Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Qupperneq 56

þar með að draga úr notkun þvingandi meðferðar (jón Snorra-
son og guðrún úlfhildur grímsdóttir, 2019). Sjúklingar telja
einnig að starfsfólk sem kemur fram af virðingu, umhyggju og
nærgætni beiti síður þvingandi meðferð en annað starfsfólk
(Ste wart o.fl., 2015). Þetta starfsfólk sýnir sjúklingum samhygð
með því að gefa sér tíma til að hlusta, gefa góð ráð, veita upp -
lýsingar og huggun og sýnir raunverulegan áhuga á að hjálpa
sjúklingum hvort sem er með því að vera til taks, finna upp á
dægra dvöl og dreifa athygli sjúklinga, nota snertingu og húmor
eða að setja viðeigandi mörk án þess að beita valdi (Larsen og
Terkelsen, 2014). Samhygð getur því dregið úr notkun þving -
andi meðferðar og haft áhrif á batahorfur sjúklinga því hún
hvetur sjúklinga til að breyta venjum, aðlagast sjúkdómi eða
ástandi eða sinna meðferð sinni (hsu o.fl., 2012). jákvæð sam-
skipti milli starfsfólks og sjúklinga geta því dregið úr atvikum
sem leiða til þvingandi meðferðar. Því mætti segja að sá tími
sem er varið í beina umönnun og samskipti sé mikil vægur í
þessu samhengi. Þó eru niðurstöður mismunandi rannsókna
að sumu leyti þversagnarkenndar og það bendir til flókins sam-
bands mönnunar, vinnuálags, þekkingar og færni starfsfólks,
einkenna sjúklinga og þvingandi meðferðar. Mönn un, vinnu-
álag og bráðleiki sjúklinga virðist spila hér saman (Bowers o.fl.,
2014; Sharac o.fl., 2010; Staggs, 2013). rannsakendur eru þó
fremur á því að þjálfun og menntun starfsfólks sé mikilvægara
en fjöldi hjúkrunarfræðinga og annars hjúkrunarstarfsfólks
varðandi tíðni ofbeldisatvika og notkun þvingandi meðferðar
og að vel þjálfað og menntað starfsfólk dragi úr notkun þving -
andi meðferðar (Bowers o.fl., 2014; jón Snorrason og guðrún
úlfhildur grímsdóttir, 2019; Putkonen o.fl., 2013).
Áhrif umhverfis og aðbúnaðar
aðbúnaður sjúklinga og umhverfi deilda hafa áhrif á hversu
oft þvingandi meðferð er beitt. hlýlegt umhverfi sem býður upp
á góða aðstöðu til næðis, hvíldar og virkni dregur úr þvingandi
meðferð (Bowers o.fl., 2014) og þrengsli og tímaskortur virðist
auka líkurnar á þvingandi meðferð (Lay o.fl., 2011). notkun
sérstakra slökunarherbergja hefur borið góðan árangur við að
fækka þeim atvikum sem leiða til þvingandi meðferðar, eins og
kvíða, spennu, óróleika og ofbeldi (Cummings, grandfield og
Coldwell, 2010; Sivak, 2012). innra skipulag geðdeilda, skýrir
verkferlar, góð stjórn un, stuðningur, góð teymisvinna og
upplýsingaflæði eru mikilvægir þættir sem draga úr notkun
þvingandi meðferðar (Bowers o.fl., 2014; Bowers, nijman,
Simpson og jones, 2011; Stewart o.fl., 2015). gott skipulag
hefur jákvæð áhrif á líðan starfsfólks og sjúklinga, siða og venja
innan geðdeilda og starfsandann (Bowers o.fl., 2014). Mikil
starfsmannavelta og slæmur starfsandi geta því valdið því að
þvingandi með ferð er oftar beitt á geðdeildum en ella (Papado-
poulos, Bowers, Quirk og khanom, 2012; Stewart o.fl., 2015).
Samfélag sjúklinga á geðdeildum getur haft áhrif á hve
þvingandi meðferð er oft beitt. að sögn Bowers o.fl. (2014) er
talið að um fjórðung allra ofbeldisatvika sem leiða til þving -
andi meðferðar megi rekja til samskipta milli sjúklinga. Sam-
skipti sem einkennast af áreitni, ógnun, samkeppni og stríðni
milli sjúklinga eru dæmi um neikvæða hegðun sem geta aukið
hættu á notkun þvingandi meðferðar. Einnig getur spenna
vegna mikils óróleika sjúklinga haft neikvæð áhrif á aðra sjúk-
linga og leitt til atvika eins og þeirra að sjúklingar reyni að
strjúka frá deildinni, neiti meðferð eða sýni aðra óæskilega
hegðun. Einnig hefur verið sýnt að samskipti milli sjúklinga
sem einkennast af hjálpsemi og hvatningu geta dregið úr
óæskilegum atvikum. rannsókn Bowers o.fl. (2014) bendir
einnig til að ýmislegt sem eigi sér rót utan spítala, eins og
áhyggjur af nákomnum, félagslegri stöðu, fréttir af þjóðmálum,
áföll eða missir af einhverju tagi, hafi áhrif. fjölmargir þættir
utan spítala hafi áhrif á líðan sjúklinga en að um 3% ofbeldis-
atvika sem leiði til þvingandi meðferðar megi rekja til þessa.
auk þess hafi umgjörð og skipulag deilda áhrif, eins og deildar -
reglur og verklag sem gildir á hverri deild. Óskýrar, of strangar
eða ósveigjanlegar reglur geti leitt til árekstra sem leiða til
þvingandi meðferðar (alexander, 2006). Læstar dyr geðdeilda
og frelsis skerðing getur einnig haft neikvæð áhrif og laga -
rammi hverrar þjóðar varðandi nauðungarvistun getur haft
áhrif bæði til góðs og ills (Bowers o.fl., 2014).
eyrún thorstensen og helga bragadóttir
56 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020
Samskipti sem einkennast af áreitni, ógnun,
samkeppni og stríðni milli sjúklinga eru dæmi
um neikvæða hegðun sem geta aukið hættu á
notkun þvingandi meðferðar.
Ljósm. Rudolf Adolfsson.