Bændablaðið - 17.12.2020, Qupperneq 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 202024
LÍF&STARF
rauða
Íslenska landnámshænan hefur
verið samþykkt inn í verkefni
Slow Food-hreyfingarinnar sem
heitir Presidia. Ræktendur hennar
hjá Eigenda- og ræktendafélagi
landnámshænsna (ERL) munu fá
leyfi til að merkja sínar vörur með
rauða sniglinum, einkennismerki
Slow Food-hreyfingarinnar, og er
íslenska landnámshænan þar með
fyrsta húsdýrið á Norðurlöndum
sem hlotnast sá heiður.
Presidia er verndarverkefni
Slow Food fyrir matvæli og/eða
framleiðslu sem er í hættu á að
leggjast af. Í Presidia-verkefnum er
unnið í hópum smáframleiðenda sem
vinna að framleiðslu gæðaafurða með
menningargildi og verndun þeirra.
Fyrir í því verkefni eru „íslenska
skyrið“ og „íslenska geitin“, en ekki
hefur fengist leyfi til að nota snigilinn
á þær vörur enn. Unnið er að því fá
slík leyfi og er reiknað með að það
gerist fljótlega eftir áramót.
Saga ræktendanna
sögð á umbúðunum
Dominique Plédel Jónsson,
ritari Slow Food Reykjavíkur
og fyrrverandi formaður, hefur
unnið að þessum áfanga ásamt dr.
Ólafi Dýrmundssyni, fyrrverandi
ráðunauti Bændasamtaka Íslands,
og Jóhönnu Harðardóttur, formanni
ERL. Dominique er einnig
núverandi formaður Slow Food á
Norðurlöndunum og segir hún að
nokkuð ströng framleiðsluskilyrði
séu fyrir leyfinu fyrir því að fá að
bera merki Slow Food. „Á umbúðum
landnámseggjanna verður eins konar
sögumiði, þar sem sagan á bak við
hvern ræktanda er sögð.
Jóhanna hefur verið frábær
leiðtogi í þessari vinnu og Ólafur
frábær ráðgjafi. Við fengum styrk
frá Erfðanefnd landbúnaðarins
sem hefur gert okkur kleift að
vinna þetta verkefni sem var mjõg
umfangsmikið.
Við erum nú að vinna það sama
fyrir geitina og hefðbundið íslenskt
skyr, svo ræktendur og framleiðendur
geti líka haft sams konar sögumiða á
sínum vörum og Slow Food-merkið
á sínum afurðum.
Bjartsýnir ræktendur
landnámshænsna
Jóhanna segir spennandi tíma
fram undan í samstarfi Slow
Food og félagsins. „Við sem
eigum landnámshænur erum afar
bjartsýnt og þrautseigt lið eins og
sést á því að við höfum haldið uppi
starfinu síðan 2003. Við höfum
unnið hörðum höndum að því að
varðveita erfðamengi hennar og
þjappa eigendum og ræktendum
saman í þeirri viðleitni að halda
stofninum í rækt, varna erfðablöndun
í stofninn og styðja við bakið á
ræktendunum við að koma sér upp
landnámshænum, hýsa þær, fóðra
og fjölga með sem bestum árangri.
Hér á landi er stór hópur fólks sem
leggur mikinn metnað í að halda
þessar hænur og vegur þeirra hefur
líka farið vaxandi víða erlendis, eins
og á Norðurlöndum, Þýskalandi,
Bandaríkjunum, Kanada og víðar.
Þetta hefur gengið ótrúlega vel
og smátt og smátt stækkar hópur
þeirra sem fær sér landnámshænur
í lausagöngu og hefur af því mikla
ánægju, auk þess að njóta sérstaklega
góðra eggja sem þær gefa af sér við
þessi skilyrði. Hænurnar gefa ekki
aðeins af sér góð egg heldur eru
þær frábær heimilisdýr, skrautlegar,
mannelskar og stórskemmtilegir
og mismunandi karakterar eins og
mörg önnur íslensk húsdýr,“ segir
Jóhanna.
Fyrsta húsdýrið á
Norðurlöndunum
Piero Sardo, forstöðumaður
stofnunar Slow Food um líffræðilega
fjölbreytni og einn af stofnendum
Slow Food-hreyfingarinnar, var í
hópi fólks sem heimsótti Jóhönnu
fyrir nokkrum árum á bæinn Hlésey
undir Akrafjalli. „Þau sáu hænurnar
mínar og fengu eggjamorgunverð og í
framhaldi af því fæddist sú hugmynd
að reyna að komast í samstarf við
Slow Food International þó ekki
væri nema til að vernda stofninn,
því hann er svo sannarlega þess virði
að halda honum lifandi, ekki bara
vegna erfðaefnisins heldur líka vegna
menningarverðmæta hans.
Þetta gekk sumsé eftir og ekki bara
það, heldur hefur landnámshænunni
hlotnast sá einstaki heiður að vera
fyrsta húsdýrið á Norðurlöndum
sem fær að flagga merki Slow Food
– rauða sniglinum í gegnum félagið
ERL sem heldur utan um verkefnið
fyrir hönd Slow Food.
Þessi vegtylla á eftir að verða ERL
mikil stuðningur í starfi sínu til
verndar stofninum
Íslenskir neytendur hugsa mikið
um budduna í matarinnkaupum, en
minna um gæði og vistspor. Það að
halda lausagönguhænur sem lifa á
lífrænu fóðri og við góðan húskost
og lífsrými er hlutfallslega mun
kostnaðarsamara pr egg en að reka
verksmiðjubú og hingað til hefur það
ekki skilað sér til framleiðendanna.
En á móti kemur að þessi egg eru
einfaldlega allt öðruvísi og mun betri
og það vita þeir sem byrja að neyta
þeirra,“ segir Jóhanna.
Hún bætir því við að viðurkenn-
ingin eigi vonandi eftir að leiða
til þess að neytendur eigi eftir að
gera sér betur grein fyrir að það er
munur á eggjategundum og að það
sé hægt að borga meira fyrir slíka
fyrsta flokks vöru og góða meðferð
húsdýra. /smh
Landnámshænur í Hlésey undir Akrafjalli. Mynd / Jóhanna Harðardóttir
Heimsókn Slow Food í Hlésey. Hjónin Sigurður Ingólfsson, Jóhanna Harðardóttir, Ólafur Dýrmundsson, Elisa
Demichelis, sem vinnur með Slow Food-samtökum á Norðurlöndunum, Dominique Plédel Jónssson, Piero Sardo
og Eirný Sigurðardóttir, sem var í stjórn Slow Food Reykjavík. Mynd / Skessuhorn
Bænda
14. janúar 2021