Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Síða 68

Útdráttur
Bakgrunnur: Streita og kulnun í starfi er algeng á meðal hjúkrunar-
fræðinga, sérstaklega í yngri aldurshópum. afleiðingarnar geta leitt
til heilsubrests ef ekki er brugðist við vandamálinu snemma.
Tilgangur: könnun á streitueinkennum meðal íslenskra hjúkrunar-
fræðinga mánuðinn áður en þeir svöruðu spurningalistum um per-
sónu-, vinnu- og skjólstæðingstengd kulnunareinkenni og bjargráð
við erfiðar aðstæður.
Aðferð: Lýsandi þversniðsrannsókn með notkun mælitækjanna Per-
ceived Stress Scale (PSS), Copenhagen Burnout inventory (CBi) og
Ways of Coping (WOC). rannsóknin er hluti af stærri rannsókn á
tveimur íslenskum sjúkrahúsum. Tölfræðileg úrvinnsla var fram-
kvæmd á svörum frá 164 þátttakendum.
Niðurstöður: Þátttakendur yngri en 40 ára sýndu marktækt meiri
streitu en þeir sem voru 40 ára eða eldri (p = 0,001). Þátttakendur
sem starfað höfðu 10 ár eða skemur sýndu marktækt alvarlegri streitu
en þátttakendur sem starfað höfðu lengur en 10 ár (p = 0,004). Þátt-
takendur yngri en 40 ára sýndu marktækt verri kulnunareinkenni en
þeir sem eldri voru: persónutengd (p = 0,011), starfstengd (p = 0,018),
skjólstæðingstengd (p = 0,017). Marktækur munur var á mati þátt-
takenda eftir sviðum á því hvort mönnun væri í góðu lagi á
vinnustað, á skurðlækningasviði (60%), á lyflækningasviði (40%) (p
< 0,001). Marktæk neikvæð fylgni kom fram á milli streitu, aldurs og
starfsaldurs, og á milli kulnunarþátta og aldurs, starfsaldurs, mennt-
unar og mönnunar. Marktæk neikvæð fylgni var á milli þess að flýja
af hólmi og aldurs, starfsaldurs og þess að sækjast eftir og nýta sér
félagslegan stuðning. Marktæk neikvæð fylgni var á milli þess að flýja
í huganum og starfsaldurs.
Ályktanir: niðurstöðum ber að taka með varúð vegna lítils úrtaks.
Þær gefa til kynna að yngri hjúkrunarfræðingar eigi frekar á hættu
að finna fyrir streitu og kulnun. Mælitækin PSS og CBi henta í rann-
sóknir á streitu og kulnun hjá hjúkrunarfræðingum, en þörf er á frek-
ari endurbótum á WOC-spurningalistanum.
Lykilorð: Streita, kulnun, bjargráð, bráðalegudeild, hjúkrunarfræð-
ingar.
Inngangur
kulnun er afleiðing af langvarandi áhrifum streitumikils um-
hverfis (Maslach og jackson, 1981) og sýnt hefur verið fram á
að streita og kulnun meðal heilbrigðisstarfsfólks eru raunveru-
legur vandi (khamisa o.fl., 2015). Enn fremur hefur komið
fram að streita í starfi hjúkrunarfræðinga hefur forspárgildi
fyrir kulnun (happell o.fl., 2013) eftir því sem starfið verður
flóknara og kröfur og ábyrgð aukast (rushton o.fl., 2015).
helstu álagsþættir í starfi hjúkrunarfræðinga sem taldir eru
geta leitt til kulnunar eru léleg samskipti, skyldur starfsins,
vandamál tengd skjólstæðingum og jafnvægið milli einkalífs
og vinnu (khamisa o.fl., 2015; rushton o.fl., 2015; Zyga o.fl.,
2016). Prapanjaroensin o.fl. (2017) hafa bent á að ef hjúkrunar-
fræðingar nota árangursrík bjargráð og eiga greiðan aðgang
að félagslegum stuðningi jafnt á vinnustað sem og í einkalífi
dragi það úr líkum á kulnun og slíkt skili sér í auknu öryggi
og gæðum þjónustunnar. Stjórnendur eigi að huga að því að
hjúkrunarfræðingar fái viðfangsefni sem þeir ráða við og
vinnuaðstæður séu eins góðar og aðstæður leyfa.
niðurstöður nýlegra rannsókna hafa samt sem áður gefið
ástæðu til að skoða betur hve langan tíma það tekur að verða
fyrir kulnun í ljósi þess að yngri hjúkrunarfræðingar sýna
frekar merki um streitu og kulnun en þeir sem eldri eru (Lee
o.fl., 2015; gómez-urquiza o.fl., 2017). Í sænskri langtíma-
rannsókn rudman o.fl. (2014) voru gerðar athuganir á við -
horfum nýútskrifaðra hjúkrunarfræðinga til starfsins. niður -
68 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020
Berglind harpa Svavarsdóttir, dagþjónustu aldraðra, hlymsdölum, Egilsstöðum
Elísabet hjörleifsdóttir, háskólanum á akureyri
Streita, kulnun og bjargráð á meðal hjúkrunar -
fræðinga á bráðalegudeildum
Nýjungar: Með þessari rannsókn er í fyrsta sinn skoðuð
streita, kulnun og bjargráð hjá íslenskum hjúkrunarfræð-
ingum með sérstakri áherslu á aldur og starfsaldur.
Hagnýting: niðurstöður gefa skýrt til kynna mikilvægi þess
að hjúkrunarfræðingar séu meðvitaðir um einkenni kuln-
unar, að stjórnendur þekki til þeirra einkenna og hverjir gætu
verið í áhættuhóp, bregðist rétt við og leiti leiða til úrbóta.
Þekking: niðurstöður sýna að einkenni streitu og kulnunar
eru alvarlegt vandamál á meðal hjúkrunarfræðinga, sérstak-
lega í yngri aldurshópum, bregðast þarf skjótt við til að fyrir -
byggja að einkenni versni því slíkt getur leitt til algjörrar
örmögnunar sé ekkert aðhafst.
Áhrif á störf hjúkrunarfræðinga: Bein tengsl eru á milli
streitu og kulnunar og þetta tvennt getur haft áhrif á störf og
ábyrgð hjúkrunarfræðinga og leitt til lakari eða jafnvel ófull-
nægjandi hjúkrunar og stuðnings.
Hvers vegna ættir þú að lesa þessa grein?