Vinnan - 01.09.1946, Qupperneq 9

í sögu sambandsins. — Sem eitt dæmi þessa er verzl-
unarmannadeilan í Vestmannaeyjum vorið 1945. Síðast-
liðinn áratug hafa verið gerðar nokkrar tilraunir til að
koma á legg stéttarsamtökum verzlunarmanna í Eyjum.
Síðasta tilraunin var núverandi sambandsfélag vort,
sem stofnað var vorið 1944 af fulltrúa sambandsins.
Til þess að ná viðurkenningu varð hið unga verzlun-
armannafélag að standa í hálfs mánaðar verkfalli. —
Að tilhlutun sambandsins hófu öll sambandsfélög vor
í Eyjum samúðarvinnustöðvanir, og með aðstoð fjölda
sambandsfélaga á fjarlægari stöðum, er sérstaka þýð-
ingu höfðu fyrir gang deilunnar, mátti heita að Eyj-
arnar væru í algeru hafnbanni í heila viku, þar eð flest-
ar stærstu verzlanir þar áttu hér hlut að máli.
Augljóst er, að ef ekki hefði verið af sambandsins
hálfu gripið til svo víðtækra og gagngerðra ráðstafana,
hefði hið unga sambandsfélag verið borið ofurliði sem
fyrri stéttarfélög verzlunarmanna í Eyjum, eins og til-
ætlun andstæðinganna var.
Vegna þessarar deilu risu tvö mál samtímis, og vann
sambandið þau bæði fyrir félagsdómi. Reynt var af
blaðakosti atvinnurekenda og Alþýðublaðinu að vinna
almenningsálitið gegn málstað sambandsins í þessari
deilu, en allt kom fyrir ekki. Allar slíkar tilraunir strönd-
uðu á stéttarþroska sambandsfélaganna og þegnskap
þeirra gagnvart sambandinu.
Einkum sýndu sambandsfélögin í Eyjum undantekn-
ingarlaust frábæran félagsþroska, en á þeim hvíldi mest-
ur þungi baráttunnar. í kjölfar þessa sigurs verzlunar-
manna í Eyjum hefir risið stéttarleg vakning meðal
verzlunarmanna víða um landið svo sem fyrr er að
vikið.
Dagsbrúnardeilan s.l. vetur er einnig þess eðlis að
vel mætti minnast hennar í þessu sambandi. — Deila
þessi var svo sem kunnugt er leidd til lykta eftir viku
verkfall, hið víðtækasta, sem háð hefur verið hér á
landi, með stórvægilegum sigri, sem hafði hina mestu
þýðingu fyrir hagsmunabaráttu verkalýðsins um land
allt. •— En þá höfðu um 30 sambandsfélög verið búin
undir samúðaraðgerðir til stuðnings við Dagsbrún og
sum þegar komin á vettvang. I þessu sambandi mætti
nefna launadeilu Verkalýðs- og sjómannafélags Gerða-
og Miðneshrepps s.l. vetur, Bíldudalsdeiluna 1945 o. fl.
deilur, sem dæmi aukinna samúðaraðgerða af hálfu
sambandsfélaganna og vaxandi samábyrgðarkenndar
þeirra hvert með öðru á þessu starfstímabili.
Eitt af nýmælum í starfsaðferðum sambandsins á
þessu tímabili er boðun samúðaraðgerða af hálfu sam-
bandsfélaga um leið og félagið, sem í frumdeilunni
stendur, boðar vinnustöðvun sína, þannig, að um leið
og sambandsfélag byrjar vinnustöðvun sína, geti, ef
ástæða þykir til, samúðaraðgerðir annarra félága hafizt.
Undir viðeigandi kringumstæðum er aðferð þessi
mjög hagkvæm, enda verið beitt af hálfu sambands-
stjórnar með góðum árangri fyrir viðkomandi félög.
Það er í þessu sambandi ekki úr leið að geta þess, að
á þessu tímabili fleiri kjarasamninga og launadeilna en
áður eru dæmi til, hefur enn ekkert mál fallið á sam-
bandið fyrir félagsdómi, vegna launadeilu.
Sj ál tstœðisbaráttan
Eins og að líkindum lætur hefur sambandið haft í
óvenju miklu að snúast í sambandi við hina mörgu
kjarasamninga, en hefur þó látið fleira til sín taka, og
ber þá að nefna í fyrstu röð sjálfstæðis- og herstöðva-
málið.
A fundi sambandsstjórnar dagana 31. okt. til 2. nóv.
1945, þegar fyrst kvisaðist um hug Bandaríkja Norður-
Ameríku á að fá hernaðarbækistöðvar í landi voru, var
mál þetta ýtarlega rætt og eftirfarandi ályktun sam-
þykkt í einu hljóði:
„Fundurinn ályktar að lýsa því yfir í nafni íslenzkrar
alþýðu, að hann telur fullkomið sjálfstæði Islands höf-
uðskilyrði fyrir efnahagslegu og menningarlegu sjálf-
stæði vinnandi fólks í landinu, og nauðsynlegra nú en
nokkurntíma fyrr, að alþýðan skilji hve atvinnulegt ör-
yggi og hagsæld í framtíðinni eru órjúfanlega tengd
sjálfstæði landsins.
Vegna þessa lýsum vér öruggum stuðningi samtaka
vorra við hvert það spor, sem stigið er til þess að
tryggja sjálfstæði landsins og teljum það bezt gert með
eftirfarandi aðgerðum:
1. Að sameina öll þjóðleg öfl til að vinna að þeirri
nýsköpun atvinnuveganna, sem núverandi ríkisstjórn
hefur á stefnuskrá sinni, svo ísland megi verða efna-
hagslega sjálfstætt gagnvart öðrum þjóðum.
2. Að einskis sé látið ófreistað til þess að ísland geti
sem fyrst gerst frjáls aðili að bandalagi hinna samein-
uðu þjóða.
3. Að staðið sé trúlega á verði gegn hverskonar til-
burðum erlendra ríkja og innlendra erindreka þeirra
til íhlutunar, áhrifa eða sérstöðu hér á landi.
Vér munum líta á hverja slíka málaleitun, hvaðan
sem hún kann að koma og í hvaða mynd sem hún birt-
ist, sem ógnun við sjálfstæði vort og tröðkun á yfirlýst-
um vilja hinna sameinuðu þjóða um að virða sjálfstæði
og sjálfsákvörðunarrétt smáríkjanna, og telja það ótví-
ræða skyldu valdhafa landsins, þings og stjórnar, að
svara hverri slíkri móðgandi áleitni með hiklausri neit-
un. —
Vér teljum það fyrstu skyldu alþýðusamtakanna að
styðja að framgangi ofangreindra ráða til að tryggja
sjálfstæði landsins og beita öllu því afli og valdi, sem
þau búa yfir, til varnar hverri hættu, sem steðja kann að
sjálfstæði íslands og frelsi þjóðarinnar.“
VINNAN
199