi og að
þeir fái fræðslu um það því það
skilar sér.“ /ehg