Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Qupperneq 70

(Dunkel-Schetter o.fl., 1992). Í þessari rannsókn var íslensk
þýðing spurningalistans, sem var forprófuð í rannsókn á ís-
lenskum krabbameinssjúklingum (hjörleifsdóttir o.fl., 2006),
aðlöguð að rannsókninni. Í lokin var þátttakendum gefið tæki-
færi til að koma með skriflega viðbótarlýsingu á reynslu sinni
og athugasemdir um uppsetningu og orðalag spurningalistanna.
Framkvæmd
Valin voru tvö fjölmenn starfssvið innan hjúkrunar, bráðalegu-
deildir á lyflækninga- og skurðlækningasviðum á Landspítala og
á Sjúkrahúsi akureyrar. Þegar gagnasöfnun fór fram (mars-apríl
2017) voru samkvæmt upplýsingum stjórnenda deilda alls 17
deildir innan þessara sviða á báðum stofnunum, með samtals
425 starfandi hjúkrunarfræðinga. haft var samband við hjúkr-
unardeildarstjóra á fyrrgreindum sviðum og rannsóknin kynnt
fyrir þeim, í samráði við þá var kynningarbréf um um rannsókn-
ina, spurningalistunum og frímerktu svar umslagi dreift til vænt-
anlegra þátttakenda. Spurningalistarnir voru lagðir fyrir almenna
hjúkrunarfræðinga og stjórnendur hverrar deildar (n = 425).
Siðfræði
Leyfi fyrir rannsókninni fékkst hjá Siðanefnd stjórnsýslurann-
sókna á LSh (erindi nr. 1/2017), framkvæmdastjóra lækninga
og framkvæmdastjóra hjúkrunar á LSh (tilv.16, LSh 26-17)
og framkvæmdastjóra lækninga á Sjúkrahúsinu á akureyri (3.
febrúar 2017). að auki samþykktu deildarstjórar bráðalegu-
deildanna rannsóknina. allar upplýsingar í rannsókninni voru
meðhöndlaðar samkvæmt ströngustu reglum um trúnað og
nafnleynd og farið eftir lögum um persónuvernd og meðferð
persónuupplýsinga (Lög um persónuvernd og meðferð per-
sónuupplýsinga nr. 77/ 2000) og lögum um heilbrigðisstarfs-
menn (Lög um heilbrigðisstarfsmenn nr. 34/2012). Í kynn ingar-
bréfinu komu fram markmið og tilgangur rannsóknarinnar,
að upplýsingarnar væru nafnlausar og órekjanlegar til svar-
enda og fyllsta trúnaðar væri gætt. Tekið var fram að með því
að svara spurningalistunum hefði viðkomandi gefið upplýst
samþykki sitt til þátttöku en hætta mætti þátttöku hvenær sem
væri án nokkurra afleiðinga fyrir þátttakandann.
Réttmæti og áreiðanleiki
Ekki liggja fyrir íslenskar rannsóknir á áreiðanleika PSS-mæli-
tækisins né heldur CBi. Erlendar rannsóknir hafa hins vegar
sýnt fram á áreiðanleika PSS (Lee, 2012) með Cronbach-alfa-
áreiðanleikastuðul > 0,70 (nunnally og Bernstein, 1994). Sýnt
hefur verið fram á áreiðanleika CBi með Cronbach-alfa á bilinu
0,89–0,91 (Sestili o.fl., 2018). forprófun á íslenskri þýðingu
WOC-mælitækisins sýndi Cronbach-alfa á bilinu 0,46–0,81 og
er það fyllilega í samræmi við erlendar áreiðanleikamælingar
á þessu mælitæki (Dunkel-Schetter o.fl., 1992; hjörleifsdóttir
o.fl., 2006). Til að auka á réttmæti og innri áreiðanleika mæli-
tækjanna í þessari rannsókn voru spurningalistarnir lagðir fyrir
sex aðila með ólíkan bakgrunn. Þeir gerðu gagnlegar athuga-
semdir um málfar, uppsetningu og innihald spurninganna.
Úrvinnsla gagna
notað var tölfræðiforritið Statistical Package for the Social Sci-
ences (SPSS, 22). Lýsandi tölfræði var notuð við framsetningu
gagna. Stuðst var við kí-kvaðratpróf við athugun á mun á
hópum, Spearmans-ró var notað til að reikna fylgni á milli
breyta og Mann-Withney u-próf til að skoða mun á meðal-
tölum tveggja hópa. Marktektarmörk voru sett við p < 0,05
(altman, 1999). Chronbach-alfa-stuðullinn með skilgrein-
inguna frá 0 og upp í 1 var hafður sem viðmið um áreiðanleika
mælitækjanna (Cronbach, 1951) með viðmiðin 0,90 sem frá-
bær og 0,50 eða minna óviðunandi (george and Mallery, 2003).
Niðurstöður
Bakgrunnur þátttakenda
Eins og áður er getið er þessi rannsókn hluti af stærri rann-
sókn. Þegar svarhlutfall var komið í 38,6% (n = 164) var unnið
að úrvinnslu þeirra gagna. Meirihluti þátttakenda var 40 ára
og eldri (54,2%, n = 89). flestir voru giftir eða í sambúð
(74,4%, n = 122). fleiri höfðu starfað í 10 ár eða lengur (54,3%,
n = 89). fjöldi þátttakenda með starfsaldur fimm ár eða styttri
á núverandi vinnustað var 45,7% (n = 75) og 54,3% (n = 89)
höfðu starfað lengur en fimm ár. fleiri þátttakendur unnu á
lyflækningasviði (67,7%, n = 111). Þeir sem höfðu lokið við -
bótarnámi að loknu grunnámi í hjúkrun voru 41 (tafla 1).
berglind harpa svavarsdóttir og elísabet hjörleifsdóttir
70 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020
n %
aldur
undir 30 25 (15,2)
30–39 ára 50 (30,5)
40–49 ára 42 (25,6)
50–59 ára 34 (20,7)
60 ára eða eldri 13 (7,9)
fjölskylduhagir
gift(ur) 73 (44,5)
Sambúð 49 (29,9)
Býr ein(n) 31 (18,9)
annað 4 (2,4)
Svarar ekki 7 (4,3)
Starfsaldur í hjúkrun
10 ár eða minna 75 (47,5)
Meira en 10 ár 89 (54,3)
Starfsaldur á núverandi vinnustað
5 ár eða minna 75 (45,7)
Meira en 5 ár 89 (54,3)
Vinnustaður
Lyflækningasvið 111 (67,7)
Skurðlækningasvið 53 (32,3)
Menntun
hjúkrunarpróf 22 (13,4)
BS-gráða í hjúkrun 101 (61,6)
Diplómagráða í hjúkrun 22 (13,4)
MSc-gráða í hjúkrun 19 (11,6)
Tafla 1. Bakgrunnur þátttakenda