Vinnan - 01.09.1946, Qupperneq 18

vöruflutningabanni af verzlun K.E.A. — Auðvitað ans-
aði verkfallsstjórnin ekki slíku. Umboðsmenn Iðju voru
ávallt reiðubúnir til viðræðu við fulltrúa S.Í.S. En þeg-
ar reynzt hafði nauðsynlegt að hefja víðtækt verkfall
til þess að knýja þessa háu herra til viðræðu við verka-
lýðssamtökin um launakjör viðkomandi verkafólks,
höfðu verkalýðssamtökin ekki íengur nokkra ástæðu
til að hlíta skilyrðum af þeirra hendi.
Stjórn Alþýðusambandsins hafði þó, með mjög loðn-
um tilsvörum, gefið undir fótinn í þessu efni. Og erind-
reki þess hér var öðru hvoru að þreifa fyrir sér í verk-
fallsstjórninni með tilslakanir í þessa átt. Og að kvöldi
miðvikudagsins 10. nóv. — þegar verkfallið hafði stað-
ið í 9 daga —- fékk hann því til vegar komið, eftir ósk
sambandsstjórnar, að verkfallsstj órnin samþykkti að af-
létta vöruflutningabanninu af K.E.A. til bráðabirgða.
Þessi ákvörðun verkfallsstjórnarinnar var fastbundin
þeim fyrirvara, að umboðsmenn S.Í.S. kæmu til samn-
inga þá strax um kvöldið, og hetðu fyrir kl. 10 næsta
morgun skuldbundið sig til: 1) Að taka aftur í vinnu
allt það iðnverkafólk, sem hjá þeim vann, er verkfallið
hófst. 2) Að höfða engin mál út af vinnudeilunni. 3)
Að hafa ekki eftirleiðis í vinnu í verksmiðjunum annað
fólk en það, sem væri í, eða gengi í Iðju.
Væri þessum skilyrðum ekki fullnægt, skyldi vöru-
flutningabannið hefjast aftur kl. 10 næsta morgun. Enn-
fremur fólst í ákvörðun verkfallsstjórnarinnar fyrir-
mæli um, að strax og það sýndi sig að fulltrúar S.I.S.
ætluðu að draga samningaviðræðurnar á langinn (til
þess að þreyta fólkið) án þess að gera boð, sem væru
sæmilega aðgengileg fyrir fólkið, skyldi vöruflutninga-
bannið hafið á ný og útvíkkað.
Persónulega undirstrikaði ég sérstaklega nauðsyn
þess að vera á verði gegn þeirri hættu „að fjandinn
tæki alla hendina, þegar honum hefði verið réttur litli
fingurinn“.
En það sýndi sig, að hér urðu straumhvörf í deilunni,
verkafólkinu til ófarnaðar. Skilyrði verkfallsstj órnar-
innar voru ekki uppfyllt, og þó sátu umboðsmenn Iðju
sólarhringum saman í málþófi við fulltrúa S.I.S.,— án
þess nokkrar ráðstafanir væru gerðar til að „pressa“
þá til viðunandi samninga — þeim þvert á móti gefið
tækifæri til að draga að sér öll þau föng, er fáanleg voru
hér á staðnum, og búast þannig við lengri vinnu-
stöðvun.
Ávöxtur umlanhuldsins
Avöxtur þessarar afsláttarpólitíkur og málþófs við
umboðsmenn atvinnurekenda kom fram í fyrsta tilboði
þeirra, sem rætt var á fundi Iðju að kvöldi laugardags-
ins 13. nóv. Um það tilboð þarf ég ekki að fjölyrða hér
— svo kunnugt er það orðið. En þegar á það er litið,
að atvinnurekendur voru jafn áþreifanlega búnir að
reka sig á þann styrkleika samtakanna, sem fyrir hendi
var hér á staðnum, verður það smánartilboð þeirra
ekki skýrt með öðru en því, að þeir teldu sig hafa undir-
tökin á öðrum þýðingarmkilum stöðum.
Því hefur verið haldið fram, að örlög þessa tilboðs
á Iðju-fundinum (að það var strádrepið) hafi verið
afleiðing af „æsingaræðum“ okkar Halldórs Friðjóns-
sonar. -—- Þetta er ósköp barnalegur misskilningur.
Hvorugur okkar Halldórs talaði fyrr en margir Iðju-
félagar höfðu bannfært tilboðið svo rækilega, að erind-
rekinn, sem í framsögu sinni reyndi frekar að gylla
það, sá nauðsyn þess að snúa við blaðinu. Líklega
höfum við Halldór sjaldan talað af minni æsingu en í
þetta sinn — fundum að þarna þurfti þess ekki með.
Orlög tilboðsins áttu rætur sínar í þess eigin innihaldi
— og í meðvitund verksmiðjufólksins sjálfs um mátt
samtakanna til að knýja fram miklu meiri kjarabætur.
Ræður Iðju-félaganna sjálfra á þessum fundi og at-
kvæðagreiðsla þeirra um tilboðið ■— þrátt fyrir tvístig
erindrekans (vegna húsbændanna) og meðmæli for-
manns félagsins með tilboðinu — var líka skýlaus krafa
þeirra um, að þessum samtakarnætti væri beitt á já-
kvæðan hátt til fljótrar og verkafólkinu hagkvæmrar
lausnar í vinnudeilunni.
Keyrir um þverbak
En við þessari sjálfsögðu kröfu verksmiðjufólksins
var ekki orðið af framkvæmdastjórn deilunnar. I stað
þess skipar nú stjórn Alþýðusambandsins erindreka
þess hér að kippa úr höndum verkalýðssamtakanna hér
á staðnum sterkasta vopninu, sem þau höfðu yfir að
ráða.
Verkfallsstjórninni var það frá upphafi fyllilega ljóst,
að vöruflutningabannið á K.E.A. væri það, sem á
skemmri tíma en nokkuð annað mundi knýja atvinnu-
rekendur til viðunandi samninga við verksmiðjufólkið.
Þegar fleiri sólarhringa málþóf við umboðsmenn at-
vinnurekenda sýndi sig að bera ekki þann árangur, sem
Iðju-fólkið tæki í mál að sætta sig við, krafðist verk-
fallsstj órnin þess, samkvæmt fyrri ákvörðun sinni, að
þessu vopni yrði beitt að nýju.
Erindreki Alþýðusambandsins svaraði með að lýsa
því yfir, að hann mundi slást íyrir því eftir fremsta
megni á fundi Iðju þá um kvöldið (15. nóv.) að samn-
inganefnd hennar fengi fullt umboð til að gera sérsamn-
inga við K.E.A. — á grundvelli þess sama tilboðs, sem
Iðju-fundur tveim dögum áður hafði strádrepið — og
þar með, eins og áður er sagt, kippa úr höndum verka-
lýðssamtakanna hér á staðnum þeirra skæðasta vopni.
Um þetta urðu skarpar deilur í verkfallsstj órninni,
sem lauk með því, að erindrekinn hafði sitt fram, með
7 atkv. gegn 5 (3 voru fjarverandi). í áframhaldi af
þessu flutti erindrekinn málið á Iðju-fundinum um
208
VINNAN